Αποκτά νέα ζωή το ιστορικό εργοστάσιο Ρετσίνα – H ανάπλασή του το μεγάλο “στοίχημα” του Πειραιά
Το οικόπεδο της βιομηχανίας Ρετσίνα
βρίσκεται σε κομβικό σημείο, στο τέρμα
της οδού Θηβών, λίγα μέτρα μακριά από
το λιμάνι του Πειραιά.
Ένα από τα δεκάδες βιομηχανικά κουφάρια του Πειραιά επιχειρεί να αναστήσει η Εθνική Τράπεζα, ιδιοκτήτρια του πρώην εργοστασίου των αδελφών Ρετσίνα, της πρώτης κλωστοϋφαντουργίας της χώρας που έδωσε το όνομά της σε ολόκληρη την περιοχή της Λεύκας.
Η τράπεζα επέλεξε τη Dimand ως σύμβουλο στο έργο που ξεκινά με την κατεδάφιση ορισμένων από τα κτίσματα του ακινήτου 25 στρεμμάτων, ενώ τη μελέτη έχει αναλάβει το αρχιτεκτονικά γραφείο Aspa Design του μηχανικού Σπύρου Τσαγκαράτου.
Μέχρι ώρας, δεν έχει παρουσιαστεί το σχέδιο των τελικών χρήσεων, ωστόσο κάποια τμήματα από την πλευρά των γραμμών του Προαστιακού Σιδηροδρόμου έχει ζητηθεί να αποδοθούν ως χώρος πρασίνου από την Εθνική στον Δήμο Πειραιά. Περίπου 10 στρέμματα πρόκειται να περάσουν στον Δήμο, στα οποία μάλιστα περιλαμβάνεται και το κεντρικό κτίριο, το οποίο μαζί με κάποια άλλα που υπάρχουν στο ακίνητο έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα, με βάση την απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεώτερων Μνημείων, καθώς χρονολογούνται από το 1850. Κάποια από τα εμβληματικά κτίρια της έκτασης διατηρούνται, ενώ στις αρχές Αυγούστου χορηγήθηκε στην τράπεζα η προέγκριση της άδειας κατεδάφισης ορισμένων κτισμάτων.
Υπάρχουν σκέψεις το κεντρικό κτίριο που έχει την καμινάδα, να μετατραπεί είτε σε μουσείο είτε σε συνεδριακό κέντρο. Παράλληλα, σ’ αυτήν την φάση προχωρούν και οι κατεδαφίσεις υφιστάμενων παλιών κτιρίων, επειδή όμως τα διατηρητέα είναι πολλά, είναι αδύνατον να καλυφθεί ο συντελεστής δόμησης που έχει ολόκληρο το ακίνητο, κάτι που σημαίνει ότι θα γίνουν λιγότερες νέες κατασκευές.
Βέβαια, αν και τα αρχικά σχέδια έκαναν λόγο ότι θα ανεγερθούν μόνο νέες κατοικίες, τελικά η τράπεζα τείνει στην απόφαση να δημιουργηθούν και γραφεία. Τα νέα κτίρια, σύμφωνα με τη μελέτη, θα βλέπουν στην οδό Υμηττού και σε μέρος της Ρετσίνα, προς την πλευρά των γραμμών, ενώ «πλάτη» θα έχουν τις γραμμές του Προαστιακού Σιδηροδρόμου. Η εμπλοκή, μάλιστα, του Δήμου Πειραιά στην εν λόγω ανάπλαση έχει καθοριστική σημασία, καθώς πρόκειται να επισπεύσει την έγκριση του Προεδρικού Διατάγματος για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο της περιοχής, ώστε να μπορέσει να αλλάξει χρήση το ακίνητο.
Το ιστορικό εργοστάσιο καταλαμβάνει ένα τριγωνικού σχήματος οικοδομικό τετράγωνο, έκτασης περίπου 25 στρεμμάτων. Συγκροτείται από τρεις ενότητες κτιρίων και συνορεύει με τρία παλιά βιομηχανικά κτίρια, το μηχανουργείο Βασιλειάδη, την κεραμοποιία Δηλαβέρη και το εργοστάσιο σιδηροδρόμων ΣΠΑΠ-ΣΕΚ. Με βάση την έκθεση τεκμηρίωσης που παρουσιάστηκε στο υπουργείο Πολιτισμού, εκτιμάται ότι πρέπει να υπάρξει σοβαρή αρχιτεκτονική και τεχνική τεκμηρίωση, καθώς παρά δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα αντίστοιχη τεχνική αποτύπωση-αξιολόγηση.
