Μια ανατομία του πολέμου
Γράφει ο Κώστας Λάμπος
[email protected],
Ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων και ο βασιλιάς
των πάντων, που μερικούς τους κάνει θεούς και
άλλους ανθρώπους, δηλαδή μερικούς τους
κάνει ελεύθερους και άλλους δούλους.
Ηράκλειτος
Πόλεμος είναι η κατάσταση ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ δυό ή και περισσότερων αντίπαλων εθνικών/κρατικών εξουσιαστικών οντοτήτων και συνασπισμών με σκοπό την υποταγή του/των αντιπάλου/λων. Με άλλα λόγια η ένοπλη επιβολή της εξουσίας του νικητή επί του ηττημένου. Στην ουσία ο πόλεμος δεν είναι παρά η βίαιη σύγκρουση μεταξύ εξουσιών για την, δια της κατάκτησης, ανακατανομή της εξουσίας επί γεωγραφικών, πλουτοπαραγωγικών, οικονομικών, στρατηγικών και κοινωνικών μεγεθών.
Ο πόλεμος είναι μια πράξη εξουσιαστικής κατάκτησης, επέκτασης και υποδούλωσης που ολοκληρώθηκε ως πρακτική πολιτική με την εμφάνιση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής με την μορφή της αποικιοκρατίας, του ιμπεριαλισμού και της παγκοσμιοποίησης. Από τότε οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι έγιναν ο κανόνας και η ειρήνη μεταξύ των εμπόλεμων, δηλαδή η ιμπεριαλιστική ειρήνη, η εξαίρεση, το διάλλειμα για την προετοιμασία των επόμενων πολέμων.
Ο Ηράκλειτος όρισε τον πόλεμο ως ‘πατέρα και βασιλιά των πάντων’[1]. Βάζοντας στη θέση της λέξης πατέρα ή/και βασιλιά την λέξη εξουσία, τις δυό βασικές έννοιες που συμβολίζουν την εξουσία, κατανοούμε πόσο συνειδητά και σκόπιμα παραπλανούν εκείνοι που θεοποιούν τον πόλεμο και προσπαθούν να τον παρουσιάσουν και ως γεννήτορα και δημιουργό των πάντων, ενώ στην ουσία υπήρξε, καθ’ όλη την διαδρομή της ανθρώπινης ιστορίας, ο καταστροφέας των πάντων, που κάνει τους λίγους εξουσιαστές ‘ελεύθερους’ και τους πολλούς εξουσιαζόμενους δούλους.
Αντίθετα οι αμυντικοί εθνικοαπελευθερωτικοί πόλεμοι, καθώς και οι κοινωνικές επαναστάσεις διαφέρουν από τον κλασικό πόλεμο που γίνεται για την κατάκτηση και την υποδούλωση, επειδή επιδιώκουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή, την απελευθέρωση από την βίαιη κατοχή και την δουλεία και συμβάλλουν δημιουργικά στην πρόοδο των κοινωνιών και της ανθρωπότητας. Η παλαιοανθρωπολογία, η αρχαιολογία, η ιστορία και άλλες συναφείς επιστήμες μας διδάσκουν πως, κατά την εκατομμυριόχρονη διάρκεια των κοινωνιών της ισοκατανομής που εξασφάλισαν την επιβίωση του ανθρώπινου είδους, οι όποιες συγκρούσεις κατάληγαν στην συγχώνευση και στην ειρηνική συμβίωση των φυλών και των ανθρώπινων ομάδων.
Μας διδάσκουν επίσης πως οι οργανωμένοι κατακτητικοί και καταστροφικοί πόλεμοι εμφανίστηκαν ταυτόχρονα με την εμφάνιση της de jure ατομικής πατριαρχικής ιδιοκτησίας πάνω στην γη και στους ανθρώπους, της μονογαμικής, αλλά μόνο από την μεριά της μητέρας, οικογένειας, του οργανωμένου εξουσιαστικού κράτους και των οργανωμένων θρησκειών. Από τότε η πατριαρχική ατομική ιδιοκτησία εκφράζεται ως πατριαρχική εξουσία και μετεξελίσσεται σε ταξική κρατική εξουσία η οποία ταυτίζεται με τον κατακτητικό πόλεμο, ως τρόπος επιβίωσης της εξουσίας και πλουτισμού, αντί της οργάνωσης της παραγωγής των αναγκαίων αγαθών.
