Ισθμός της Κορίνθου, δίολκος – Σπάνιο, ιστορικό, φωτογραφικό υλικό

Έργο κορυφαίας σημασίας

Είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή η σκοπιμότητα και η σπουδαιότητα αυτής της κατασκευής για το εμπόριο των αρχαίων Ελλήνων. Απάλλασσε τα πλοία από τον πολυήμερο τότε περίπλου της Πελοποννήσου και από τους αντίστοιχους κινδύνους, κυρίως από το πέρασμα των πολυτάραχων ακρωτηρίων Μαλέα και Ταινάρου. Η Δίολκος πρέπει να κατασκευάσθηκε είτε στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ., είτε, το πιθανότερο, στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ.. Τότε τύραννος στην Κόρινθο ήταν ο Περίανδρος.

Ανασκαφές

Ως το 1956, οπότε άρχισαν ανασκαφικές εργασίες στην περιοχή του Ισθμού της Κορίνθου για την αποκάλυψη της Διόλκου, είχαν εκφρασθεί από τους νεότερους μελετητές διάφορες γνώμες σχετικά με τη θέση και τη μορφή της. Ο Φρέιζερ θεωρούσε ότι η Δίολκος θα έπρεπε να είχε τη μορφή «τροχιοδρόμου» (tramway). Στηριζόταν στην παρατήρηση ενός μικρού τμήματος που είχε διατηρηθεί κοντά στη γέφυρα της διώρυγας (από την αναφορά του Παυσανία). Στη Δίολκο είχε αποδώσει και ο Φάουλερ (Corinth, τ. Ι, σ. 50) ένα άλλο τμήμα οδού στο πελοποννησιακό έδαφος, στο στόμιο της διώρυγας προς τον Κορινθιακό Κόλπο. Οι ανασκαφές του Ν. Βερδελή όμως απεκάλυψαν ένα αρκετά μεγάλο τμήμα της Διόλκου και έλυσαν τις απορίες που συνδέονταν με αυτή.

Η διαδρομή

Πρώτα-πρώτα, προσδιορίσθηκε η ακριβής διαδρομή την οποία ακολουθούσε: Ξεκινούσε στον Κορινθιακό από το σημείο όπου σήμερα βρίσκεται ο σηματοδότης για τα πλοία που κατευθύνονται προς τη διώρυγα. Προχωρούσε για ένα διάστημα προς τα ανατολικά. Από εκεί στρεφόταν προς τα βορειοανατολικά και πάλι προς τα νοτιοανατολικά. Ώσπου κατέληγε στον Σαρωνικό Κόλπο ανατολικά της διώρυγας, στο σημερινό Καλαμάκι Κορινθίας, τον αρχαίο Σχοινούντα, όπως ακριβώς αναφέρει ο Στράβων.

Απέφευγε την κλίση του εδάφους

Η Δίολκος δεν ακολουθούσε ευθεία γραμμή. Είχε στροφές, επειδή το έδαφος παρουσιάζει αρκετή κλίση, με υψόμετρο μέχρι 90 μέτρα περίπου, οπότε θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη η μεταφορά των πλοίων. Τα εμπορικά πλοία δεν μεταφέρονταν φορτωμένα, αλλά άφηναν τα εμπορεύματά τους στις Κεγχρεές ή το Λέχαιον. Με αυτή τη σημασία μόνο μπορούν να ερμηνευθούν οι πληροφορίες του Πλίνιου και του Ησύχιου, οι οποίοι τοποθετούσαν την αρχή και το τέλος της Διόλκου στα δύο αυτά λιμάνια.

Παρότι δεν αποκαλύφθηκε ολόκληρο το μήκος της Διόλκου, οι ανασκαφικές έρευνες τερματίστηκαν. Η πιο εκτεταμένη ανασκαφή ήταν και δύσκολη εξαιτίας των επιχώσεων από τα μπάζα της τομής της Διώρυγας.

Στις φωτογραφίες που ακολουθούν:

– Τα εγκαίνια της Διώρυγας. Βλ. nautilia.gr. Αριστ.
– Πέρασμα του Ισθμού το 1937 και πάνω ένα ομόλογο “εις χρυσόν εγγυημένον”. Βλ korinthos.grslide και athan.dra.sch.gr.
– Άποψις Εργοταξίου, έργο του Λεωνίδα Χαϊκάλη. Βλ.korinthia.net.
– Γερμανοί στρατιώτες επιβιβασμένοι σε πλοίο που ετοιμάζεται να διασχίσει τον Κορινθιακό Κόλπο δηλώνουν με τη σημαία τους την παρουσία τους στη Luftwaffe (23 Μαΐου 1943). Φωτ. AP.
– Κατάληψη της Διώρυγας από το γερμανικό στρατό και… σήματα στον Κορινθιακό Κόλπο προς τις φίλιες δυνάμεις. Βλ. by pebe.flickr. και Bundesarchiv.
– Αεροφωτογραφίες του γερμανικού επιτελείου (πιθανόν πριν την επίθεση). Βλ. wwii-photos-maps.com.
– Η ανατίναξη της Διώρυγας από τις γερμανικές δυνάμεις το 1944, κατά τη διάρκεια της αποχώρησής τους. Βλ. HyperWar- The German Campaigns in the Balkans (Spring 1941)–Part III, ibiblio.org, Ιboraeinai.blogspot.com και diolkos.blogspot.com.
– Εργασίες αναστήλωσης της Διώρυγας μετά τον πόλεμο. Βλ. sfw.so, Ιboraeinai.blogspot.com και loc.gov.