Εισαγόμενη χωριάτικη και γύρος χοιρινός: Το ελληνικό δράμα στα τρόφιμα
Πάνω από 1 δισ. πληρώσαμε το 2022 για εισαγωγές ντομάτας, αγγουριών, κρεμμυδιών και χοιρινού, στα 10,7 δισ. οι εισαγωγές τροφίμων. Η χαμηλή παραγωγικότητα στην Ελλάδα και το θαύμα της Ολλανδίας.
Πανάκριβα πληρώνει η ελληνική οικονομία την καθυστέρηση στην ανάπτυξη του αγροτικού και κτηνοτροφικού τομέα, που κρατά χαμηλά την παραγωγικότητά του και διατηρεί τη μεγάλη εξάρτηση από εισαγωγές τροφίμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο για τις εισαγωγές των τριών βασικών υλικών της… ελληνικότατης χωριάτικης σαλάτας (ντομάτα, αγγούρι, κρεμμύδι) πληρώσαμε το 2022 περί τα 370 εκατ. ευρώ, ενώ το βασικό συστατικό του επίσης ελληνικότατου γύρου, το χοιρινό κρέας κόστισε 717 εκατ. ευρώ σε εισαγωγές.
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι το μόνιμο πρόβλημα του ελλειμματικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα μόνο της αδυναμίας της χώρας να παράγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο ή προϊόντα της βαριάς βιομηχανίας, όπως τα αυτοκίνητα και της υψηλής τεχνολογίας, όπως οι υπολογιστές και τα κινητά. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, το έλλειμμα οφείλεται στην αδυναμία της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού και των επισκεπτών, ο αριθμός των οποίων πλησίασε πέρυσι τα 30 εκατομμύρια.
Πηγή: businessdaily.gr
Είναι χαρακτηριστικό ότι η αξία των εισαγωγών τροφίμων στην Ελλάδα το 2022 ανήλθε στα 10,7 δισ., ξεπερνώντας το 5% του ΑΕΠ της χώρας και αντιπροσωπεύοντας περίπου το 15% του συνολικού κόστους εισαγωγών. Με έναν απλοϊκό υπολογισμό, που όμως δίνει την οικονομική διάσταση του προβλήματος, περισσότερο από το μισό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που έφθασε το 9% του ΑΕΠ το 2022, δεν θα υπήρχε, αν μπορούσε με κάποιο θαύμα η Ελλάδα να καλύψει τις ανάγκες για τρόφιμα με δική της παραγωγή, ώστε να μηδενίσει τις εισαγωγές.
Στις βασικές κατηγορίες εισαγωγών τροφίμων του 2022 συναντούμε πρώτα τα κρέατα, βοδινά και χοιρινά, για τα οποία πληρώσαμε σε εισαγωγές περισσότερα από 1,8 δισ. Οι εισαγωγές βοδινού κρέατος είναι αντικειμενικά δύσκολο να υποκατασταθούν από εγχώρια παραγωγή, όμως τα ποσά που δαπανήσαμε για εισαγωγές χοιρινού κρέατος είναι μάλλον υπερβολικά και θα μπορούσαν να μειωθούν πολύ, αν είχε εκσυγχρονισθεί η ελληνική κτηνοτροφία, υιοθετώντας τις νέες μεθόδους παραγωγής.
Στα 370 εκατ. ευρώ ανήλθαν συνολικά οι εισαγωγές ντομάτας, αγγουριών και κρεμμυδιών, ενώ εντύπωση προκαλεί ότι μια χώρα με πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγή ελαιολάδου εισήγαγε ελαιόλαδο αξίας 123 εκατ. και ελιές αξίας 116 εκατ. ευρώ. Πάνω από 1,1 δισ. ευρώ ήταν τα ελλείμματα παραγωγής γάλακτος και αυγών που καλύφθηκαν με εισαγωγές.
Οι εισαγωγές τροφίμων του 2022, βασικές κατηγορίες
| Κατηγορία | Προϊόν | Εισαγωγική αξία (€) |
| Κρέας και κρεατοπαρασκευάσματα | Βοδινό κρέας | 1.127.874.423 |
| Κρέας και κρεατοπαρασκευάσματα | Χοιρινό κρέας | 717.111.214 |
| Γαλακτοκομικά και αυγά | Γάλα | 622.043.267 |
| Γαλακτοκομικά και αυγά | Τυρί | 513.238.004 |
| Γαλακτοκομικά και αυγά | Αυγά | 256.781.355 |
| Λαχανικά | Αγγούρια | 209.874.487 |
| Λαχανικά | Ντομάτες | 179.806.742 |
| Λαχανικά | Καρπούζια | 150.394.599 |
| Λαχανικά | Κρεμμύδια | 143.756.305 |
| Λαχανικά | Πατάτες | 138.115.300 |
| Δημητριακά και παρασκευάσματα | Σιτάρι | 130.943.740 |
| Δημητριακά και παρασκευάσματα | Σιτάρι για αρτοποιία | 127.366.300 |
| Δημητριακά και παρασκευάσματα | Ζάχαρη | 125.118.500 |
| Ελιές και ελαιόλαδο | Ελαιόλαδο | 123.661.250 |
| Ελιές και ελαιόλαδο | Ελιές | 115.978.000 |
| Προϊόντα ζαχαροπλαστικής | Σοκολάτες | 113.503.000 |
| Προϊόντα ζαχαροπλαστικής | Γλυκά κουταλιού | 108.124.500 |
| 4.903.690.986 |
Κάντο όπως οι Ολλανδοί
Τα προβλήματα του ελληνικού πρωτογενούς τομέα είναι γνωστά και πολυσυζητημένα: μια μικρή χώρα, με γεωγραφικό ανάγλυφο που δεν ευνοεί την καλλιέργεια, μικρούς κλήρους που δυσκολεύουν την ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας, κακή χρήση των κεφαλαίων, επιδοτήσεων και χρηματοδοτήσεων για δεκαετίες έχουν κρατήσει χαμηλά την παραγωγικότητα και τη συνολική παραγωγή.
