ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ

Τοπική επιχειρηματικότητα … πέρα από τις "πολιτικές" ανακούφισης

Άποψη για το άρθρο “Ακήρυχτος πόλεμος: μανάβηδες VS αγορά χωρίς μεσάζοντες. Αλήθειες και ψέματα”

Όσο και να ακουστεί προβοκατόρικο, το θέμα τίθεται επειδή το «κίνημα της πατάτας» εξελίχθηκε από μια αγνή δράση (και φυσικά ακόμα υπάρχουν αγνές προθέσεις) σε αντικείμενο αυτοδιοικητικής δράσης και λαϊκισμού. Οι μεσάζοντες, που απολάμβαναν κέρδος –οικονομικό–, έφυγαν και τη θέση τους πήραν μεσάζοντες με κέρδος πολιτικό και κοινωνική ή μιντιακή προβολή.

Τοπική επιχειρηματικότητα ... πέρα από τις "πολιτικές" ανακούφισης 1

Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ

Βέβαια, τα αγαθά είναι φτηνά, αλλά μπορούμε να αρκεστούμε στις πρόσκαιρες αυτές αυτοδιοικητικές δράσεις; Αν δεν θεσμοθετηθούν όμως οι ενέργειες αυτές, είμαστε καταδικασμένοι και πάλι. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει, λόγω εγγύτητας, έναν ιδιόρρυθμο ρόλο ανάμεσα στον καταναλωτή και τις τοπικές επιχειρήσεις, καθώς καλείται να στηρίξει τις τελευταίες, αλλά και να προστατεύσει τον πρώτο.

Καθώς όμως η διεύρυνση της δημοκρατίας περνά μέσα από τη σύνδεση του κινήματος με πρωτοβουλίες πολιτών, η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να συνδεθεί άμεσα με το καταναλωτικό κίνημα. Αναδεικνύοντας τα ταξικά χαρακτηριστικά τής μεταμοντέρνας κατανάλωσης, ανακαλύπτονται και οι κοινοί δεσμοί ανάμεσα στα δύο –φαινομενικά– αντιμαχόμενα στρατόπεδα, που ουσιαστικά όμως διαθέτουν δεσμούς συμμαχίας.

Αναγκαίο είναι να ιδρυθούν με αυτοδιοικητικές πρωτοβουλίες σύνδεσμοι καταναλωτών κι επιχειρήσεων με κοινές δράσεις. Ο θεσμικός –κινηματικής φύσης– άμεσος διάλογος καταναλωτών και επιχειρηματιών, υποχρεωτικά θα φέρει την αναγκαία οικονομική ισορροπία στην τοπική αγορά, μια αρμονία η οποία θα φέρει σε επαφή καταναλωτές κι επιχειρηματίες, με ό,τι τούτο συνεπάγεται. 

Από την αυτοδιοικητική πλευρά, οι εκπτωτικές κινήσεις για τις ευπαθείς ομάδες είναι οι εύκολες ιδέες, όπως και τα διάφορα κοινωνικά παντοπωλεία, που συχνά προσφέρουν μια καλή διαφήμιση σε επιχειρηματικούς κολοσσούς. Αντίθετα, λοιπόν, από τη λογική των υπεραγορών που εμφανίζονται ως καλοί Σαμαρείτες, οι δήμοι θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τοπικούς φορείς για τη δημιουργία αποθηκών με προϊόντα –δωρεές ή εξ αγορών–, τα οποία με ευθύνη τους θα μοιράζονται στους έχοντες ανάγκη. Μέσα από τη συνεργασία με τον τοπικό εμπορικό σύλλογο μπορεί να ιδρυθεί μια αποθήκη τροφίμων, ώστε να χορηγούνται βασικά αγαθά ανάλογα με τις ανάγκες των οικογενειών.

