1821 – 2021: Τα ταμπούρια των Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης του ’21 στο Ποικίλο Όρος

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Προσέγγιση – Ανάδειξη – Ιστορική & Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

του Κώστα Φωτεινάκη

Η σηματοδότηση της διαδρομής και η ανάδειξη των «Ταμπουριών των Αγωνιστών του ’21 στο Ποικίλο Όρος» είναι αποτέλεσμα μιας δεκάχρονης έρευνας και εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Η «σηματοδότηση και η ανάδειξη των ταμπουριών» θα γίνει με την αδειοδότηση του Δασαρχείου Αιγάλεω και την  υποστηρικτική επιχορήγηση της Βουλής των Ελλήνων.

Α. Συνοπτική παρουσίαση

Η περιοχή της Δυτικής Αθήνας – Αττικής καθώς και του Δυτικού Πειραιά (Κερατσίνι) και Σαλαμίνας συνδέονται άμεσα με την Επανάσταση του ’21 και ιδιαίτερα με την ηρωική  μορφή του Γιώργη Καραϊσκάκη.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τις μάχες:

1. Χαϊδαρίου: 6 και 8 Αυγούστου 1826 https://bit.ly/3zPx2bg
2. Καματερού: 27 Ιανουαρίου 1827
3. Κερατσινίου: 4 και Μαρτίου 1827
4. Δαφνίου: 21 Μαρτίου 1827 https://bit.ly/3zQJqIh

Ως πρόσθετο στοιχείο αναφέρουμε τη δημιουργία Γενικού Στρατοπέδου στην Ελευσίνα με υπόδειξη του Γιώργη Καραϊσκάκη.

Σημαντικό ρόλο έπαιξε το «πέρασμα», η Ιερά Οδός, από και προς την Πελοπόννησο και τη Δυτική Ελλάδα, και ιδιαίτερα το «στένωμα» μεταξύ του Όρους Αιγάλεω και Ποικίλου, από τη Μονή Δαφνίου μέχρι το Σκαραμαγκά. («Δαφνοβούνια» σύμφωνα με τις περιγραφές).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περιγραφές των μαχών αλλά και των υψωμάτων, των ταμπουριών κ.λπ. που περιγράφονται σε μαρτυρίες των Αγωνιστών που πήραν μέρος στις μάχες αυτές καθώς και ιστορικών που τις κατέγραψαν.

Σύμφωνα με τις περιγραφές, στην περιοχή του Ποικίλου Όρους (Αιγάλεω) είχαν δημιουργηθεί ταμπούρια σε διάφορες περιοχές του βουνού.

Τα ταμπούρια, που σώζονται σε καλή κατάσταση, περιγράφονται και είναι αποτυπωμένα σε χάρτη (Mark H. Munn – Τhe Defense of Attica – Appendix II Fighting in the Aigaleos – Parnes Gap in 1826-27, 1993).

Τα «ταμπούρια» των Αγωνιστών του ’21 στο Ποικίλο Όρος σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση, είναι όμως δυσπρόσιτα για το ευρύ κοινό, ακόμα και από απόσταση. Βρίσκονται σε μια πλαγιά στο Ποικίλο Όρος, πάνω από τη Λίμνη Κουμουνδούρου, στα όρια των Δήμων Χαϊδαρίου και Ασπροπύργου.

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ έχει εντοπίσει και επανασχεδιάσει μονοπάτι πρόσβασης, το οποίο προγραμματίζουμε  να σηματοδοτήσουμε κυρίως με κώνους και με μικρές πινακίδες, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια όσο το δυνατόν ασφαλή επίσκεψη. Η κλίση του μονοπατιού είναι σχετικά μεγάλη και το πέτρινο ανάγλυφο του εδάφους είναι μεν σταθερό, αλλά δυσπρόσιτο κατά τόπους.

