Κάποτε στη Λεωφόρο Αθηνών… ΒΙΑΜΑΞ: Η ελληνική βιομηχανία οχημάτων που έκανε εξαγωγές σε όλο τον κόσμο

Αν σου έλεγε κάποιος ότι η ΒΙΑΜΑΞ, ένα ελληνικό εργοστάσιο, πριν 40 χρόνια έκανε
εξαγωγές λεωφορείων στην Ελβετία, μάλλον θα γελούσες μαζί του. Κι όμως, κάποτε η χώρα διέθετε δυνατές επιχειρήσεις προωθημένης τεχνολογίας, οι οποίες στήριζαν τις εγχώριες ανάγκες, αλλά είχαν και εξαγωγικό προσανατολισμό! Μια από αυτές είχε την έδρα της στη Λ. Αθηνών.

Κάποτε στη Λεωφόρο Αθηνών…

Η απίθανη Ιστορία της μεγάλης βιομηχανίας ΒΙΑΜΑΞ

Όσα αναφέρονται πιο πάνω συνθέτουν την απίστευτη ιστορία της ΒΙΑΜΑΞ  της μεγάλης βιομηχανίας αμαξωμάτων – οχημάτων στο Περιστέρι. Σήμερα οι πύλες του τεράστιου εργοστάσιου στη Λ. Αθηνών είναι κλειστές και η ερήμωση σου σφίγγει την ψυχή, ωστόσο μέχρι τη δεκαετία του 1980 η καθημερινή κίνηση στην ίδια πύλη ήταν πυρετική και έβγαιναν κάθε τόσο μεγάλα οχήματα, που προορίζονταν για την ελληνική αγορά, αλλά και για Ευρώπη, Αφρική και Ασία!

Ήταν οι εποχές που παραγόταν στη δυτική Αθήνα πλούτος και τα καλά μεροκάματα δεν έρχονταν από δανεικά, αλλά από εγχώρια προϊόντα και εξαγωγές! Με άλλα λόγια, η ιστορία της ΒΙΑΜΑΞ είναι μικρογραφία της ιστορίας της ελληνικής οικονομίας, της ανόδου και της πτώσης της.

Η ΒΙΑΜΑΞ της οικογένειας Φωστηρόπουλου*, για πολλά χρόνια ήταν εταιρία – πρότυπο, με εξελιγμένες διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου, εκπαίδευσης, έρευνας και ανάπτυξης. Ιδρύθηκε το 1956 και ως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 κατασκεύασε, σε συνεργασία με την Mercedes Benz, χιλιάδες λεωφορεία, πούλμαν, τρόλεϊ, τρακτέρ, απορριμματοφόρα, αμαξώματα, σασί για λογαριασμό άλλων εταιρειών κτλ.

Μεγάλες επιτυχίες τα οχήματα F 530 και F 580, που εξάγονταν σε μεγάλους αριθμούς. Η ελληνική προστιθέμενη αξία έφτανε έως το 80%! Δούλεψαν εδώ “μαστοράκια” – αστέρια που έκαναν θαύματα, όπως και άρτιοι μηχανικοί και βιομηχανικοί σχεδιαστές.

Όταν στις γραμμές παραγωγής του εργοστασίου στο Μανχάιμ της τότε Δυτικής Γερμανίας δεν ήξεραν τι σημαίνει “ρομποτικός αυτοματισμός”, στη Λ. Αθηνών η ΒΙΑΜΑΞ είχε ρομποτάκια για κολλήσεις στις βάσεις που εφάρμοζαν το πλαίσιο με το αμάξωμα. Η θρυλική αξιοπιστία της πιστοποιείται από το μεγάλο αριθμό διασωθέντων οχημάτων σε εξαιρετική κατάσταση.

Η αρχή της πτώσης

Τα πρώτα μαύρα σύννεφα ήρθαν με το ξέσπασμα της πετρελαϊκής κρίσης το 1973, ενώ
τότε χάθηκαν και ορισμένες αγορές της Μέσης Ανατολής. Αλλά δεν ήταν μόνο οι εξωτερικοί κλυδωνισμοί. Αρχές του 1980 ένας νόμος επέτρεψε την αθρόα εισαγωγή μεταχειρισμένων λεωφορείων στην Ελλάδα και ταυτόχρονα έγινε για τις συγκοινωνίες της Αθήνας η προμήθεια των αξέχαστων, ουγγρικής κατασκευής, Ikarus, των μακράν πιο ρυπογόνων και άβολων λεωφορείων… Οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ προτίμησαν εισαγόμενα λεωφορεία, φτηνότερα ίσως, αλλά σαφώς κατώτερης ποιότητας από τα ελληνικά. Παράλληλα, τα σωματεία είχαν αρχίσει τη μάχη κατά της εργοδοσίας.