Στη σύγχρονη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, μαζί με τους μισθωτούς, οι μεσοαστικές επιχειρήσεις είναι εκείνες που πλήττονται πρωτίστως. Σε επίπεδο όμως της τοπικής κοινωνίας, τα οικονομικά προβλήματα των μεσαίων επιχειρήσεων διαπερνούν όλο τον κοινωνικό ιστό, τον συντηρητικοποιούν και τον αποδυναμώνουν. Άλλωστε, τα εργατικά και τα μεσαία στρώματα συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, εφόσον όλα δέχονται τις νεοφιλελεύθερες επιδρομές στα δικαιώματά τους, εφόσον όλα –όλο και πιο φανερό– έχουν εχθρό το μεταμοντέρνο κράτος. Το ζητούμενο είναι, μέσα από τέτοιες κινήσεις, να αναδειχθεί ένα κίνημα που θα προσπαθήσει να λειτουργήσει αυτόνομα.

Aναθεώρηση της πολιτικής 
των σχέσεων επιχειρήσεων – πολιτών

Η ενίσχυση των τοπικών επιχειρήσεων και της υγιούς κατανάλωσης μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο μιας κινηματικής συνεργασίας της δημοτικής αρχής με τους ίδιους τους φορείς στο όνομα της προστασίας του καταναλωτή. Γιατί τον καταναλωτή, σε τελική φάση, συμφέρον έχει μόνο ο τοπικός επιχειρηματίας να τον προστατεύσει και όχι η απρόσωπη πολυεθνική που τον ανταγωνίζεται. Σε συνεργασία μπορούν να βρουν από κοινού, επιχειρηματίες και δημοτικές αρχές, τα προτερήματα εκείνα των μικρών επιχειρήσεων απέναντι στις πολυάνθρωπες ανταγωνιστικές εταιρείες που τους απειλούν.

Έτσι, κινηματικά, πρέπει να ενισχυθούν οι πιέσεις ενάντια στα πολυκαταστήματα των πολυεθνικών, που στο όνομα της ελευθερίας –που επιβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός– εγκαθίστανται σε κάθε πόλη περιθωριοποιώντας τις ήδη πιεσμένες από την πολιτική των τελευταίων ετών μεσαίες επιχειρήσεις και εντείνοντας την οικονομική δυσπραγία, και την ανεργία, φτωχαίνοντας και αποδυναμώνοντας την ίδια την τοπική κοινότητα.

Και, βέβαια, οι συντηρητικές δημοτικές αρχές έχουν κάθε λόγο να στηρίζουν τις επιχειρήσεις-κολοσσούς· οι δήμοι όμως που θέλουν να έχουν μια αυτοδιοικητική κοινωνική πολιτική γιατί να μη στηριχτούν στις ίδιες τις κοινωνικές δυνάμεις της περιοχής τους; Προτάσεις για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες στα πρότυπα της νεοφιλελεύθερης φιλανθρωπίας είναι φυσικά ασύμβατες με την κοινωνική πολιτική λογική.

Πώς όμως θα γίνουν προσεγγίσεις για μία αυτοδιοικητική κινηματική κοινωνική πολιτική; Η… ευγενής συντηρητική δημοτική αρχή προσφέρει μικροποσά που δεν ικανοποιούν καμία ανάγκη επιβίωσης. Στο επίπεδο μάλιστα των κοινωνικών υπηρεσιών δίνεται η εντύπωση της φιλανθρωπίας.

Το κύριο ερώτημα που τίθεται για μια κινηματική δημοτική αρχή είναι αν –στις σημερινές συνθήκες της νεοφιλελεύθερης επίθεσης και κοινωνικής κρίσης- θα προχωρήσει στην οικοδόμηση ενός κοινωνικού μοντέλου αξιόπιστου, προσαρμοσμένου στις νέες προκλήσεις, ικανού να αντιπαραταχθεί στη νεοφιλελεύθερη πρόταση ή αν θα εξακολουθεί να υπερασπίζεται ένα κοινωνικό κράτος με παρωχημένες δομές με κίνδυνο να το παραδώσει πλήρως στην κυριαρχία των αγορών. Και νέο κοινωνικό αυτοδιοικητικό μοντέλο σημαίνει αναπαραγωγή των αξιών της Κοινωνικής Ανάπτυξης με νέους όρους και νέες προϋποθέσεις.

