Στα ταμπούρια του Ποικίλου Όρους ή στα ίχνη μιας μυκηναϊκής ακρόπολης;
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΡΑΧΗ ΤΩΝ ΤΑΜΠΟΥΡΙΩΝ
Η βορειοανατολική απόληξη του Ποικίλου όρους, επάνω από το Καματερό, ονομάζεται Ταμπούρια. Πρόκειται για βραχώδες και πετρώδες ύψωμα, που δεσπόζει επάνω από τις ομαλές χωμάτινες υπώρειες του βουνού, στις οποίες έχουν αναπτυχθεί οι οικιστικοί ιστοί των δήμων Αγ. Αναργύρων – Καματερού (ανατολικά και νότια) και του δήμου Φυλής (βόρεια).
Από πού το όνομα;
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το τοπωνύμιο οφείλεται στα ταμπούρια που κατασκεύασαν εκεί οι επαναστατημένοι Έλληνες. Ήταν πριν από τη μάχη του Καματερού (27/1/1827) κατά των δυνάμεων του Κιουταχή, που πολιορκούσαν την Ακρόπολη.
Όμως από τα σώματα των Βούρβαχη, Βάσου και Νοταρά που πήραν μέρος στη μάχη, μόνο του πρώτου έφτιαξαν ταμπούρι. Κι αυτό χαμηλά ανάμεσα σε περιβόλια, έτσι ώστε περικυκλώθηκαν από τους Τούρκους σπαχήδες (το ιππικό του Κιουταχή) και εξοντώθηκαν. Οι τελευταίες συγκρούσεις της μάχης έγιναν στο ύψωμα του Αγίου Γεωργίου και τα υπολείμματα των ελληνικών δυνάμεων έφυγαν διωκόμενα μέσω της κορυφογραμμής του Ποικίλου (Αιγάλεω τότε) προς το Δαφνί.
Έτσι κάπου αλλού πρέπει να αναζητηθεί η προέλευση του τοπωνυμίου. Στον χάρτη της γερμανικής αρχαιολογικής υπηρεσίας των Curtius & Kaupert (φύλλο PYRGOS 1883) στην θέση έχουν αποτυπωθεί εκτεταμένα επιφανειακά αρχαιολογικά ευρήματα. (Βλέπε χάρτη με κόκκινες διαγραμμίσεις).
Σύστημα τειχών – ταμπούρια
Σε τι συνίστανται αυτά; Σύμφωνα με παλαιότερες περιγραφές (πριν από 100 χρόνια) επρόκειτο για ένα σύστημα τειχών, οχυρώσεων και κτιρίων, κατά μήκος της κορυφογραμμής. Από αυτό σώζονταν τα λείψανά του (ύψος τειχών 70 εκατοστά και πλάτος ένα μέτρο). Αναφέρεται και η ύπαρξη ενός αρχαίου πηγαδιού.
Από τότε μέχρι σήμερα πολλές καταστροφές και αλλοιώσεις προκλήθηκαν στο έδαφος και στο τοπίο: Διανοίξεις δρόμων, τεχνικά έργα, εγκατάσταση κεραιών και φυσικά την θαμνώδη βλάστηση που έχει καλύψει μεγάλο μέρος των αρχαιολογικών ιχνών.
Παρ’ όλα αυτά, σώζονται ακόμη αρκετά ευρήματα κατά μήκος της ράχης του βουνού σε μήκος 1.300 περίπου μέτρων. Εκκινούν από το υψόμετρο 230 μ. όπου λιθοσωρός (ίσως από στρατιωτικό φυλάκιο – σκοπιά) και σωζόμενη γωνία κτίσματος. Έως το υψόμετρο 330 μ. όπου περίβολος (κατά το πλείστο καλυμμένος από θάμνους) με ίχνη εσωτερικών διαμορφώσεων σε έκταση περίπου 2 στρεμμάτων.
