ΑΠΟΨΕΙΣΑΡΘΡΑ

Ψηφιακές τεχνολογίες και μισθωτή εργασία

γράφει ο Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών

«Πόσα θεϊκά πλάσματα υπάρχουν εδώ! Δεν είναι θαυμαστός αυτός ο κόσμος που έχει τέτοιους ανθρώπους»;

(Aldous Huxley)

Το «έξυπνο» κινητό, το «ηλεκτρονικό ταχυδρομείο», οι αναρτήσεις στο «διαδίκτυο», είναι τρία προϊόντα «πλατιάς κατανάλωσης» που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες. Υπάρχουν όμως κι άλλα που δεν έχουν ακόμα γίνει αισθητά, όπως η αυξανόμενη χρήση διαφόρων «ρομπότ», οι εφαρμογές «τεχνητής νοημοσύνης», το «διαδίκτυο πραγμάτων», «έξυπνη γεωργία», «γονιδιωματική» και άλλα… «τεχνολογικά θαύματα» της «4ης βιομηχανικής επανάσταση», που μας φέρνουν στο «θαυμαστό καινούργιο κόσμο» του Α.Huxley (1932) ο οποίος με ιδιόμορφο τρόπο χλεύασε τα …«θαύματα» της «2ης βιομηχανικής επανάστασης».!

Αρνητικό ισοζύγιο σε θέσεις εργασίας και μισθούς

Κάθε τεχνολογική επανάσταση συνοδεύεται από «μύθους» για οφέλη, αλλά και κινδύνους. Η «4η βιομηχανική επανάσταση» δημιουργεί δυνατότητες, αλλά περιέχει και προκλήσεις. Ειδικότερα, η «ρομποτική» και η «τεχνητή νοημοσύνη» θα καταργήσουν πολλές θέσεις εργασίας και επαγγέλματα (χειρωνακτικά εργαζόμενους στη βιομηχανία, κατασκευές, εξόρυξη, γεωργία, υπαλλήλους διοίκησης, προσωπικό καταστημάτων λιανικής πώλησης, λογιστές, οδηγούς μέσων μεταφοράς, φορολογικά γραφεία, αναλυτές δεδομένων, κ.ά). Από την άλλη προβλέπεται αύξηση θέσεων εργασίας υψηλής ειδίκευσης, δημιουργικότητας κλπ. Εκτιμάται ότι ο «αυτοματισμός» σε 15 ανεπτυγμένες χώρες θα επιφέρει απώλεια 7,1 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας έως το 2020, ενώ θα δημιουργηθούν μόνο 2,1 εκατομμύρια νέες θέσεις υψηλής ειδίκευσης. Όσον αφορά τη συμμετοχή των ρομπότ στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή, προβλέπεται αύξηση από 10% το 2015, σε 45% το 2025.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες σε συνθήκες νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, συνδέονται με ακραίες μορφές ελαστικοποίησης εργασιακών σχέσεων. Το μοντέλο της «μερικής απασχόλησης» (minijobs), τείνει να γίνει κανονικότητα στις ανεπτυγμένες χώρες.  Στο προσκήνιο έρχεται μια γενιά εργαζομένων που κερδίζουν 100 € το μήνα και απασχολούνται συνολικά 4-8 ημέρες, ενώ ένα αυξανόμενο ποσοστό κερδίζει 400 € το μήνα, χωρίς ουσιαστικά να έχει συνδικαλιστικά δικαιώματα.