Έτσι η ανθρώπινη ιστορία γίνεται ιστορία των πολέμων με τα ενδιάμεσα διαλλείματα ‘ειρήνης’ για την ανασυγκρότηση και την οργάνωση νέων πολέμων, μέχρι που φτάσαμε στον 20ο αιώνα με τους δυό μεγάλους απάνθρωπους και καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους.
Ο Τρίτος, σύγχρονος, Παγκόσμιος Πόλεμος μεταξύ των επίδοξων ηγεμόνων της ανθρωπότητας διεξάγεται, σε δόσεις και δι’ αντιπροσώπων, όπως όλοι καθημερινά τον βιώνουμε ως σήριαλ/θέαμα μέσα από τα πλυντήρια εγκεφάλων, με αποτέλεσμα την μεγάλη σύγχυση αναφορικά με το ‘ποιοι βρίσκονται από την σωστή πλευρά της ιστορίας’ και ποιοι όχι. Πάντως η ιστορία έχει ήδη αποφανθεί τελεσίδικα πως οι λαοί, οι εργαζόμενες κοινωνίες, οι δυνάμεις της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού βρίσκονται, είτε ως ‘πολεμιστές’ είτε ως πολίτες, πάντα από την ‘λάθος πλευρά της ιστορίας’, ενώ οι οικονομικά ισχυροί, οι σκοταδιστές και οι εξουσιαστές από ‘την σωστή’.
Λογής-λογής παπαγαλάκια, φλύαροι ‘ειδικοί’, πολεμολόγοι ή τάχα ‘ειρηνόφιλοι’ και αναλυτές κρίσεων συσκοτίζουν ακόμα περισσότερο το ζήτημα επειδή παρεμβαίνουν στη συζήτηση είτε ως εκφραστές ιδεολογιών, είτε ως άμεσοι ή έμμεσοι υπάλληλοι της παγκόσμιας συμμορίας παραγωγής και εμπορίας όπλων, αμυντικών και εξοπλιστικών συστημάτων, λειτουργώντας με τον τρόπο τους ως ντίλερ του πολέμου.
Οι φλύαρες και τάχα επιστημονικές αναλύσεις περιορίζονται στην επιφανειακή προσέγγιση των πολεμικών πραγμάτων και καταστάσεων με αποτέλεσμα την απόκρυψη των αιτιών και των συνεπειών του πολέμου, που κατά κανόνα καταλήγουν στη χυδαία αντίληψη πως τάχα για τους πολέμους φταίει η ανθρώπινη φύση και όχι η παραφύση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και ανισοκατανομής του πλούτου. Ο πόλεμος είναι πολιτική συμφερόντων.
Η πραγματικότητα είναι πως ο πόλεμος, όπως μας δίδαξε ο Κλαούζεβιτς, δεν είναι παρά η ‘συνέχιση της (ειρηνικής) πολιτικής με άλλα μέσα’, η οποία καταλήγει σε ‘πόλεμο με άλλα μέσα’, στην μορφή ενός διαχρονικού φαύλου κύκλου, που, σε επαναλαμβανόμενους ιστορικούς κύκλους, αναπαράγεται κατασπαράσσοντας την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της.
Σε τελική ανάλυση, όμως, τόσο ο πόλεμος όσο και η ειρήνη μεταξύ των εμπόλεμων δεν είναι παρά μια βίαιη οικονομική επιχείρηση η οποία υπόκειται στους νόμους της cost-benefit analysis κατά την οποία ο/οι νικητής/ές τα παίρνουν όλα και ο/οι ηττημένος/οι τα χάνουν όλα, μαζί με την ταυτότητά τους και τις ελευθερίες τους για να καταλήξουν τρόφιμοι της ‘ανθρωπιστικής’ ελεημοσύνης και υποτελείς της ‘αναπτυξιακής βοήθειας’ των νικητών.
Για να κατανοήσουμε την ουσία της εξουσίας που πάσχει από πολεμομανία, επειδή ακριβώς βρίσκεται σε αθεράπευτη ανασφάλεια και θεωρεί πως η επιβίωσή της εξαρτάται από την υποταγή ή και την εξαφάνιση όλων των άλλων εξουσιών, θα πρέπει να εντοπίσουμε το αίτιό της. Η πολεμομανιακή εξουσία δεν πηγάζει από την ανθρώπινη φύση, όπως ισχυρίζονται μερικοί ιδεολόγοι του κεφαλαίου που θεωρούν τον πόλεμο ως μια καθολική κληρονομικά καταγραμμένη φυσική πτυχή της ανθρώπινης φύσης.
