Σοκαριστικά ευρήματα και μελέτες – Αναμένοντας την περιβαλλοντική αδειοδότηση του νέου ΧΥΤΑ

Αναμένοντας την απόφαση για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων του νέου ΧΥΤΑ Φυλής παρουσιάζουμε με χρονολογική σειρά (και εντελώς συνοπτικά) ορισμένα στοιχεία από μελέτες και εκτιμήσεις για την υποβάθμιση  στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον της περιοχής από την εγκατάσταση της Φυλής. Φυσικά και η ίδια η μελέτη (ΜΠΕ) αναγνωρίζει έμμεσα την περιβαλλοντική υποβάθμιση, με διατυπώσεις που παραπέμπουν στο «χειρότερα δε γίνεται», όπως:

του Θωμά Μπιζά

«Τα έργα της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής ως ήδη κατασκευασμένα και σε λειτουργία εδώ και πολλά έτη δεν μπορούν να μεταβάλουν περαιτέρω τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της περιοχής» ή «Η μακροχρόνια λειτουργία των έργων ΔΣΑ έχει ήδη συντελέσει στη διαμόρφωση του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος της περιοχής».

Δηλαδή, δεν τρέχει τίποτα, αφού η κατάσταση στην περιοχή  είναι εδώ και χρόνια διαμορφωμένη.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό  οργανισμό περιβάλλοντος «Συγκεντρώνονται όλο και περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι δεν κατανέμονται ομοιογενώς στην κοινωνία, αντιθέτως επηρεάζουν δυσανάλογα τις κοινωνικά μειονεκτούσες και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση ενός ατόμου επηρεάζει την έκθεσή του σε περιβαλλοντικούς παράγοντες καταπόνησης, δεδομένου ότι οι φτωχότεροι άνθρωποι είναι πιθανότερο να ζουν σε υποβαθμισμένα περιβάλλοντα»..

2006: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ευθύμιος Λέκκας  

Το 2006 οι μετρήσεις που πραγματοποίησε κλιμάκιο του Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής τον καθηγητή Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Ευθύμιο Λέκκα, έδειξαν ότι: «Επικίνδυνοι για τον ανθρώπινο οργανισμό τοξικοί ρύποι, βαρέα μέταλλα και μικροβιακοί οργανισμοί -όλα προερχόμενα από τη χωματερή- έχουν διεισδύσει ακόμα και σε βάθος 100 μέτρων».

Δείγματα του υπεδάφους που συλλέχθηκαν ακόμα και σε απόσταση 15 χλμ. δυτικά της χωματερής (στην Ελευσίνα) βρέθηκαν μολυσμένα. Όπως αναφέρει ο κ. Λέκκας στην εφημερία “Τα Νέα”, «το μαύρο υγρό των αποστραγγισμάτων των σκουπιδιών -τα επικίνδυνα, δηλαδή, “κατακάθια” των απορριμμάτων- εξαπλώνεται με εντυπωσιακό τρόπο. Από την Ελευσίνα και τον Ασπρόπυργο ως τις παρυφές της Φυλής και των Αχαρνών όλες οι μετρήσεις σε βάθος 20, 50, 70 και 100 μέτρων ανίχνευσαν κάδμιο, αρσενικό, κυάνιο, μόλυβδο και ψευδάργυρο».

Το υπέδαφος μιας ολόκληρης περιοχής θεωρείται πλήρως κατεστραμμένο. «Σε όλη αυτή την έκταση δεν μπορεί να γίνει καμία γεώτρηση, ενώ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η επιφάνεια για καλλιέργειες. Όσο πιο κοντινές στη χωματερή ήταν οι περιοχές από όπου είχαν ληφθεί τα δείγματα, τόσο οι ρύποι ανιχνεύονταν ακόμα και σε μηδενικό βάθος, στην επιφάνεια του εδάφους».

Το πιο ανησυχητικό εύρημα, ωστόσο, αφορά στον Σαρωνικό. «Κρέμεται σε μια κλωστή η ποιότητα των υδάτων του», προειδοποιεί ο καθηγητής. «Εντοπίσαμε τοξικά και βαρέα μέταλλα λίγα μέτρα κάτω από τον πυθμένα, στη θαλάσσια περιοχή του Ασπροπύργου. Αν αυτά ανέβουν προς τα πάνω -κάτι που θεωρείται πιθανό λόγω της διαπερατότητας του υπεδάφους στη συγκεκριμένη περιοχή- και εκβάλουν στον πυθμένα, τότε ο κόλπος ουσιαστικά θα νεκρωθεί».

