Δημήτρης Σταυρίδης, Αν. Προϊστάμενος Δ/νσης Προστασίας & Ελέγχου Περιβάλλοντος Δήμου Χαϊδαρίου
Στη Δυτική Αθήνα σήμερα (και όχι μόνον) γίνεται μια μεγάλη και εντελώς επίκαιρη συζήτηση: σε ποια κατεύθυνση πηγαίνει η Διαχείριση των Στερεών Απορριμμάτων.
- Τι γίνεται με τα βιοαπόβλητα;
- Πώς θα συλλέγονται σε χωριστά ρεύματα τα ανακυκλωσιμα υλικά και όχι με τον μπλέ κάδο;
- Τι γίνεται με τα ογκώδη, πώς θα διαχειριζόμαστε τα υπολείμματα πρασίνου;
- Τι κάνουμε με την ανακύκλωση των ηλεκτρικών συσκευών, των μπαταριών, των ελαστικών, των λιπαντικών αυτοκινήτων, κ.ο.κ.;
- Και, βεβαίως, τι γίνεται με τη Φυλή, πόσο ακόμα οι κάτοικοι της Δυτικής Αθήνας θα ανέχονται μια υγειονομική βόμβα στη γειτονιά τους;
- Θα κατασκευαστεί εκεί το νέο θηριώδες Εργοστάσιο της Μηχανικής Ανακύκλωσης και της Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων;
- Θα φύγει ποτέ από τη γειτονιά μας η μονάδα καύσης των επικίνδυνων νοσοκομειακών αποβλήτων;
- Μέσα σε όλα αυτά έχει ανακύψει και το ερώτημα της χωροθέτησης και της λειτουργίας (σε τρεις τουλάχιστον Δήμους της Δυτικής Αθήνας) Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ).
Η παρούσα παρέμβαση μου προσδοκώ να συνεισφέρει στο δημόσιο διάλογο και να λύσει (στο βαθμό του δυνατού) απορίες. Επικεντρώνομαι στο τελευταίο: Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων στη Δυτική Αθήνα (ΣΜΑ). Τους χρειαζόμαστε;
Τι είναι κατ’ αρχάς ένας Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) – Ποια είναι η γενική ιδέα;
Με απλά λόγια είναι ένας χώρος, όπου μεταβαίνουν τα απορριμματοφόρα κάθε Δήμου και αδειάζουν το περιεχόμενο τους σε μεγάλα containers, αντί να το πηγαίνουν απευθείας στο ΧΥΤΑ Φυλής. Στα containers αυτά γίνεται επιπλέον συμπίεση των απορριμμάτων και (αφού γεμίζουν) μεταφέρονται στο ΧΥΤΑ επάνω σε ειδικούς τράκτορες. Έτσι ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) µπορεί (υπό ορισμένες προϋποθέσεις) να αποτελέσει µέσο για την µείωση του συνολικού κόστους µεταφοράς των απορριμμάτων. Κι αυτό, γιατί σε κάθε δρομολόγιο μεταφέρονται τα απορρίμματα τεσσάρων ή περισσοτέρων απορριμματοφόρων.
Η γενική ιδέα λοιπόν φαντάζει αρκετά ελκυστική.
Είναι όμως πάντα έτσι;
Η χωροθέτηση και κατασκευή ενός ΣΜΑ απαιτεί εγκρίσεις, αδειοδοτήσεις, μελέτες και έργα οικοδομοτεχνικά, ώστε αυτός να παραδοθεί σε πλήρη, ασφαλή και κανονική λειτουργία. Ζητούμενο είναι και η εξασφάλιση της απαιτούμενης χρηματοδότησης του όλου εγχειρήματος για το κόστος:
- της γής, των μελετών και των αδειοδοτήσεων
- της κατασκευής και του εξοπλισμού του με τον αναγκαίο μηχανολογικό εξοπλισμό
- της λειτουργίας του (προσωπικό, φύλαξη, ρεύμα-νερό-τηλέφωνο).
Αυτά, πολύ γενικά.
Το αν συμφέρει η ίδρυση, κατασκευή και λειτουργία ΣΜΑ σε έναν Δήμο, είναι ένα σύνθετο ερώτημα που πρέπει ο ίδιος ο Δήμος να απαντήσει, αφού προηγουμένως
- καταγράψει τις ανάγκες του
- λάβει υπόψη του την κείμενη νομοθεσία
- συνεκτιμήσει τις αλλαγές που επιβάλλονται να γίνουν στο μοντέλο διαχείρισης των αποβλήτων του
- αποκτήσει ξεκάθαρη στρατηγική για το πώς θα διαχειρίζεται τα στερεά του απόβλητα τουλάχιστον στην επόμενη δεκαετία.
Πρέπει να σκεφτεί και να απαντήσει τι υποχρεωτικές αλλαγές θα γίνουν στο Δήμο:
- από την εφαρμογή του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που ψηφίστηκε τον Αύγουστο της περσινής χρονιάς
- από την εφαρμογή του νέου μοντέλου διαχείρισης των στερεών αποβλήτων που θα προκύψει από το νέο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) που συζητείται σήμερα
- από την εφαρμογή του νέου Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) κάθε Δήμου, που είτε συντάσσεται είτε βρίσκεται σε διαβούλευση είτε έχει ψηφιστεί.
Ας μην ξεχνάμε ότι πηγαίνουμε πλέον υποχρεωτικά σε διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε χωριστά ρεύματα.
