Τελετουργία Φαραντούρη – Πλάτωνος στην Ελευσίνα
2023 ΕΛΕVΣΙΣ – Των Σιωπηλών Σπαράγματα
Λένα Πλάτωνος – Μαρία Φαραντούρη
Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας – 13/7/22
Νίκος Νικολίτσης / ypogeio.gr
Όταν άκουσα στο ραδιόφωνο τη διαφήμιση ότι στις 13 και 14 Ιουλίου η Μαρία Φαραντούρη θα τραγουδήσει μελοποιημένους από την Λένα Πλάτωνος στίχους αρχαίων Ελληνίδων ποιητριών στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, το ένστικτό μου με ειδοποίησε πως μια τέτοια τετραπλή σύζευξη θα ήταν ένα ανεπανάληπτο γεγονός. Είχα χρόνια να πάω σε συναυλία, από επιλογή. Αλλά αυτή δεν θα την έχανα. Και δεν την έχασα.
Βέβαια, δεν θα το έλεγες συναυλία αυτό το γεγονός, ούτε παράσταση, ούτε αυτό το κακόηχο και υποτιμητικό για την τέχνη ‘πρότζεκτ’ –ένας όρος που συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια. Ήταν κάτι πιο σύνθετο, και από την άποψη των μερών του (πρόζα, χορός, τραγούδι) και από την άποψη των συναισθημάτων που γεννάει. Ήταν κάτι υψηλό που θα το ονόμαζα τελετουργία. Και όπως σε κάθε τελετουργία, πάνε μαζί η μαγεία και η αμηχανία: η μαγεία που σε αγγίζει εκεί, στον χώρο, άμεσα· και η αμηχανία που σαλεύει μέσα σου σαν ερπετό κουβαλώντας την καθημερινή οξείδωση. Υπό την επήρεια αυτών των δύο, άκουσα τη Μαρία Φαραντούρη σε αρκετά σημεία διαφορετική από τον συνηθισμένο της εαυτό, σε νοητικές και φωνητικές συχνότητες που σπάνια αφήνει ανεξέλεγκτες, και τη Λένα Πλάτωνος αφημένη περισσότερο σε ρυθμούς και ηχοχρώματα που συνήθως καλύπτει ή καταπιέζει (ή που τα δικά μου αυτιά, ενός μη ειδικού, δεν άκουγαν επαρκώς).
Δεν μπορώ να ξέρω πόσο η μία επηρέασε την άλλη, πάντως πρέπει και οι δύο να συγκινήθηκαν από τα σπαράγματα φωνής των αρχαίων σιωπηλών γυναικών. Οι μουσικοί (1) ανταποκρίθηκαν με ακρίβεια, όπως νομίζω, στις απαιτήσεις του έργου. Η χορογραφία ήταν λιτή και διακριτική, αξιοποιώντας τόσο την ευρύτητα όσο και το ανάγλυφο του χώρου με μεταβαλλόμενη διάταξη των τριών χορευτριών σ’ αυτόν (2)· σε ορισμένες περιπτώσεις συμπληρωματική. Η απόδοση των αρχαίων στίχων στα νέα ελληνικά από τον Θάνο Τσακνάκη είναι μια μεγάλη συνεισφορά στην κουλτούρα μας, και απ’ ό,τι κατάλαβα αυτή ήταν η πρώτη αρχή και θεμέλιο της συνεργασίας της Μαρίας Φαραντούρη και της Λένας Πλάτωνος. Ως μέρος του κοινού, έγινα δέκτης και της δικής του αμηχανίας και μάγευσης, για να μην πω ότι συνεργός στις ερμηνείες εν γένει ήταν και το κοινό.
Ελπίζω η τελετουργία αυτή να επαναληφθεί και άλλοτε.
1. Ενορχηστρώσεις-πλήκτρα: Στέργιος Τσιρλιάγκος, πλήκτρα-μουσική διεύθυνση: Μιχάλης Παπαπέτρου, πνευστά: Βαχάν Γκαλστιάν, λύρες: Χρυσάνθη Γκίκα, τσέλο: Μιχάλης Πορφύρης.
2. Χορογραφία: Δάφνις Κόκκινος, χορός: Μαρία Καμπανού, Εβίνη Παντελάκη, Nayoung Kim.