Οι αυτοδιοικητικές δομές κοινωνικής πολιτικής δε συμπληρώνουν το ρόλο του κράτους. Ουσιαστικά συμπληρώνουν ένα δίχτυ ασφαλείας (safety net), ένα πλέγμα προστασίας και πρόληψης απέναντι στην κοινωνική ανισότητα, την οικονομική δυσπραγία και την περιθωριοποίηση. Αυτές οι δομές ενσωματώνουν τοπικά χαρακτηριστικά, στηρίζοντας την κοινωνική συνοχή και επανεντάσσοντας τις αποκλεισμένες ομάδες στον κοινωνικό βίο.

Η κοινωνική πολιτική πρέπει να εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο στο επίπεδο που είναι πιο προσιτό στον πολίτη. Σκοπός μιας κινηματικής κοινωνικής πολιτικής είναι να λάβει ο επωφελούμενος υπηρεσίες -κι όχι κοινωνικές παροχές– που να τον οπλίζουν έναντι του κοινωνικού κανιβαλισμού.

Στόχος μιας κινηματικής κοινωνικής πολιτικής είναι η δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα φέρουν σε συνεργασία όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Με το σκεπτικό αυτό η Τοπική Αυτοδιοίκηση καθίσταται ο σύνδεσμος των φορέων με κεντρικό όραμα μια κοινωνία συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης. Ένας σύνδεσμος που δε θα ορίζει, αλλά θα ορίζεται από τις πρωτοβουλίες των αυτόνομων και αυτοδιαχειριζόμενων φορέων -και δεν αναφέρομε σε μία απολίτικη και αόριστη κοινωνία αλληλοβοήθειας.

Μέχρι τώρα έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο οι δράσεις (δήμων, Εκκλησίας και τοπικών φορέων) να είναι ασυντόνιστες. Η συγκρότηση, λοιπόν, ενός ενιαίου φορέα που θα συμπεριλαμβάνει όλες τις κοινωνικές δυνάμεις είναι επιβεβλημένη. Με μία κινηματική δημοτική αρχή σε συντονιστικό ρόλο, το παραγόμενο κοινωνικό έργο θα ακτινοβολεί.

Απαιτούνται, λοιπόν, σχεδιασμένες δράσεις και ένταξή τους σε ένα διαφανή προγραμματισμό με καλά οργανωμένη στρατηγική και μέτρα για την εφαρμογή των στόχων και των επιλογών και παρακολούθηση της όλης διαδικασίας. Ένα σχεδιασμό που θα γίνει από κοινού με τους τοπικούς φορείς και θα αναπροσαρμόζεται ευέλικτα στις ανάγκες. 

Και καθώς η κοινωνική πολιτική στρέφεται προς το άτομο, οφείλει και να το αναζητήσει. Τα στελέχη των κοινωνικών υπηρεσιών, μέσα από το Κοινωνικό Δίκτυο, θα εντοπίσουν τις ομάδες ή τα άτομα που χρήζουν προνοιακής στήριξης. Χρειάζεται ένας ενεργητικός σχεδιασμός και ένας κινηματικής φύσης παρεμβατικός μηχανισμός, που θα είναι σε διαρκή συνεργασία με την κοινωνία.

Και φυσικά μία κινηματική κοινωνική πολιτική δε λειτουργεί με βάση οικονομικά κριτήρια για επιλογή των δικαιούχων. Αυτά αντί να επιλύουν το πρόβλημα, εμποδίζουν αυθαίρετα την παρέμβαση, διότι τα λεγόμενα Κριτήρια Διαβίωσης συνήθως είναι ελλιπή και στηρίζονται σε ένα ταξικό φορολογικό σύστημα. Αντίθετα, οι επισκέψεις κι οι επιτόπιοι έλεγχοι από κοινωνικούς λειτουργούς καλύπτουν αρτιότερα τα περιορισμένα δημοτικά έσοδα.