Η σηματοδότηση του παραπάνω μονοπατιού από το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ έχει εγκριθεί από στο Δασαρχείο Αιγάλεω (Αρ. Πρωτ. 85751/ 15.07.2021]

Β. Ωφελούμενοι

Η ανάδειξη των ταμπουριών των Αγωνιστών του ’21 στο Ποικίλο Όρος γίνεται με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και έχει άμεση σχέση με τις μάχες των αγωνιστών που έγιναν στο Χαϊδάρι, Καματερό, Κερατσίνι, Δαφνί κ.ά.

Η επίσκεψη και η ανάδειξη των «ταμπουριών» των Αγωνιστών του ’21, προσφέρονται για ιστορική, πολιτιστική και περιβαλλοντική κατάρτιση (επιμόρφωση), και συνδέονται και με τους  σταθμούς της Ελληνικής  ιστορίας (αρχαιότητα, Βυζάντιο, Εθνική Αντίσταση).

Η περιοχή του Ποικίλου Όρους, και ειδικότερα η θέση «ταμπούρια» έχει ιδιαίτερη θέα, προσφέρεται για ξεναγήσεις, γεωγραφικό προσανατολισμό, αναγνώριση των βασικών ειδών πανίδας και χλωρίδας.

Β.1 Οι ΦτΦ θα διοργανώσουν ενημερωτικές επισκέψεις – ξεναγήσεις στα ταμπούρια των Αγωνιστών του ’21 για εκπαιδευτικούς και άλλους ενδιαφερόμενους εντός του 2021.

Γ. Άδεια από Δασαρχείο Αιγάλεω για τη σηματοδότηση

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ έχει υποβάλλει αίτημα καταθέτοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά  για σηματοδότηση του μονοπατιού/διαδρομής στο Δασαρχείο Αιγάλεω το οποίο έχει εγκριθεί. (Αρ. Πρωτ. 85751/ 15.07.2021].

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η κυρίως διαδρομή, περίπου 1.5 χλμ. – Β’ τμήμα, προς τα ταμπούρια είναι δύσκολη για το ευρύ κοινό (επικλινές και ανώμαλο έδαφος).

Δ. Η σηματοδότηση της διαδρομής και της ανάδειξης των ταμπουριών θα γίνει με την υποστηρικτική επιχορήγηση της Βουλής των Ελλήνων. (Γραφείο Προέδρου Αρ. Πρωτ. 5354/ 29.07.2021)

Ε. Ενδεικτική βιβλιογραφία:

1. Mark H. Munn, Τhe Defense of Attica – The Dema Wall and the Boiotian War of 378-375 B.C. UNIVERSITY OF CALIFORNIA PRESS Berkeley · Los Angeles · Oxford © 1993 – The Regents of the University of California
2. Νίκος Α. Μπέης, ΕΚ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΧΩΡΟΥ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ (1821-1827), Δελτίο Χριστιανικής Αρχαιολογίας, 1927.
3. Χρήστος Βυζάντιος, “Ιστορία των κατά την ελληνικήν επανάστασιν εκστρατειών και μαχών και των μετά ταύτα συμβάντων, ων συμμέτεσχεν ο τακτικός στρατός από του 1821 μέχρι του 1833” (Γ’ Έκδοση 1901, Κεφάλαιο Η’- Μάχη Χαϊδαρίου και αυθεντικά σχέδια των μαχών, σελ. 137 – 160]
4. Χριστόφορος Παιρεβός, ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ, 1836
5. Διονύσιος Σουρμελής, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ, 1853
6. Βιογραφίες: Καραϊσκάκη, Γενναίου Κολοκοτρώνη κ.ά.
7. Δημήτριος Αινιάν – Βιογραφία Καραϊσκάκη
8. Δημήτρη Καμπούρογλου, ΤΟ ΔΑΦΝΙ, 1920
9. Δήμος Χαϊδαρίου, «Συναντήσεις με την ιστορία», 2006
10. Κώστας Φωτεινάκης, «ΧΑΪΔΑΡΙ – Τόπος και Άνθρωποι», 2007
11. GORDON THOMAS. SIR, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ, ΜΙΕΤ (ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ), 2015

Κώστας Φωτεινάκης – [email protected]

Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ | Ερευνητής της τοπικής Ιστορίας

Αύγουστος 2021