γράφει ο ψυχολόγος Μιχάλης Πατεράκης
Η αλήθεια είναι ότι η ψυχοθεραπεία ήταν για χρόνια ταμπού στην ελληνική κοινωνία και μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί ως αυτό που πραγματικά είναι: Μια διαδικασία να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της καθημερινότητας, των σχέσεων και του τρόπου σκέψης. Αυτά σε σε μια προσπάθεια να βελτιώσουμε τη ζωή μας και τη συνύπαρξή μας με τους ανθρώπους γύρω μας. Επειδή, λοιπόν, η ψυχοθεραπεία δεν ήταν ευρέως διαδεδομένη μέχρι πρόσφατα, έχουν σχηματιστεί στο συλλογικό υποσυνείδητο διάφοροι μύθοι σχετικά με αυτήν. Μύθοι οι οποίοι όχι μόνο δεν ευσταθούν αλλά και στερούν από πολλούς ανθρώπους αυτό το ανεκτίμητο δώρο που μπορούν να κάνουν στον εαυτό τους.
Ας δούμε παρακάτω τους τέσσερις πιο διαδεδομένους μύθους για αυτήν.
Η ψυχοθεραπεία είναι μόνο για όσους πάσχουν από ψυχικές νόσους
Ο πρώτος μεγάλος μύθος αφορά στους ανθρώπους, στους οποίους απευθύνεται η ψυχοθεραπεία. Πολλοί άνθρωποι έχουν την εντύπωση ότι μόνο οι ψυχικά ασθενείς την έχουν ανάγκη, κάτι που φυσικά δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου, υπάρχουν διάφορα είδη ψυχοθεραπείας. Βοηθούν στο να μάθουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να αλλάξουμε συμπεριφορές και σκέψεις που έχουν δυσάρεστο αντίκτυπο στην καθημερινότητά μας και την επαφή μας με τους άλλους ανθρώπους.
Η ψυχοθεραπεία είναι συνώνυμο της ψυχανάλυσης
Είναι γεγονός ότι η ψυχανάλυση είναι η πιο ευρέως γνωστή και παλαιότερη μορφή ψυχοθεραπείας. Καθιερώθηκε από τον Φρόιντ και τόνισε τη σημασία της παιδικής ηλικίας στον καθορισμό του χαρακτήρα του ατόμου και των υποσυνείδητων λειτουργιών του. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία δεν είναι μόνο ψυχανάλυση και σίγουρα η ψυχανάλυση δεν ταιριάζει σε όλους τους ανθρώπους και σε όλα τα είδη προβλημάτων. Υπάρχουν πολλά άλλα είδη ψυχοθεραπείας. Όπως η ψυχοδυναμική, η γνωσιακή συμπεριφορική και η συστημική θεωρία. Επιτελούν διαφορετικό σκοπό, έχουν τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ξεχωριστές πρακτικές.
Η ψυχοθεραπεία δεν χρειάζεται όταν κανείς έχει καλούς φίλους
Η ψυχοθεραπεία άνθισε για χρόνια στο εξωτερικό προτού γίνει δημοφιλής και στην Ελλάδα. Ωστόσο, ακόμα έχουμε την αντίληψη ότι ο ψυχολόγος είναι υποκατάστατο του φίλου. Γι’ αυτό είναι κυρίαρχη σε χώρες που οι άνθρωποι είναι πιο κλειστοί και δεν έχουν τόσους φίλους. Όπως εξηγούν πολλοί ψυχολόγοι στην Αθήνα, αλλά και στην επαρχία, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η συζήτηση με έναν καλό φίλο υπηρετεί τον ίδιο σκοπό με την ψυχοθεραπεία και λύνει όλα τα προβλήματα. Οι ρόλοι αυτοί, όμως, είναι εντελώς διακριτοί. Ο ψυχολόγος δεν είναι φίλος μας και ούτε πρόκειται να γίνει. Είναι ένας άνθρωπος αποστασιοποιημένος και αντικειμενικός. Έχει τις γνώσεις, την εμπειρία και την επιστημονική κατάρτιση να μας βοηθήσει να καταλάβουμε συγκεκριμένα μοτίβα της συμπεριφοράς μας, να αντιληφθούμε τις ανάγκες του εαυτού μας και τελικά να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας προς το καλύτερο.
Όταν κάποιος χρειάζεται ψυχοθεραπεία το καταλαβαίνει αμέσως
Η αλήθεια βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα. Πολύ σπάνια καταλαβαίνει κάποιος ότι πρέπει να απευθυνθεί άμεσα σε έναν ψυχοθεραπευτή. Οι άνθρωποι φοβόμαστε να παραδεχτούμε ότι έχουμε κάποιο πρόβλημα ή αδυναμία και αποφεύγουμε να δούμε τον εαυτό μας όπως πραγματικά είναι. Αν περιμένουμε κάποια συγκεκριμένη στιγμή, για να ξεκινήσουμε θεραπεία, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το κάνουμε ποτέ. Η πεποίθηση πως μόνο να βελτιωθούμε μπορούμε και πως η αυτογνωσία είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, είναι οι βάσεις, για να πάρουμε την απόφαση να απευθυνθούμε σε κάποιον ψυχολόγο.
Μιχάλης Πατεράκης, Ψυχολόγος στην Αθήνα