Αντίθετα η ανθρώπινη φύση είναι ένα κοινωνικό συστημικό, και όχι ένα υπεριστορικό φυσικό, μέγεθος που αποτελεί αποτύπωμα του εκάστοτε κοινωνικού συστήματος στο οποίο γεννιέται και ζει ο κάθε άνθρωπος. Κανένα ανθρώπινο ον που γεννιέται αδύναμο να επιβιώσει μόνο του και επιβιώνει χάρη στην φροντίδα των γονιών του και της κοινωνίας του δεν έχει λόγο να είναι συγκρουσιακό, επειδή αντιλαμβάνεται πως μόνο σε συνθήκες ειρηνικής συμβίωσης και συνεργασίας μπορεί να επιβιώσει, να αναπτυχθεί και να ευτυχίσει.
Καταλήγοντας η πολεμομανιακή εξουσία πηγάζει αποκλειστικά από το δικαίωμα μιας μειοψηφίας να ασκεί δικαίωμα ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και κατά συνέπεια πάνω στον τρόπο κατανομής του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου, γεγονός που καταλήγει σε εξουσία πάνω στο κοινωνικό σύνολο και πάνω στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της εκάστοτε κοινωνίας και συνολικά της ανθρωπότητας. Το συμπέρασμα που βγαίνει, τελικά, είναι ότι ο πόλεμος δεν είναι παρά η βίαιη σύγκρουση κύρια μεταξύ μεγάλων ατομικών ιδιοκτησιών με την μορφή ταξικών κρατικών εξουσιών που αποσκοπεί στην αναπαραγωγή και διαιώνιση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων.
Τώρα, γιατί όλοι όσοι μιλούν και αναλύουν τον πόλεμο ως αιτιατό παρακάμπτουν και συσκοτίζουν το βασικό αίτιο του πολέμου που είναι η ατομική ιδιοκτησία, δεν χρειάζεται να είναι κανείς φιλόσοφος για να το καταλάβει, φτάνει να διαθέτει την απλή λογική των πραγμάτων και φυσικά να έχει το θάρρος να την εκφράζει.
Κι’ αυτό παρά και ενάντια στον εξουσιαστικό φόβο που ποικιλοτρόπως διαχέεται στην καθημερινότητά μας, ακόμα και με την μορφή της πίεσης να πάρουν θέση τα θύματα του πολέμου υπέρ του ενός ή του άλλου εμπόλεμου, αντί να καταδικάσουν τον πόλεμο ως συστημικό φαινόμενο και κατά συνέπεια και το σύστημα που γεννά και θρέφει απάνθρωπους και καταστροφικούς ιμπεριαλιστικούς πολέμους και ανασυντάσσεται για νέους, με ανάπαυλα την ιμπεριαλιστική ειρήνη.
Σε αυτόν τον φαύλο κύκλο του κεφαλαίου το ζητούμενο δεν είναι μια κάποια ιμπεριαλιστική ειρήνη, αλλά η κατάργηση της κύριας και βασικής αιτίας όλων των πολέμων. Προς αυτήν την κατεύθυνση αποσκοπούσε η ίδρυση της ΕΟΚ που εξελίχθηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι σημαντικότερο συνέβη μέχρι σήμερα στην ιστορία, που περιμένει την ολοκλήρωσή του. Ο νεογερμανισμός επιβράδυνε την μετεξέλιξη της Ε.Ε. , μέσω τής απόκλισης, αντί τής οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης των χωρών-μελών της σε Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.
Αποτέλεσμα αυτής της καθόλου τυχαίας εξέλιξης ήταν να δοθεί η ευκαιρία στον νεοαμερικανισμό να ανασυγκροτηθεί, μετά την οικειοθελή κατάρρευση του σοβιετικού Μπλοκ, σε επίδοξο παγκόσμιο ηγεμόνα με κύριο αντίπαλο την Κίνα και την Ρωσία, που αντί να κάνουν ένα βήμα μπροστά προς την άμεση/αταξική δημοκρατία ‘επέστρεψαν ειρηνικά’ από τον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό στον καπιταλισμό της αγοράς των ολιγαρχιών και του αυταρχισμού.
Έτσι φτάσαμε στην καπιταλιστική βαρβαρότητα που παίρνει όλο και περισσότερο την μορφή μιας ολέθριας πυρηνικής σύγκρουσης, ακόμα και ενός βιολογικού πολέμου μεταξύ Ανατολής και Δύσης , που θα αποδεκατίσει τον παγκόσμιο πληθυσμό και θα πισωγυρίσει την ανθρωπότητα σε πρωτόγονες καταστάσεις.
