Το Walkable Athens φιλοδοξεί να καταστήσει την Αθήνα πόλη που περπατιέται.

Το Walkable Athens εκπονήθηκε με τη συμβολή δεκάδων ερευνητών και επιστημονικών συνεργατών της Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας του ΕΜΠ, καθώς και προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών. Η μελέτη παραδόθηκε στον Δήμο Αθηναίων τον Μάρτιο του 2024.

Ανάμεσα στις λύσεις που περιγράφονται, περιλαμβάνεται η δημιουργία δρόμων ήπιας κυκλοφορίας σε μια ακτίνα 250 μέτρων γύρω από τα σχολεία, αλλά και το ολιγόωρο κλείσιμο δρόμων για παιχνίδι.

O Δήμος Αθηναίων, σε συνεργασία με τη Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σχεδίασαν και υλοποίησαν για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του Δήμου την ψηφιακή πλατφόρμα Walkable Athens που τους παρέχει επίκαιρα στοιχεία, ιδέες για τις δραστηριότητές τους και απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα γύρω από την πόλη. Αποσκοπεί στο να κάνει τους δρόμους πιο ανθρώπινους, φιλόξενους, ζωντανούς και δραστήριους προς όφελος αυτών που τους κατοικούν, αυτών που έχουν σ’ αυτούς τη δουλειά ή την επιχείρησή τους, αυτών που τους περπατούν, αυτών που επιθυμούν να στέκονται και να συναντώνται. Φιλοδοξία είναι να σπάσει η απομόνωση όσων απομακρύνθηκαν από τον δημόσιο χώρο, ανάπηρων, παιδιών και ηλικιωμένων.

Πιο αναλυτικά η πρόταση:

Μια ιδιαίτερη πρόταση του Walkable Athens αφορά τη θεσμοθέτηση δρόμων ήπιας κυκλοφορίας μέχρι 20-30 χλμ. σε μια ακτίνα 250 μέτρων γύρω από τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον Δήμο Αθηναίων, έτσι ώστε τα παιδιά να πηγαίνουν με τα πόδια με ασφάλεια. Oσοι γονείς πήγαιναν με αυτοκίνητο στο σχολείο τα παιδιά τους θα ενθαρρύνονται με πληροφοριακή σήμανση να αποβιβάζουν τα παιδιά στην περίμετρο, μια και οι συνθήκες για περπάτημα μέχρι το σχολείο θα είναι πια πιο ασφαλείς. Με την υλοποίηση αυτής της ελκυστικής πρότασης, μετατρέπεται ένα μεγάλο εύρος της έκτασης του Δήμου Αθηναίων σε περιοχή ήπιας κυκλοφορίας.

Στις προτάσεις του Walkable Athens περιλαμβάνονται και οι δρόμοι για παιχνίδι, κάτι που γίνεται ήδη σε πόλεις της Ευρώπης και θυμίζει τους δρόμους παλιότερων δεκαετιών, όταν τα παιδιά έπαιζαν εκεί. «Προτείνουμε σε επτά σημεία, πιλοτικά, να κλείνει ο δρόμος για δύο-τρεις ώρες, δύο ημέρες την εβδομάδα, για να παίζουν τα παιδιά. Πέρα από τον χώρο που κερδίζουμε, είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά, που σκέφτονται πως θα μπορούσε να είναι και αλλιώς», λέει ο κ. Βλαστός.

Η ιδέα αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια εποχή που οι συζητήσεις για τη βία των ανηλίκων “έχουν πάρει φωτιά”, αλλά έχουμε ξεχάσει κάτι πολύ ουσιαστικό για τα παιδιά: Το παιχνίδι και τις παρέες μέσα από αυτό. Η αναδημιουργία της χαμένης “γειτονιάς” για τα παιδιά μπορεί να είναι ένα από τα αντίδοτα…

Δεν κοστίζει!

Προτάσεις σαν τις παραπάνω, με στόχευση στους νεότερους κατοίκους της πόλης, που μάλιστα δεν έχουν κατασκευαστικό κόστος, αξίζει να δοκιμαστούν. Βλέπε και Βελτίωση πεζοδρομίων γύρω από τα σχολεία

Σκέψεις του ΕΜΠ προς μια Στρατηγική για το Περπάτημα

Η Αθήνα, μια πόλη με πολυδιάστατη ταυτότητα και ιστορία πολλών χρόνων, αποτελεί πρωτεύουσα μητρόπολη της χώρας και ίσως τη σημαντικότερη της Ευρώπης λόγω της ιστορίας της. Ωστόσο έζησε τα τελευταία χρόνια και συνεχίζει να βιώνει αλλεπάλληλες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές, κρίσεις με σοβαρές επιπτώσεις στο αστικό της οικοσύστημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ισχυρό μεταναστευτικό ρεύμα που ακολούθησε τη δεκαετία του 2010. Η πανδημία επίσης προκάλεσε ριζικές αλλαγές στον τρόπο βίωσης της πόλης και επέφερε μετασχηματισμούς στους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, αναψυχής, αθλητισμού και κοινωνικοποίησης.

Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί καμία διεθνής πρόκληση εάν δεν επενδύσουμε στη βιώσιμη και ήπια κινητικότητα, στην καλλιέργεια κουλτούρας υπέρ των ενεργών μετακινήσεων και στον σεβασμό όλων των χρηστών του δρόμου. Ο Δήμος Αθηναίων έχει δεσμευτεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο να αλλάξει ριζικά και να παρουσιάσει μια μεγάλη στροφή προς την πράσινη μετάβαση, ώστε να είναι κλιματικά ουδέτερος μέχρι το 2030 και στη συνέχεια για 20 χρόνια, συμμετέχοντας στη μεγάλη Αποστολή των 100 ευρωπαϊκών πόλεων, να μεταδώσει το παράδειγμά του στις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις ώστε να είναι όλες κλιματικές ουδέτερες μέχρι το 2050.

Το πιο σοβαρό πρόβλημα, όμως, είναι πως σήμερα είναι ολοφάνερη η κυριαρχία του ΙΧ αυτοκινήτου σε κάθε δημόσιο χώρο και σε κάθε γειτονιά του Δήμου και η παραγωγή από τις οδικές μεταφορές CO2 να ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία. Αντίθετα, οι αποστάσεις κατά μέσο όρο είναι μικρές στις περισσότερες συνοικίες της πόλης, αφού η πυκνότητα και η ανάμιξη των χρήσεων γης και του πληθυσμού είναι από τις μεγαλύτερες σε όλη την Ευρώπη.

Για αυτούς τους λόγους, η πόλη των μικρών αποστάσεων, όπως η πόλη των 15 ή 20 λεπτών είναι στην ουσία ήδη μια πραγματικότητα. Όμως, η ποιότητα του δημόσιου χώρου και του αέρα, η αίσθηση ασφάλειας και οι συνθήκες άνεσης κατά τη χρήση της οδικής υποδομής και της δημόσιας συγκοινωνίας είναι κατά κύριο λόγο υποβαθμισμένες. Το όλο οδικό περιβάλλον για όσες και όσους επιθυμούν να περπατούν ή να κάνουν ποδήλατο δεν είναι καθόλου φιλικό.

Συνεπώς, ενώ είναι ισχυρό το πλεονέκτημα της συμπαγούς αστικής ανάπτυξης, που ευνοεί πρωτίστως το περπάτημα, συγχρόνως δημιουργούνται ασφυκτικές συνθήκες στους δρόμους που αποθαρρύνουν, απογοητεύουν, φοβίζουν, και τελικά καταλήγουν να εγκλωβίζουν στα διαμερίσματα πολλές/ούς που θα ήθελαν να βγαίνουν στον δρόμο, κάτι που προφανώς το έχουν ανάγκη για τη σωματική και ψυχολογική υγεία τους.

Η προώθηση του περπατήματος και της βιώσιμης κινητικότητας είναι επομένως το μεγάλο και διαχρονικό στοίχημα για τον Δήμο, αφού τα οφέλη είναι αποδεδειγμένα πολλαπλά και δεν περιορίζονται μόνο στο περιβάλλον. Μια πόλη για το περπάτημα που υποστηρίζει τους πεζούς είναι συγχρόνως και μια δημοκρατική πόλη. Είναι πιο δίκαιη απέναντι σε όλους ιδιαίτερα σε εκείνους που δεν έχουν αυτοκίνητα ενώ οι όλες συνθήκες σήμερα σε κάνουν να το θεωρείς ως την πιο αποτελεσματική λύση και φθηνότερη ακόμη και από τη δημόσια συγκοινωνία (λαμβάνοντας υπόψη και την αξία του χρόνου της μετακίνησης).

Διευκολύνει την απρόσκοπτη μετακίνηση και ειδικά όσων αντιμετωπίζουν κάποια κινητική αναπηρία ή έχουν μειωμένη κινητικότητα, όπως οι έγκυες, τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με πατερίτσες, οι τοξικομανείς κ.λπ. Η πόλη για το περπάτημα ενθαρρύνει την άσκηση του κορμιού, τη σωματική δραστηριότητα και συνεπώς είναι ευεργετική για όσες/ους πάσχουν από παχυσαρκία, διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα, ψυχολογικές διαταραχές, καρκίνο κ.α.