- Τα βιοαπόβλητα και τα κλαδέματα πρασίνου (που αποτελούν και το μεγαλύτερο κατά βάρος τμήμα του συνόλου των ΑΣΑ) με δικό τους δίκτυο συλλογής και μεταφοράς στο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) στη Φυλή.
- Τα πλαστικά, το χαρτί, το γυαλί και το μέταλλο με χωριστή συλλογή στις Γωνιές Ανακύκλωσης, μεταφορά και παράδοση τους σε πιστοποιημένα Συστήματα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ).
- Τα Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών, Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ–κοινώς μπάζα) εδώ και καιρό δεν εναποτίθενται πλέον στο ΧΥΤΑ, αλλά παραδίδονται σε πιστοποιημένα Συστήματα Διαχείρισης τους, μέσω των οποίων ανακτώνται χρήσιμα υλικά.
- Οι προς απόσυρση ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές (ΑΗΗΕ), οι καμένοι λαμπτήρες, οι συσσωρευτές (μπαταρίες) κάθε τύπου συλλέγονται χωριστά και παραδίδονται σε πιστοποιημένα Συστήματα Διαχείρισης τους.
- Ομοίως τα λάστιχα αυτοκινήτων, τα ρούχα-παπούτσια, τα μεταχειρισμένα λιπαντικά αυτοκινήτων και ούτω καθεξής.
Και το ερώτημα είναι: Αν από το σύνολο των συμμείκτων στερεών αποβλήτων σε κάθε Δήμο αφαιρέσουμε όλα τα παραπάνω ρεύματα, που πρέπει (υποχρεωτικά βάσει της νομοθεσίας) να συλλέγονται χωριστά, να παραδίδονται και να εναποτίθενται σε πιστοποιημένα Συστήματα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης (όχι δηλαδή στο ΧΥΤΑ Φυλής) τι απομένει για να διαχειρίζεται ο ΣΜΑ;
Και από αυτό που θα απομένει για να το διαχειρίζεται, προκύπτει τελικά όφελος για το Δήμο; Γιατί υπάρχει πάντα το ερώτημα της κρίσιμης ποσότητας διαχείρισης απορριμμάτων, κάτω από την οποία ένας ΣΜΑ δεν είναι αποδοτικός. Απλούστατα, αυτά που γλιτώνεις ως έξοδα μεταφοράς απορριμμάτων, τα πληρώνεις ως έξοδα λειτουργίας του ΣΜΑ. Θα έχεις δηλαδή δεσμεύσει ένα χώρο για ΣΜΑ, θα τον έχεις αδειοδοτήσει, κατασκευάσει, εξοπλίσει, επανδρώσει και τελικά δεν θα είναι οικονομικός.
Εδώ λοιπόν κάθε Δήμος πρέπει να μελετήσει και να απαντήσει:
- Ποιές είναι οι κρίσιμες ποσότητες απορριμμάτων με τις οποίες πρέπει να τροφοδοτούμε τις εγκαταστάσεις του ΣΜΑ, κάτω από τις οποίες αυτός, αν λειτουργεί, θα είναι ζημιογόνος;
- Και αν σκεφτούμε πως οι ποσότητες αυτές αναγκαστικά πρέπει να βαίνουν μειούμενες από χρόνο σε χρόνο, λόγω της αύξησης της χωριστής συλλογής όλων των ρευμάτων, που πρέπει να συλλέγονται χωριστά, τι θα μείνει τελικά, σε 5 ας πούμε χρόνια, για διάθεση στο ΧΥΤΑ μέσω του ΣΜΑ;
Γιατί, λοιπόν, ένας ΣΜΑ να θεωρείται εκ προοιμίου αναγκαίος;
Χωρίς να έχει προηγηθεί καμία δημόσια συζήτηση, καμία σχετική ανάλυση, χωρίς να έχει παρουσιαστεί καμία μελέτη κόστους – οφέλους, χωρίς να έχουν εξεταστεί εναλλακτικές λύσεις (που επιβάλλονται και προβλέπονται μάλιστα από τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στη χώρα μας);
Χωρίς να συνεκτιμάται πως οι Δήμοι της Δυτικής Αθήνας βρίσκονται είτε δίπλα στο ΧΥΤΑ Φυλής, είτε δίπλα στον υπάρχοντα μεγάλο ΣΜΑ του ΕΔΣΝΑ στο Σχιστό, άρα το ζήτημα της απόστασης είναι εκ των πραγμάτων ελάσσονος σημασίας και σε καμία περίπτωση δε μπορεί να αναχθεί σε καθοριστικό;
Και χωρίς, βεβαίως, να ξεχνάμε πως ένας ΣΜΑ πάντοτε αποτελεί παράγοντα περιβαλλοντικής υποβάθμισης μιας περιοχής, όσο καλά κι αν είναι σχεδιασμένος, όσο καλά κι αν λειτουργεί, όσα μέτρα και προφυλάξεις κι αν παίρνονται, για να τηρείται η περιβαλλοντική νομοθεσία;
Προσωπικά και συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω, καθόλου δεν είμαι πεπεισμένος πως οι Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων θεωρούνται αναγκαίοι και επωφελείς για τους Δήμους της Δυτικής Αθήνας. Οποιοσδήποτε υπερασπίζεται την αντίθετη άποψη, καλό είναι να παρουσιάσει τα επιχειρήματα του.
Χαϊδαρι, 21 Απριλίου 2021