Ορόσημο της βιομηχανικής ιστορίας του Πειραιά
Η κλωστοϋφαντουργία Ρετσίνα, που έμελε να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη κλωστοϋφαντουργία της χώρας, ιδρύθηκε το 1872 στον Πειραιά από τους αδελφούς Θεόδωρο, Αλέξανδρο και Δημήτριο Ρετσίνα, παιδιά του πρώτου οικιστή του Πειραιά. Στις αρχές της δεκαετίας του 1880 το εργοστάσιο με το βαφείο και το λευκαντήριο ήταν ήδη η μεγαλύτερη κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία του Πειραιά.
Τα βαμβακερά νήματα διοχετεύονταν στην εγχώρια αγορά, χρησιμοποιούνταν για τις στρατιωτικές στολές και εξάγονταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στα Βαλκάνια. Με την εξαγορά τεσσάρων πτωχευμένων εργοστασίων διέθετε στις αρχές του 20ου αιώνα πέντε μονάδες, ήταν η μεγαλύτερη κλωστοϋφαντουργία της χώρας και το 1925 έγινε ανώνυμη εταιρεία. Μεταπολεμικά έμεινε με δύο εργοστάσια, μέχρι η τελευταία μονάδα της Λεύκας να σβήσει οριστικά τις μηχανές το 1981.
Εκτός από τον Θεόδωρο Ρετσίνα, που μεταξύ άλλων διετέλεσε μέλος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος και πρόεδρος της Βουλής το 1901-1902, με τη βιομηχανία συνδέθηκε το όνομα του τεχνικού διευθυντή της, Χρήστου Ζαλοκώστα, βουλευτή, συγγραφέα και προέδρου του ΕΟΤ.
Επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων στα βιομηχανικά κουφάρια του Πειραιά
Η νέα σελίδα για το ιστορικό εργοστάσιο στη Λεύκα είναι ένα ακόμη δείγμα της στροφής του real estate στις εγκαταλελειμμένες βιομηχανίες του Πειραιά. Η ίδια η Dimand δρομολογεί την ανάπλαση του παλιού εργοστασίου της Softex στην Ιερά Οδό, ένα κτίριο που αγόρασε 14 εκατομμύρια και θα μετατρέψει σε συγκρότημα μεικτών χρήσεων 80.000 τετραγωνικών, πιστοποιημένο κατά LEED, μέσω επένδυσης 160 εκατομμυρίων ευρώ.
Στο στοίχημα του Πειραιά έχει ποντάρει και η Viohalco, που δίνει ζωή στο πρώτο εργοστάσιο της βιομηχανίας στην Πειραιώς. Το city resort που δρομολογεί η Noval, ΑΕΕΑΠ του ομίλου, έχει ενταχθεί στο καθεστώς Στρατηγικών Επενδύσεων ήδη από το 2019 και αφορά στην ανέγερση συγκροτήματος μεικτών χρήσεων, που θα περιλαμβάνει γραφεία, ξενοδοχείο, κατοικίες και αθλητικές εγκαταστάσεις. Στόχος της ΑΕΕΑΠ είναι πιστοποιηθεί το ακίνητο κατά LEED ή BREEAM, ενώ οι επενδύσεις που θα υλοποιηθούν το 2022 – 2025 για την ανάπτυξη θα ξεπεράσουν τα 150 εκατομμύρια.
Στην αναβάθμιση της Πειραιώς οδηγεί και η δημιουργία της Πολιτείας Καινοτομίας στο ακίνητο της ΧΡΩΠΕΙ. Σε 18 στρέμματα που παρέμεναν αναξιοποίητα για περισσότερα από 40 χρόνια θα φιλοξενηθούν τμήματα έρευνας & ανάπτυξης επιχειρήσεων και start ups. Η επένδυση εκτιμάται στα 100 εκατομμύρια και έχουν ήδη συμμετάσχει στην πρώτη φάση του διαγωνισμού για την ανάπτυξη η ΓΕΚ Τέρνα, η Ελλάκτωρ, η Intrakat και η Dimand.
(Πηγή εικόνων και πληροφορίες από την ομάδα ΒΙ.Δ.Α. – ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής (συλλογική προσπάθεια απογραφής και καταγραφής της Ελληνικής Βιομηχανικής Κληρονομιάς)