Χάρις σε πράσινους και καλαίσθητους δημόσιους ανοιχτούς χώρους είναι ελκυστική και σε προσκαλεί να κάθεσαι, να στέκεσαι, να ξεκουράζεσαι, να συναντιέσαι, να παίζεις, να διασκεδάζεις. Είναι μια πόλη έξυπνη που αξιολογεί τις συνθήκες και παίρνει τεκμηριωμένες αποφάσεις κατόπιν μετρήσεων και καταγραφών και αξιοποίησης τεχνολογικών εργαλείων. Είναι πιο ασφαλής και δίνει έμφαση στις διάφορες αστικές λεπτομέρειες, όπως στον σχεδιασμό των διασταυρώσεων και στον εξοπλισμό των δημόσιων χώρων. Συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην ευημερία των κατοίκων.

Το να γίνει ο Δήμος ένας τόπος για που να περπατιέται με ασφάλεια, άνεση και ευχαρίστηση είναι εκτός από μια επείγουσα ανάγκη, λόγω κλιματικής απορρύθμισης και ενεργειακής ανασφάλειας, ένα δύσκολο εγχείρημα που θα πρέπει να εστιάζει στις έννοιες της πράσινης και έξυπνης πόλης. Σε αυτό το πλαίσιο, χρειαζόμαστε μια νέα και εξειδικευμένη χωρική στρατηγική που θα ενθαρρύνει το περπάτημα και θα υποστηρίζει τους πεζούς.

Χρειαζόμαστε νέα δεδομένα για λεπτομέρειες του αστικού χώρου που επηρεάζουν τις συνθήκες στο ύψος του ανθρώπινου ματιού αλλά και τις συνθήκες διαβίωσης σε επίπεδο γειτονιάς και δρόμου. Προς αυτή την κατεύθυνση και μέσω του νέου γεωχωρικού παρατηρητηρίου βαδισιμότητας του Δήμου Αθηναίων Walkable Athens ξεκινά μια δημόσια και ειλικρινής συζήτηση για την αναδιανομή του οδικού χώρου και την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, προς όφελος των πεζών αντί των αυτοκινήτων.

Θα πρόκειται για μια διαρκή συζήτηση για τα επόμενα χρόνια που θα βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα και σε έρευνες κοινής γνώμης, ώστε να καταγράφονται οι επιτυχίες της πόλης, οι συστηματικές αστοχίες, οι επιθυμίες των πολιτών και κυρίως να υποστηρίζονται οι λήπτες των αποφάσεων με επίκαιρα και κατάλληλα γεωχωρικά και ποσοτικά δεδομένα.

Ο Δήμος Αθηναίων επιδιώκει μέσα από το έργο του να υλοποιήσει ένα φιλόδοξο, συντεταγμένο στρατηγικό πλαίσιο που να αποσκοπεί στη βελτίωση των συνθηκών μετακίνησης των κατοίκων και των επισκεπτών του αλλά και στην αειφόρα αναβάθμιση των πυρήνων της πολυκεντρικότητάς του.

Η νέα στρατηγική για το περπάτημα ενισχύει υφιστάμενα πλαίσια σχεδιασμού, όπως το ΣΒΑΚ, το Ρυθμιστικό Σχέδιο και τα διάφορα Πολεοδομικά εργαλεία και προτείνει ή εμπνέει προς ειδικές παρεμβάσεις με ορίζοντα το έτος 2030 που λειτουργούν ενοποιητικά και διατρέχουν όλη την επικράτεια του Δήμου. Κάποιες παρεμβάσεις που διατυπώνονται στη στρατηγική έχουν ήδη ξεκινήσει να υλοποιούνται τα τελευταία χρόνια και ορισμένες άλλες θα πρέπει να εφαρμοστούν εντός της δεκαετίας που διανύουμε.

Όραμα της νέας στρατηγικής είναι ένας Δήμος που θα στοχεύει να αλλάξουν πολλά σε δρόμους και δημόσιοι χώρους: να είναι πιο φιλόξενοι, πράσινοι και ζωντανοί. Θα είναι ένας Δήμος με περισσότερους ικανοποιημένους πεζούς (+50%), που θα αισθάνονται πιο ασφαλείς σε σχέση με το σήμερα, θα έχουν εύκολη και καθολική προσβασιμότητα στις ευκαιρίες της πόλης, θα απολαμβάνουν πιο άνετες οδικές υποδομές, θα βιώνουν έναν τόπο πραγματικά αναγνώσιμο που θα διευκολύνει τον κάτοικο και τον επισκέπτη να προσανατολίζονται και να περπατούν σε ποιοτικές πράσινες και πολιτιστικές διαδρομές.

