Ξύλο αντί για μπετόν στην Ακρόπολη

Η χρήση του σκυροδέματος σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς προκαλεί αισθητική υποβάθμιση. Ίσως μπορούσε αντί για μπετόν σκυρόδεμα να χρησιμοποιηθεί κατάλληλο ξύλινο δάπεδο εξωτερικού χώρου για την πρόσβαση των επισκεπτών στον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Εξετάστηκε μια τέτοια άποψη από τις αρμόδιες διεπιστημονικές Επιτροπές; Μήπως επαναλήφθηκε το λάθος της χρήσης του ενισχυμένου σκυροδέματος στην αναστήλωση των Ανακτόρων του Μίνωα στην Κνωσό;

Ιωάννης Κακαράς / dasarxeio.com
Τεχνολόγος Ξύλου
Ομ. Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας

Η διεύρυνση και διάστρωση των διαδρομών επισκεπτών στον ιερό βράχο της Ακρόπολης με αρχιτεκτονικό σκυρόδεμα και κατά θέσεις οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετόν), προκάλεσε πολλές και σφοδρές αντιδράσεις των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης στον ελληνικό και διεθνή τύπο, τις οποίες ο κ. Κορρές, Ακαδημαϊκός και Πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων της Ακρόπολης σε τελευταία του συνέντευξη απέδωσε στο δυσάρεστο αισθητικό αποτέλεσμα που δημιουργεί το σκυρόδεμα – μπετόν στους Έλληνες.

Τα μέλη της  ΕΣΜΑ σε συνεργασία με τα μέλη της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης και τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, μελέτησαν το θέμα του ιερού βράχου και κατέληξαν στο οπλισμένο σκυρόδεμα. Όπως δηλώθηκε γνώριζαν στην ΕΣΜΑ ότι θα «προκαλέσει εντύπωση  οτιδήποτε είναι καινούργιο. Συνέβη και με τις επεμβάσεις αντικατάστασης των τσιμεντένιων σφονδύλων του Μπαλάνου (αναστηλωτικές επεμβάσεις 1898-1940) με το κατά πολύ πολυτιμότερο του τσιμέντου μάρμαρο. Η αντίθεση προκάλεσε αισθητική ενόχληση». Υπήρξαν άλλωστε και παλιές διαστρώσεις σκυροδέματος τις περιόδους 1977 έως 2004, 2012.

Ως εναλλακτική λύση, αντί του σκυροδέματος θα μπορούσε να κατασκευαστεί ξύλινο δάπεδο εξωτερικού χώρου από κατάλληλα είδη ξύλου με μεγάλη πυκνότητα και μηχανική αντοχή, με περιεκτικότητα σε εκχυλίσματα που προσδίδουν στο ξύλο ιδιότητες διαστασιακής σταθερότητας, αντοχής σε μύκητες και έντομα.

Τα είδη αυτά είναι κατάλληλα και δοκιμασμένα στην πράξη για εξωτερικές κατασκευές. Τέτοια είδη είναι το Ιπέ και Αζομπέ, το Ιρόκο, αλλά και το ελληνικό πλαγιόκλαδο κυπαρίσσι που περιέχει ελαιορητίνες, η καστανιά που περιέχει τανίνες κ.ά. Η τιμή τους στην αγορά είναι πολύ καλή.

Το κυπαρίσσι ήταν το ξύλο που χρησιμοποίησαν οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης για την κατασκευή της στέγης του Παρθενώνα. Το ίδιο υλικό χρησιμοποιήθηκε για τα εμπόλια και τους πόλους σύνδεσης των επιμέρους σφονδύλων των κιόνων του προηγούμενου Παρθενώνα, που κατέστρεψαν οι Πέρσες. Τεμάχια τέτοιων εμπολίων που διατηρήθηκαν επί 2,5 χιλιάδες χρόνια υπάρχουν στα υπόγεια των Μουσείων μας. Τόση είναι και η ανθεκτικότητα του κυπαρισσιού, της αγριελιάς, του ελληνικού οξύκεδρου. 