Ο Φωστηρόπουλος ζητούσε εγγυήσεις από την κυβέρνηση και τα σωματεία πως αφ’ ενός θα επιτρέπονταν εξαγωγές οχημάτων και αφ’ ετέρου δεν θα γίνονταν απεργίες, ώστε να τηρηθούν χρονοδιαγράμματα παραδόσεων. 

Η ίδια η εταιρεία στην ιστοσελίδα της κάνει μία λιγόλογη αναφορά στα αίτια της πτώσης: “Με την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα η παραγωγή διακόπηκε καθώς δεν υπήρχε πλέον λόγος λειτουργίας ανεξάρτητων παραγωγικών μονάδων εντός της Κοινής Αγοράς”. 

Το 1984 η ΒΙΑΜΑΞ “γονάτισε” και 400 οικογένειες της δυτικής Αθήνας έχασαν καλά μεροκάματα. Ακολούθησαν εκατοντάδες βιοτεχνίες που εργάζονταν ως προμηθευτές στην εφοδιαστική αλυσίδα της.

Κάπου εδώ μπαίνουν στην ιστορία οι… Τούρκοι. Η τουρκική Otomarsan εμφανίστηκε με “ζεστό χρήμα” (σ.σ. λέγεται του Μετοχικού Ταμείου του Στρατού) και “σήκωσε” το εργοστάσιο σε χρόνο μηδέν. Και έτσι, ενώ η ΒΙΑΜΑΞ συνέχισε για ένα διάστημα με εισαγωγές λεωφορείων, το εργοστάσιο της Otomarsan εξευρωπαΐστηκε με τα “σπλάχνα” της ΒΙΑΜΑΞα. Η τουρκική εταιρεία, που το 1990 μετονομάστηκε σε Mercedes-Benz Turk A.S, συνεχίζει έως και σήμερα τη δραστηριότητά της.

Στη Λ. Αθηνών απέμεινε ένα άδειο κουφάρι.

Μ.Χ.

Η στροφή στο real estate

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 η ΒΙΑΜΑΞ άλλαξε προσανατολισμό, εστιάζοντας στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της, που περιλαμβάνει τρία μεγάλα εμπορικά-βιομηχανικά κτίρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, τρεις εκτάσεις σε Ασπρόπυργο, Ελευσίνα και Κιάτο, καθώς και ένα διαμέρισμα 148 τ.μ. στην Αγία Παρασκευή.

Στο πλαίσιο αυτό, εξελίχθηκε σε επενδυτική – εμπορική – τουριστική και βιομηχανική εταιρεία, τα ηνία της οποίας κρατά σήμερα η επόμενη γενιά της οικογένειας.

Ειδικότερα, το συγκρότημα που στέγαζε επί δεκαετίες τις κεντρικές εγκαταστάσεις της αμαξοποιΐας στο Περιστέρι αποτελείται από τρία κτίρια βιομηχανικού τύπου και δύο κτίρια γραφείων με πρόσοψη επί της Λεωφόρου Αθηνών. Καταλαμβάνει το σύνολο σχεδόν του οικοδομικού τετραγώνου που περικλείεται από τις οδούς Βέροιας, Βερβαίνων και Βόλου και τη Λεωφόρο Αθηνών. H συνολική επιφάνεια του οικοπέδου είναι 29.761 τ.μ. και οι δομημένες επιφάνειες κύριων και βοηθητικών χώρων ξεπερνούν τα 46.000 τ.μ. Έχει πλέον αποκτήσει χρήση γης Πολεοδομικού Κέντρου, καλύπτοντας όλες τις δυνατές χρήσεις εντός του αστικού ιστού.

……………………………………..

* Οι ρίζες τής οικογένειας Φωστηρόπουλου είναι από μια κωμόπολη του Πόντου, την Ιμέρα, κοντά στην Τραπεζούντα. Εκεί όπου ο Γιάγκος Φωστηρόπουλος εγκαταστάθηκε περί το 1880 και μαζί με τα πέντε παιδιά του ασχολήθηκε με το εμπόριο, αλλά στην πορεία ίδρυσε μέχρι και τράπεζα, η οποία δημεύτηκε, όπως και όλες οι περιουσίες των Ελλήνων, από τους κεμαλιστές.

Μετά την καταστροφή του 1922 η οικογένεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη γενέθλια γη και σκορπίστηκε στην ξενιτιά. Ένα βασικό μέρος της εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, στην περιοχή της Πτολεμαΐδας, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, ενώ ένα «κλαδί» της μετανάστευσε στην Αυστραλία πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η επαφή με τον χώρο της αυτοκίνησης χρονολογείται από το 1930, όταν άρχισαν να δραστηριοποιούνται στην εισαγωγή αυτοκινήτων Mercedes-Benz.