Όπως έλεγε ο κ. Λέκκας το 2006, «βρέθηκαν συγκεντρώσεις ρύπων ακόμα και 100 φορές πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια. Η κατάσταση είναι τόσο επιβαρυμένη, που ακόμα και τώρα που δεν εναποτίθενται σκουπίδια στον «παλαιό» ΧΥΤΑ των Ανω Λιοσίων, η μόλυνση στο υπέδαφος θα υπάρχει για άλλα 50 ή 60 χρόνια».

Σύμφωνα με την έρευνα, οι ρύποι θα είχαν εξαπλωθεί ακόμα περισσότερο -και προς τα ανατολικά- εάν δεν υπήρχε το Ποικίλο Όρος. «Το βουνό λειτουργεί ως φυσικό ανάχωμα, λόγω των ιδιαίτερων γεωλογικών και μορφολογικών του χαρακτηριστικών και δεν επιτρέπει την εξάπλωση της υπόγειας ρύπανσης. Ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα αντέξει. Εάν οι ρύποι καταφέρουν και “περάσουν” αυτό το εμπόδιο, τότε το υπέδαφος ολόκληρου του Λεκανοπεδίου θα αντιμετωπίσει κίνδυνο πρώτου μεγέθους».

2014: Επιτροπή Αναφορών Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 

Τον Σεπτέμβριο του 2013 επισκέπτεται τον ΧΥΤΑ Φυλής η επιτροπή αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διαπιστώνει τα εξής: «Ο εκτενής χώρος υγειονομικής ταφής βρίσκεται σε ένα οροπέδιο στη δυτική Αττική, σε ασφαλή απόσταση από τη θάλασσα και λειτουργεί από το 1950 με συνολική επιφάνεια άνω των 800 στρεμμάτων, ενώ επί του παρόντος έχει βάθος 500 μέτρα, 250 μέτρα κάτω από το έδαφος και 250 μέτρα πάνω από το έδαφος.

Δέχεται καθημερινά περίπου 7.000 τόνους και ετησίως περίπου 2 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων. Μολονότι έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στην υποδομή και στις διαδικασίες που ακολουθούνται στον χώρο, γεγονός που έχει διαπιστώσει και η Επιθεώρηση Περιβάλλοντος σε προηγούμενες επισκέψεις, μελέτες που έχουν διεξαχθεί από το Πανεπιστήμιο Αθηνών καταδεικνύουν ότι τα υπόγεια ύδατα έχουν υποστεί βλάβη που δεν μπορεί να επανορθωθεί ή αποκατασταθεί.

Ακόμη και αν ο χώρος υγειονομικής ταφής έπαυε σήμερα να λειτουργεί, θα χρειάζονταν περίπου 200 χρόνια για την ανάκαμψη του περιβάλλοντος.

Και κατέληξε η επιτροπή αναφορών στο συμπέρασμα ότι «η υποβάθμιση του περιβάλλοντος στη Φυλή πρόκειται να αποτελέσει ένα μνημείο περιβαλλοντικού χάους, ασθενειών και ανθρώπινης δυστυχίας τουλάχιστον για τις επόμενες 3 γενεές που θα ζήσουν στην περιοχή».

2015:  ASPROFOS

Τον Οκτώβριο του 2015 ο δήμαρχος Φυλής ανέθεσε στην «ASPROFOS» την εκπόνηση δύο μελετών, έναντι του συνολικού ποσού των 48.000 ευρώ (24.000 ευρώ η καθεμία) με αντικείμενο: α) Την αναλυτική καταγραφή ρυπαντικών φορτίων στον ΧΥΤΑ Φυλής, β) την αναλυτική καταγραφή της ποσοτικής και ποιοτικής σύστασης αποβλήτων ΧΥΤΑ Φυλής.

Οι μελέτες αυτές ήρθαν στο φως τον Ιανουάριο του 2020 ύστερα  από μήνυση του ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ προς τον δήμαρχο Φυλής.  