Το 1999 κατασκευάσθηκαν εξωτερικοί ξύλινοι διάδρομοι πρόσβασης επισκεπτών στα Ανάκτορα και τον Αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, που ανακόπτουν την ταχύτητα φθοράς του μνημείου από τα βήματα των επισκεπτών και συμβάλουν στην καλύτερη θέαση και κατανόηση του Ανακτόρου. Εξωτερικά ξύλινα δάπεδα συναντά ο επισκέπτης σε  κάποια Μουσεία του εξωτερικού και στην Ελλάδα, κυρίως σε φρούρια, κάστρα.

Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας ξύλινης κατασκευής είναι, πάντα κατά την ταπεινή μου άποψη,  η αισθητική υπεροχή της  όλης κατασκευής έναντι του μπετόν σκυρόδεμα, η ασφάλεια των επισκεπτών όλων των ηλικιών και ιδιαίτερα των ατόμων με δυσκολία στην κίνηση, ο αρμονικός συνδυασμός με το βράχο. Είναι πολύ λιγότερες οι αρνητικές συνέπειες ενός ανθρώπου που θα σκοντάψει σε ξύλινο δάπεδο σε σχέση με πτώση σε δάπεδο από μπετόν ή φυσικό βράχο. 

Το ξύλινο δάπεδο στερεώνεται εύκολα επάνω στο βράχο χωρίς επεμβάσεις φθοράς στο βράχο. Η συντήρησή του και η τυχόν επισκευή του είναι πολύ εύκολη.

Το ξύλο ανταποκρίνεται, κατά την άποψή μου, σε όλα τα κριτήρια που καθορίζονται ως βασικά από τα μέλη των αρμόδιων Επιτροπών, δηλ: τις ιδιότητες, την καταλληλότητα, την ουδετερότητα, την εφαρμοσιμότητα, την οικονομία, την αντοχή, την αναστρεψιμότητα. Το ξύλο είναι ένα ευέλικτο, εύκολο στην κατεργασία του, στην προσαρμογή σε όλες τις συνθήκες, στην επισκευή, την αντικατάσταση, τη συντήρηση, είναι φυσικό προϊόν αειφορίας του δάσους και δημιουργεί στο χρήστη μια αίσθηση ασφάλειας, ζεστασιάς και καλαισθησίας.

Η στέγη του Παρθενώνα, όπως και όλων των ναών της αρχαιότητας, ήταν από κυπαρίσσι. Οι Αρχιτέκτονες και τεχνίτες στην αρχαιότητα γνώριζαν πολύ καλά στη πράξη, τη χρήση του ξύλου ως δομικό υλικό, πρώτα στην ξυλοναυπηγική και στη συνέχεια στη δόμηση. ΑΣ ΜΗ ΞΕΧΝΑΜΕ ΟΤΙ Η ΞΥΛΙΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΥΠΗΡΧΕ ΤΗΣ ΛΙΘΙΝΗΣ. 

Καλό θα ήταν στην διεπιστημονική σύνθεση των Επιτροπών που αποφασίζουν για τη συντήρηση και αποκατάσταση μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς να συμμετέχουν και επιστήμονες του ξύλου.

ΠΗΓΕΣ

Ορλάνδος, Α., 1955-60. Τα υλικά δομής των αρχαίων Ελλήνων και οι τρόποι εφαρμογής.

Ορλάνδος, Α.,  1976. «Η Αρχιτεκτονική του Παρθενώνα», τομ Α΄, Αθήναι 1976, τομ.Β΄, Αθήναι 1977, τομ. Γ΄, Αθήναι 1978.

Κακαράς, Ι.,2013. Τεχνολογία ξύλινων δομικών κατασκευών. Εκδόσεις ΙΩΝ. 2013.

Κακαράς Ι. Οι δομικές εφαρμογές του ξύλου κυπαρισσιού απο την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και οι δυνατότητες αξιοποίησής του

https://www.blogger.com/blog/post/edit/940756948743974858/4584673411983717083

http://www.wfdt.teilar.gr/15_th_Panhellenic_Forestry_CONFERENCE/Presentations/Kakaras.pdf