Στα πανάρχαια δάση μαύρου κοραλλιού του Αιγαίου
Για το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος”, Αναστασία Μήλιου
Η ερευνητική αποστολή του Aegean Explorer στα νερά του ΒΑ Αιγαίου, που διενεργείται κατόπιν έκδοσης σχετικής NAVTEX από την Υδρογραφική Υπηρεσία, συνεχίζεται παρά τους έντονους βοριάδες. Τα πρώτα αποτελέσματα της στοχευμένης και εντατικής δουλειάς των μελών της ερευνητικής ομάδας, στο πλαίσιο της δράσης «Προστατεύοντας τα Βαθιά Νερά και τους Κοραλλιγενείς Οικοτόπους του Αιγαίου», είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα!
Ενδεικτικό είναι ότι σε θαλάσσια έκταση μόλις 7000m², οι ερευνητές έχουν ήδη καταγράψει περισσότερα από 250 είδη πανίδας και χλωρίδας σε οικοσυστήματα της μεσοφωτικής ζώνης.
Για να κατανοήσουμε τη σημασία αυτών των καταγραφών και της χαρτογράφησης οικοτόπων που διενεργείται, ας αναφερθούμε σε ένα μόνο αυτό αυτά τα είδη, το μαύρο κοράλλι Anthipathella subpinnata, το οποίο ανήκει στα αρχαιότερα είδη ζώων που επιβιώνουν στους ωκεανούς και τις θάλασσες του πλανήτη. Αν και ο ρυθμός ανάπτυξής τους είναι ιδιαίτερα αργός (λιγότερο από 1 χιλιοστό τον χρόνο), είναι αξιοσημείωτο ότι έχουν καταγραφεί δάση μαύρου κοραλλιού που ξεπερνούν τα 4000 χρόνια σε ηλικία. Αυτό το είδος, που είναι σχεδόν άγνωστο στις μέρες μας, ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, ενώ αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν τη χρήση του στην κατασκευή κοσμημάτων.
Δάσος από το μαύρο κοράλλι (Anthipathella subpinnata) στα 100 μέτρα βάθος
Ένα εκτεταμένο δάσος μαύρου κοραλλιού εντόπισαν οι ερευνητές σε βάθος περίπου 100 μέτρων. Tο μαύρο κοράλλι είναι προστατευόμενο είδος που απειλείται από τη χρήση συρόμενων αλιευτικών εργαλείων, η οποία, όμως, επιτρέπεται, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, στην περιοχή που βρίσκεται το συγκεκριμένο δάσος. Αυτό συμβαίνει διότι, έως σήμερα, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν προβεί στις απαραίτητες κινήσεις για την χαρτογράφηση των προστατευόμενων οικοσυστημάτων και την καταγραφή των ειδών που διαβιούν σ΄αυτά. Κατά συνέπεια, κινδυνεύει, ανά πάσα στιγμή, να εξαφανιστεί εξαιτίας του (δυστυχώς νόμιμου!) περάσματος μιας μηχανότρατας.
Κάθε κοράλλι σχηματίζεται από αποικίες πολύ μικρών ζώων, μεγέθους λίγων χιλιοστών το καθένα, τους λεγόμενους πολύποδες (polyps). Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι όλα τα άτομα της κάθε αποικίας συνεργάζονται για την επιβίωσή της, ενώ κάθε άτομο “εξειδικεύεται” σε κάποια συγκεκριμένη εργασία, όπως η συλλογή τροφής, η αναπαραγωγή, η άμυνα ενάντια στους θηρευτές.
Τα δάση του μαύρου κοραλλιού αποτελούν βιότοπους εξαιρετικής σημασίας για πολλά άλλα θαλάσσια είδη. Για παράδειγμα καρχαριοειδή, σαλάχια, καλαμαριά, κ.α. αποθέτουν σε αυτά τα αυγά τους.
Όπως αναφέρει ο Ricardo Aguilar – Ανώτερος Σύμβουλος και Υπεύθυνος Αποστολών του διεθνούς περιβαλλοντικού φορέα OCEANA– που συμμετέχει στην αποστολή στον Aegean Explorer: “Οι κοραλλιγενείς οικότοποι του Αιγαίου χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα υψηλή βιοποικιλότητα και έχουν διεθνή περιβαλλοντική σημασία. Αν και, δυστυχώς, η επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό γνωρίζουν ελάχιστα για αυτά τα σημαντικά οικοσυστήματα σε αυτή την περιοχή της Μεσογείου, η προστασία τους αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα”.
Η δράση «Προστατεύοντας τα Βαθιά Νερά και τους Κοραλλιγενείς Οικοτόπους του Αιγαίου» είναι μία συνεργασία που έχει αναπτύξει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, με τον διεθνή περιβαλλοντικό φορέα Oceana, το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Essex, το Περιφερειακό Κέντρου Δράσης των Ηνωμένων Εθνών για τη Μεσόγειο (UNEP/MAP SPA RAC) και με το Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με την υποστήριξη του Pure Ocean Fund.
Ανεκτίμητη είναι και η συμβολή των παράκτιων αλιέων των νησιών του βορείου Αιγαίου και ειδικότερα του νησιωτικού συμπλέγματος των Φούρνων. Εδώ και σχεδόν 15 χρόνια το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος έχει αναπτύξει με αυτούς τους αλιείς μία σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας για την ανταλλαγή πληροφοριών, με στόχο την αναχαίτιση της συνεχιζόμενης καταστροφής των παραγωγικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων, πριν να είναι πολύ αργά.
Αυτή η κοινή προσπάθεια θα συνεχιστεί αδιάλειπτα, στοχεύοντας στην επίτευξη ενός ουσιαστικού αποτελέσματος, την διασφάλιση της προστασίας αυτών των ιδιαίτερα σημαντικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τα οποία κινδυνεύουμε να χάσουμε για πάντα, προτού ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν.
Οι δράσεις του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, όπως και η τρέχουσα, δεν είναι αποκλειστικά επιστημονικές. Αντιθέτως, βασίζονται στην συμμετοχή και τη στήριξη όλων όσων αντιλαμβάνονται την κοινή ευθύνη που μοιραζόμαστε για την προστασία των μοναδικών θαλασσών που μας περιβάλλουν.