Στα συμπεράσματα των μελετών αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Οι τιμές των αέριων, εδαφικών ρύπων και ρύπων του υδροφόρου ορίζοντα μετρήθηκαν αναλυτικά και διαπιστώθηκαν μεγάλες και εγκληματικές υπερβάσεις σε σχέση με τα θεσμοθετημένα όρια (εθνική νομοθεσία, ευρωπαϊκή νομοθεσία, νέα Ολλανδική λίστα, οριακές τιμές έκθεσης κ.λπ.)».

Οι μελετητές κάνουν λόγο για «απελπιστική περιβαλλοντική κατάσταση» στην έκταση των 10.000 στρεμμάτων και καταγράφουν ως χαρακτηριστική την ύπαρξη βαρέων μετάλλων, αρωματικών υδρογονανθράκων, διοξινών – φουρανίων, βενζολίου – τολουολίου, PCB – PCT, φαινολών, μεθανίου, αμμωνίου, αλλά και ραδιενεργών στοιχείων, συγκεκριμένα: ράδιο 224, ράδιο 226, τρίτιο 3, θόριο 232, μόλυβδος 210 κ.λπ.

2018:  Πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης ΕΔΣΝΑ

Από τα στοιχεία που περιέχονται στην “Τελική Έκθεση” (Μάρτης 2018) και τα επιμέρους 13 μηνιαία τεύχη (από 1.1.17 έως 31.1.18) του Προγράμματος Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης των ΧΥΤΑ Φυλής και Άνω Λιοσίων, που υλοποιήθηκαν το 2017 από εξειδικευμένη εταιρεία για λογαριασμό του ΕΔΣΝΑ και προέκυψαν από σειρά δειγματοληψιών και αναλύσεων.

Ενδεικτικά αναφέρουμε:

1. Σχετικά με τα απορρέοντα από τον ΧΥΤΑ επιφανειακά νερά και τα λιμνάζοντα σε αυτόν σημειώνουμε τα εξής:

(α) Ακόμη και τα απορρέοντα προς το παρακείμενο ρέμα νερά (“Μαυρηνώρα” ή “Ρεματάκι”) εμφανίζουν μικροβιολογική φόρτιση κατά εκατοντάδες μέχρι δεκάδες χιλιάδες φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τα επεξεργασμένα προς άρδευση λύματα! Χειρότερη είναι η κατάσταση στα λιμνάζοντα νερά.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: σύμφωνα με την ΜΠΕ, «Τα νερά της βροχής απορρέουν μέσω των υπαρχόντων μικρών ρεμάτων, προς τον κύριο αποδέκτη που είναι το ρέμα της Μαυρηνώρας και καταλήγουν στον Κόλπο της Ελευσίνας».

(β) Η οργανική ρύπανση σε ορισμένες θέσεις ξεπερνά και αυτή των ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων.

(γ) Διαπιστώνονται μεγάλες υπερβάσεις (πολλαπλάσιες των θεσπισμένων ορίων) στα απορρέοντα επιφανειακά νερά ως προς τους πλέον επικίνδυνους τοξικούς ρύπους: Κάδμιο, Μόλυβδος, Υδράργυρος, Νικέλιο, μαζί και το Χρώμιο προσθέτουμε εμείς. Σε θέσεις με λιμνάζοντα νερά βρέθηκαν τιμές μέχρι και 1.320 φορές από το επιτρεπόμενο όριο για το Νικέλιο, 450 φορές για το Χρώμιο, 1.120 φορές για το Μόλυβδο, 3,6 φορές για τον Υδράργυρο και 312 φορές για το Κάδμιο.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Σε όλες τις μελέτες τα στοιχεία που παρουσιάζονται είναι συγκλονιστικά.

Εμείς που ζούμε σε αυτές τις περιοχές «εισπράττουμε» ρύπους από τη χωματερή σε όλη μας τη ζωή. Όπως λέει και η κ. Αθηνά Λινού, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών «Όλα είναι δοσομετρικά. Εξαρτάται από τη δόση των ρύπων που “εισέπραξες”. Αν πέρασες μια φορά από το σημείο και τι εισέπνευσες ή αν το εισπνέεις από τότε που γεννήθηκες μέχρι τότε που ενηλικιώθηκες».

Αυτό που πρέπει λοιπόν να συνυπολογιστεί είναι οι επιπτώσεις από την ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ λειτουργία της εγκατάστασης. Από τα έτη που έχουν διανυθεί από τη στιγμή που ο χώρος απόθεσης έχει αρχίσει να δέχεται απορρίμματα μέχρι σήμερα.