Το ψηφιακό ολιγοπώλιο

Από τα πλεονεκτήματά των ψηφιακών τεχνολογιών, ωφελούνται κυρίως οι μεγάλες εταιρίες (ψηφιακά μονοπώλια και πολυεθνικές επιχειρήσεις) και πολύ λίγο οι εργαζόμενοι. Χαρακτηριστικό ότι η απελευθέρωση των αγορών και η ταχεία συγκέντρωση εργασιών και κεφαλαίου, οδήγησαν το ψηφιακό ολιγοπώλιο GAFAΜ (Google, Apple, Facebook Amazon, Microshoft), το οποίο αποκομίζει τεράστια κέρδη (από 193 δισ. δολ. το 2010, σε 648 δισ. δολάρια το 2017). Η δεσπόζουσα θέση των μεγάλων εταιρειών ασκεί αρνητική επίδραση στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική ζωή και διεθνείς σχέσεις. Η έλλειψη ελέγχου, δίνει δυνατότητες χειραγώγησης της «κοινής γνώμης», παραβίασης «προσωπικών δεδομένων», ένταση γεωπολιτικών ανταγωνισμών, επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, στρατιωτικοποίησης ψηφιακών μέσων, κ.ά.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν δημιουργεί προοπτικές ούτε σε εργαζόμενους ούτε και στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Διάφορες τεχνοκρατικές απόψεις για ειδικές ρυθμίσεις, ώστε να μετριαστούν τα προβλήματα και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του, είναι ανεδαφικές. Ειδικότερα, η πρόταση του Bill Gates, ιδιοκτήτη της «Microsoft», για επιβολή φόρου στα ρομπότ που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για εξασφάλιση ενός «καθολικού βασικού εισοδήματος» (UBI) στους εργαζόμενους που βγαίνουν στην ανεργία, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι εφαρμόζονταν, δεν δίνει ουσιαστική λύση στο πρόβλημα. Το σύστημα θα εξακολουθήσει να αναπαράγει τις οικονομικές ανισότητες σε διευρυμένη κλίμακα (κάνοντας τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους), μαζί με τις κοινωνικές και πολιτικές του αντιθέσεις.! 

Εναλλακτικά… μέλλοντα!    

Υπό αυτές τις συνθήκες, οι σημερινές κοινωνίες έχουν σχηματικά δύο εναλλακτικές λύσεις. Η πρώτη είναι διατήρηση της συγκέντρωσης εισοδήματος και πλούτου στα χέρια των κυρίαρχων ελίτ που ζουν μια προνομιακή ζωή, ενώ η τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και μία άλλη μικρή ομάδα μεταξύ των δύο πόλων απολαμβάνει μια άνετη ζωή. Η δεύτερη εναλλακτική είναι η εφαρμογή ενός νέου μοντέλου μετα-καπιταλιστικής οργάνωσης, το αντίθετο του σημερινού, το οποίο θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, με στόχο την αντιμετώπιση των βασικών κοινωνικών αναγκών, υλικών και πνευματικών. Η υπέρβαση της «δυστοπίας» και η μετάβαση στην «ουτοπία», είναι ζήτημα πολιτικού αγώνα των κοινωνικών δυνάμεων, που έχουν ζωτικό συμφέρον για μια τέτοια διαδικασία.

Ωστόσο άμεσο αίτημα πάλης για τους εργαζόμενους, είναι η μείωση του ημερήσιου και εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας. Αντί του μοντέλου «9-9-6» (εργασία από τις 9 το πρωί, ως 9 το βράδυ, 6 μέρες την εβδομάδα, που εφαρμόζει η ηλεκτρονική πλατφόρμα «Alibaba»), να εφαρμοστεί άμεσα το μοντέλο 7-5-35 (7ωρο, 5θήμερο και 35 ώρες τη βδομάδα) χωρίς μείωση μισθών. Αυτό το μοντέλο εξασφαλίζει αύξηση θέσεων πλήρους απασχόλησης, αύξηση παραγόμενου εισοδήματος και αντίστοιχα μισθών. Χρειάζεται επίσης αυστηρός έλεγχος της «δεσπόζουσας θέσης» των μεγάλων εταιρειών, φορολόγηση εσόδων από διαφημίσεις και υπηρεσίες, στη χώρα που δημιουργούνται, κ.ά. Καίριας σημασίας ζήτημα είναι η ανάπτυξη ενωτικού κινήματος απόκρουσης των αρνητικών επιπτώσεων στους εργαζόμενους, καθώς και ενίσχυσης της διεθνούς αλληλεγγύης συνδικάτων, επιστημονικών ενώσεων και λαϊκών κινημάτων, για υπέρβαση των κυρίαρχων καπιταλιστικών σχέσεων, προς μια νέα προοδευτική από ιστορική άποψη οικονομική και κοινωνική συγκρότηση, για άνοιγμα του δρόμου σε «ελπιδοφόρα μέλλοντα»! 

Παρόμοια Άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button