Στόχοι της νέας στρατηγικής θα είναι η αντικατάσταση μικρού μήκους μετακινήσεων με αυτοκίνητο από μετακινήσεις με τα πόδια, η παραγωγή νέων μετακινήσεων με τα πόδια, η εφαρμογή πολιτικών για άτομα με κινητικές δυσκολίες, η αύξηση της επισκεψιμότητας υφιστάμενων δημόσιων ανοιχτών χώρων και δημιουργία νέων, η ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας, η προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών και η βελτίωση του συστήματος χωρικού προσανατολισμού με την τοποθέτηση κατάλληλης σήμανσης και δημιουργίας φιλόξενων διαδρομών για τους επισκέπτες και τους κατοίκους της πόλης.

Ειδικότερα, η στρατηγική του Δήμου Αθηναίων θα διακρίνεται σε τέσσερις μεγάλους οριζόντιους στόχους για το περπάτημα και σε έξι θεματικούς με πολλαπλές δράσεις και έργα. Αντικείμενο των μεγάλων οριζόντιων στόχων είναι κυρίως η αλλαγή συμπεριφοράς στον τρόπο μετακίνησης των κατοίκων, ενώ οι θεματικοί στόχοι αναλύουν λύσεις για εξειδικευμένους τρόπους και σκοπούς περπατήματος, όπως το περπάτημα προς το σχολείο, για τα παιδιά και τους νέους, το περπάτημα για εργασία, το περπάτημα για όλους και ειδικά για τα άτομα μειωμένης κινητικότητας, το περπάτημα για αγορές και διασκέδαση, το περπάτημα προς τα πάρκα, τους αθλητικούς χώρους και για βόλτα και τέλος το περπάτημα για τους ξένους και τους Έλληνες επισκέπτες της Αθήνας.

Οι εμβληματικές δράσεις της νέας στρατηγικής για το περπάτημα συνοψίζονται στα εξής κύρια σημεία παρεμβάσεων:

• Ενεργοποίηση τεσσάρων πολιτιστικών διαδρομών συνολικού μήκους 36 χλμ.
• Διαμόρφωση δεκαεπτά πράσινων διαδρομών και πράσινων λεωφόρων συνολικού μήκους 76.5 χλμ. που διαπερνούν όλα τα δημοτικά διαμερίσματα και αύξηση δέντρων κατά 50%.
• Χάραξη διαδρομών καθολικής προσβασιμότητας συνολικού μήκους 160 χλμ. με νέα πεζοδρόμια, διαβάσεις πεζών και νέο αστικό εξοπλισμό.
• Καθορισμό τριών και έξι ζωνών ανάπλασης με έμφαση στο περπάτημα για διασκέδαση και στο περπάτημα για ψώνια, αντίστοιχα.
• Αρχιτεκτονικό σχεδιασμό νέου και ενιαίου συστήματος πληροφοριακής σήμανσης πεζών με οκτώ διαφορετικούς τύπους κατασκευών.
• Χωροθέτηση ειδικευμένων λειτουργιών και νέου εξοπλισμού, όπως 19 parklets (παρκάκια) δρόμων, 19 πάρκων σκύλων, 34 αθλότοπων, 6 διαδρόμων για τρέξιμο μέσα στην πόλη, 37 μεταλλικών ελεγχόμενων σημείων στάθμευσης ποδηλάτων (bike hangars), 7 δρόμων για παιχνίδι κ.α.
• Θεσμοθέτηση οικονομικών κινήτρων για περπάτημα και δημόσια συγκοινωνία και αντικινήτρων και περιοριστικών μέτρων για τα αυτοκίνητα.
• Προώθηση τεχνολογικών λύσεων με ειδικευμένες εφαρμογές σε κινητά τηλέφωνα για το αίσθημα ασφάλειας και την πλοήγηση στην πόλη.

Με αυτό το πλαίσιο στρατηγικών δράσεων και στόχων για το περπάτημα και τους πεζούς ο Δήμος θα γίνει μια πιο βιώσιμη πόλη και θα συμμετάσχει δυναμικά στην παγκόσμια κινητοποίηση απέναντι στην κλιματική κρίση. Ήδη άλλες πόλεις έχουν μπει σε τροχιά απόλυτης προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα και εφαρμογής πολιτικών περιορισμού της κλιματικής κρίσης και έτσι ο Δήμος αποκτά μια νέα εργαλειοθήκη για ένα σοβαρό πρόβλημα του συστήματος μεταφορών που αντιμετωπίζει διαχρονικά. Το παρατηρητήριο βαδισιμότητας και η νέα στρατηγική για το περπάτημα αποτελούν την ύψιστη πολιτική προτεραιότητα του Δήμου για την πεζή κινητικότητα και αντικατοπτρίζουν ένα ειλικρινές ενδιαφέρον για μια δύσκολη προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων των πεζών και κάλυψης των σύγχρονων αναγκών των κατοίκων.