Στόχος, εξάλλου, της κινηματικής κοινωνικής πολιτικής δεν είναι μόνο η παροδική ανακούφιση, αλλά πρωτίστως η έξοδος από το περιθώριο και η ενεργοποίηση της συμμετοχής του δημότη. Μαζί με την εξασφάλιση των αναγκών του -με γνώσεις, εξειδικεύσεις και εξασφάλιση βασικών αναγκών- το άτομο απεγκλωβίζεται από την ένδεια, αντιστρέφεται η παθητικότητά του και ενεργοποιείται η κοινωνική του συμμετοχή μέσα από δράσεις αλληλοβοήθειας και υποστήριξης και χειραφετείται από την πολιτική καταπίεση.

Μία κινηματική τοπική αρχή, λοιπόν, είναι υποχρεωμένη να παρέχει δυνατότητες χειραφέτησης, απεγκλωβισμού και συμμετοχής, με στόχους την κοινωνικότητα των δημοτών για την αξιοπρεπή διαβίωση τους.

Η κοινωνία και η πόλη μας χρειάζεται να «ξανακτιστεί» και να επιχειρήσει ένα νέο ξεκίνημα. Ένα νέο ξεκίνημα που θα επιλύσει ανολοκλήρωτες «αστικοδημοκρατικές» μεταρρυθμίσεις και κυρίως θα τερματίσει τη λιτότητα, θα ανακόψει την ύφεση και θα προχωρήσει αποφασιστικά σε μια νέου τύπου τοπικής ανάπτυξη με την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας.

Αυτό το νέο ξεκίνημα μπορεί να γίνει μόνο με προοδευτικό προσανατολισμό και μάλιστα έντονα ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό.

Άλλωστε, το νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό μοντέλο δεν μεταρρυθμίζεται με θετικό πρόσημο, ενώ οι αποκαλούμενες διαρθρωτικές αλλαγές τρόικας-κυβέρνησης το μόνο που επιτυγχάνουν είναι την περαιτέρω ακραία αντιδραστικοποίηση και αυταρχοποίησή του.

Μια κινηματική δημοτική αρχή έχει νόημα μόνο ως Διοίκηση που θα αμφισβητήσει ευθέως το νεοφιλελευθερισμό και προοπτικά τον ίδιο τον καπιταλισμό και ως δημοτική αρχή που θα φέρει στο προσκήνιο ένα νέο παραγωγικό και οικονομικό πρότυπο που θα συνδυάζει την καινοτομία και τη σύγχρονη οργάνωση, με την οικονομική αποτελεσματικότητα και τη δικαιοσύνη, ενώ θα βασίζεται στην αδιάκοπη κοινωνικοποίηση του δήμου, της οικονομίας και των μέσων παραγωγής.

Χειροκροτούμε τα πυροτεχνήματα,
αλλά ποτέ την ανατολή του ήλιου.
ΠΗΓΕΣ:

1. ΤάκηςΝικολόπουλος& ΔημήτρηςΚαπογιάννης, Kοινωνική οικονομία της αλληλεγγύης ή της αγοράς;, Ενθέματα,Αυγής της Κυριακής (3/4/2011) και Ίδρυμα Νίκος Πουλατζάς.
2. Δήμος Χλωπτσιούδης, ΤοπικήΑυτοδιοίκηση, προοπτικές ανάπτυξης τωντοπικών κοινωνιών, Θεσσαλονίκη 2001. 
3. ΠάνοςΠαπαδόπουλος, Ηκοινωνική οικονομία στην Ελλάδα και τοπρόσφατο σχετικό νομοσχέδιο, Ενθέματα,Αυγής της Κυριακής (26/3/2011) και ΊδρυμαΝίκος Πουλατζάς.
4. AlexisdeTocqueville, Η δημοκρατία στην Αμερική, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 1996.
5. Εφημερίδα ΑΥΓΗ,  
6. eklogika.gr

Παρόμοια Άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button