Το πρώτο και κύριο θύμα αυτής της σύγκρουσης είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι υπόλοιποι λαοί του πλανήτη, που περιμένουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποκτήσει συνείδηση της ιστορικής της αποστολής, να διαμορφώσει την ευρωπαϊκή ταυτότητά της και να κάνει το επόμενο βήμα προς μια μετακαπιταλιστική ευρωπαϊκή κοινωνία.
Η Ε.Ε., παρά τις αδυναμίες και τις αντιδραστικές αγκυλώσεις της ηγετικής της ομάδας, που αποτελεί την μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική δύναμη στον πλανήτη, θα μπορούσε με την απαγκίστρωσή της από το άρμα του αμερικανισμού να αποτελέσει εκείνη την ηθική δύναμη που θα άνοιγε διάπλατα τον δρόμο για μια την αντικαπιταλιστική υπέρβαση στην μορφή μιας παγκόσμιας ειρηνικής επανάστασης που θα οδηγήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα σε έναν καλύτερο κόσμο, ο οποίος σήμερα, στον 21ο αιώνα περισσότερο από ποτέ αναγκαίος, εφικτός και αναπόφευκτος είναι.
Επειδή όμως οι ηγεσίες των χωρών/μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι παρά δοτές εξουσίες των οικονομικών ολιγαρχιών, αυτή η εξέλιξη δεν είναι στις επιλογές τους, επειδή τα στενά οικονομικά συμφέροντά τους είναι συνυφασμένα με αυτά του αμερικανικού ηγεμονισμού.
Γι’ αυτό η ιστορία θα κοιλοπονάει μέχρι οι δυνάμεις της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού να κατανοήσουν πως η παραπέρα πρόοδος της Ευρώπης και της ανθρωπότητας συνολικά, ταυτίζεται με την δική τους αφύπνιση και την μετακίνησή τους από την θέση του αντικειμένου της εξουσίας του κεφαλαίου που καταναλώνει τα ιδεολογικά σκουπίδια του νεοφιλελευθερισμού, στην θέση του υποκειμένου της ιστορίας που θα παράγει και θα υλοποιεί Πολιτική για τον Άνθρωπο, την κοινωνία του και τον πολιτισμό του και όχι για το κέρδος και τον πόλεμο.
Κατάργηση, λοιπόν, του πολέμου δεν μπορεί να γίνει μέσω της οπαδοποίησής μας, ούτε μέσω παπικών προσευχών και των αφορισμών των σκοταδιστικών ιερατείων, αλλά με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής, γεγονός που θα μεταβάλλει την φιλοσοφία και την αρχιτεκτονική της συγκρότησης των κοινωνιών με κατεύθυνση τις αμεσοδημοκρατικές/αταξικές κοινωνίες από το τοπικό μέχρι το οικουμενικό επίπεδο.
Οι επιστήμες και η σύγχρονη τεχνολογία έχουν διαμορφώσει όλους εκείνους τους αναγκαίους όρους για το πέρασμα στον πολιτισμό της κοινωνικής ισότητας και της ειρηνικής συμβίωσης όλων των λαών του πλανήτη, φτάνει να απελευθερώσουμε τις επιστήμες και την τεχνολογία από το κεφάλαιο, πριν αυτό καταστρέψει οριστικά την γήινη Βιόσφαιρα.
Αν οι πόλεμοι δεν είναι τυχαία, ούτε ‘θεόσταλτα’ γεγονότα, αλλά σχεδιασμένες, από το κεφάλαιο, τις εξουσίες και τους πολιτικούς υπαλλήλους τους, καταστροφικές ενέργειες που αποσκοπούν στην διαιώνιση των κοινωνικών ανισοτήτων που κάποιους λίγους τους κάνουν αφεντικά και τους πολλούς δούλους. Τότε και η κατάργηση των πολέμων δεν μπορεί να είναι τυχαία, αλλά συνειδητή και σχεδιασμένη υπόθεση των δυνάμεων της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού που θα ξεκινά από την οριστική και αμετάκλητη απόφασή τους να καταργήσουν την ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής και να οργανώσουν την ζωή τους πάνω στην αρχή της αναλογικής κοινωνικής ισότητας, χωρίς αφεντικά και δούλους. Όλα τα άλλα αποτελούν πνευματικές αγυρτείες…
_____________________
[1] Ηράκλειτος, Περί φύσεως, εδάφιο η.