Η λιθοδομή των σωζόμενων ευρημάτων δεν μοιάζει με αυτή του τείχους του Δέματος ούτε των φρυκτωριών της κορυφής Ζαχαρίτσα και Ζαστάνη. Είναι απλούστερη και προφανώς πολύ παλαιότερη (συνεχίζεται)
Ίχνη από ογκόλιθους
Κατηφορίζουμε κατόπιν προς τον αυχένα, όπου βρίσκεται τσιμεντένια βάση δεξαμενής και ασφαλτόδρομος προς τις κεραίες. Χαμηλότερα, στα πρανή της βόρειας πλαγιάς, εκτεταμένα ίχνη από πεζούλες που δεν φτάνουν στις υπώρειες. Γιατί άραγε δεν καλλιέργησαν χαμηλότερα, όπου υπήρχε άφθονος τόπος εύφορης γης;
Επιστρέφουμε στο διάσελο και πιάνουμε το ορατό μονοπάτι προς τα ψηλότερα. Από το υψόμετρο 260 έως το υψόμετρο 300, σε όλη τη διαδρομή γύρω μας λιθοσωροί, υπολείμματα τειχών, ίχνη κτιρίων. Στο υψόμετρο 305 ένα λειβαδάκι αναδασωμένο με βελανιδιές και αγριελιές από το δασαρχείο Πάρνηθας. Είναι η θέση Λάκκα Καμίνι. Γύρω, υπόλειμμα περιμετρικού ορθογώνιου τείχους με προεκτάσεις προς ανατολή και βορρά.
Διασχίζουμε κάθετα τον άσφαλτο και συνεχίζουμε στο μονοπάτι έως την πρώτη κεραία. Στα δυτικά της, σε υψόμετρο 330, κάτω από πεύκα και πουρνάρια, άλλο περιμετρικό τείχος περιβάλλει έκταση περίπου 2 στρεμμάτων. Ίχνη εσωτερικών διαμορφώσεων και εξωτερικών προεξοχών κι εδώ. Στα διακόσια μέτρα βορειοδυτικά μεγάλος λιθοσωρός, σε θέση απ’ όπου μπορούσε να ελέγχεται η χαμηλότερα κείμενη στενή κοιλάδα και η ευρύτερη περιοχή. (Σπηλιά Μαρίνη το τοπωνύμιο της περιοχής).
Ακρόπολη της μυκηναϊκής περιόδου;
Τι είναι όλα τούτα; Ποια ιστορική μαρτυρία διασώζουν; Ταμπούρια δεν ήταν, το είπαμε και στο πρώτο μέρος της ανάρτησης. Μαντριά δεν ήταν, γιατί αυτά γίνονταν σε προφυλαγμένα μέρη μέσα σε ρεματιές και κοιλάδες, ποτέ κατάκορφα.
Στην μεσαιωνική ή κλασσική αρχαιότητα δεν ανήκουν. Άλλος ο τρόπος κατασκευής. Το ερώτημα μήπως πρόκειται για ακρόπολη της μυκηναϊκής περιόδου αποτελεί προφανώς εικασία.
Εικασία ίσως όχι και τόσο αυθαίρετη αν τα ερείπια των Ταμπουριών συσχετισθούν με:
– με τον μυκηναϊκό τάφο στις Αχαρνές.
– Με το γεγονός ότι η περιοχή των Ταμπουριών ανήκε κατά την αρχαιότητα στο αχαρναϊκό πεδίο. Εκεί, διάσπαρτα μεν, πολλά δε τα ευρήματα που μαρτυρούν ακμαία εγκατάσταση της μυκηναϊκής και προμυκηναϊκής περιόδου. Η ακρόπολη της μυκηναϊκής αυτής εγκατάστασης δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί.
John Vellis Αν δεν πιεστεί η αρχαιολογική υπηρεσία να μπει στη διαδικασία να τα καταγράψει και να τα μελετήσει, “δεν θα υπάρχουν ποτέ ως αρχαία”…