Το μεγάλο πρόβλημα στον ελληνικό πρωτογενή τομέα σήμερα είναι ότι κινδυνεύει να χάσει το τρένο των σύγχρονων μεθόδων παραγωγής, κάτι που σημαίνει ότι στο μέλλον η παραγωγικότητα και ο όγκος παραγωγής θα καθηλωθούν, η ανταγωνιστικότητα θα υποχωρήσει ακόμη περισσότερο και οι ανάγκες για εισαγωγές θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Οι σύγχρονες μέθοδοι παραγωγής μπορούν να δημιουργήσουν χαοτικές διαφορές στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα ανάμεσα στις καθυστερημένες και τις προηγμένες χώρες. Μια σύγκριση με την Ολλανδία, που βρίσκεται στην παγκόσμια πρωτοπορία στις μεθόδους παραγωγής είναι πολύ χαρακτηριστική:
- Η έκταση της Ολλανδίας είναι πολύ μικρότερη από την έκταση της Ελλάδας, κάτω από το ένα τρίτο (132 τετραγωνικά χιλιόμετρα η Ελλάδα, 41.526 η Ολλανδία.
- Όμως, η Ολλανδία παράγει τρόφιμα σχεδόν πενταπλάσιας αξίας από την Ελλάδα: 26,3 δισ. ευρώ ήταν η παραγωγή της χώρας μας το 2022 και 122,2 δισ. ευρώ της Ολλανδίας.
Η Ολλανδία, παρά τη μικρή της έκταση, έχει καταφέρει να είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς τροφίμων στον κόσμο. Οι κύριες εξαγωγές τροφίμων της Ολλανδίας είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα δημητριακά, τα λαχανικά και τα λουλούδια. Έχει μακρά ιστορία γεωργίας και κτηνοτροφίας και είναι πρωτοπόρος στη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών και πρακτικών στην αγροτική παραγωγή.
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) του Νταβός έχει αναγνωρίσει την Ολλανδία ως παγκόσμιο ηγέτη στη βιώσιμη γεωργία. Στην Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας 2022, το WEF κατέταξε την Ολλανδία στη δεύτερη θέση στον κόσμο για τη γεωργική καινοτομία και παραγωγικότητα.
Το WEF σημειώνει ότι η Ολλανδία έχει εγκατεστημένο τα μεγαλύτερα σε παραγωγική δυναμικότητα θερμοκήπια, που παράγουν πάνω από το 10% των ντοματών παγκοσμίως. Το WEF απέδωσε εύσημα στην Ολλανδία, επίσης, για την ανάπτυξη νέων γεωργικών τεχνολογιών, όπως η κάθετη γεωργία και η γεωργία ακριβείας.
Επιπλέον, τονίζει τη δέσμευση της Ολλανδίας για τη βιώσιμη γεωργία, με φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των γεωργικών εκπομπών και αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επίσης, το WEF σημειώνει με έμφαση το γεγονός ότι η Ολλανδία υποστηρίζει την έρευνα και ανάπτυξη βιώσιμων γεωργικών πρακτικών. «Η Ολλανδία είναι ένα μοντέλο που πρέπει να ακολουθήσουν και άλλες χώρες όσον αφορά τη βιώσιμη γεωργία», τονίζει το WEF.
Πρέπει να σημειωθεί, βέβαια, ότι η Ολλανδία δεν έγινε ξαφνικά ηγετική δύναμη στον πρωτογενή τομέα, αλλά έχει μακρά ιστορία γεωργικής καινοτομίας και βρίσκεται στην πρώτη γραμμή εδώ και αιώνες. Οι Ολλανδοί αγρότες ήταν από τους πρώτους που υιοθέτησαν νέες τεχνολογίες και γεωργικές πρακτικές, όπως η αμειψισπορά, η αποστράγγιση και η αποκατάσταση της γης.
Οι Ολλανδοί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα και ανάπτυξη, διαθέτοντας έναν τομέα γεωργικής έρευνας και ανάπτυξης παγκόσμιας κλάσης, ενώ η ολλανδική κυβέρνηση υποστηρίζει σταθερά τον γεωργικό τομέα με επιδοτήσεις, φορολογικές ελαφρύνσεις και επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, η Ολλανδία είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα για το πώς μια μικρή χώρα μπορεί να γίνει παγκόσμιος ηγέτης στη γεωργία μέσω της καινοτομίας, της έρευνας και της κυβερνητικής υποστήριξης.
