Ο γρίφος της ανακύκλωσης των πλαστικών αποβλήτων
Μια πιθανή λύση που εξετάζεται, μέσω χρηματοδότησης από την Ε.Ε., είναι ο χημικός διαχωρισμός του πλαστικού με χρήση μικροκυμάτων.
Δημήτρης Φαναριώτης
«Το γυαλί μπορεί να λιώσει, το χαρτί να πολτοποιηθεί. Τι γίνεται όμως με τα πλαστικά απορρίμματα μετά τη συλλογή τους από τους κάδους ανακύκλωσης;» διερωτάται σε επιστημονικό άρθρο το περιοδικό τεχνολογίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Cordis.
Οπως επισημαίνει μιλώντας στους δημοσιογράφους του περιοδικού η Ιταλίδα μηχανικός διεργασιών Μπάρμπαρα Μορίκο, στέλεχος της εταιρείας NextChem, «το πλαστικό είναι εδώ και πολύ καιρό το αδιέξοδο των περιβαλλοντολόγων. Προορίζεται, όπως μας λένε, να παραμείνει στη χωματερή για χιλιετίες ή να σκοτώσει τη θαλάσσια ζωή».
Τι ακριβώς συμβαίνει, λοιπόν, με τα χρησιμοποιημένα δοχεία τροφίμων και τα μπουκάλια με αεριούχα ποτά που αφήνουμε έξω για συλλογή; «Στο σημείο συλλογής υπάρχουν τρεις διαφορετικοί δρόμοι για το πλαστικό υλικό: ανακύκλωση, υγειονομική ταφή και αποτέφρωση», εξηγεί η Μορίκο από την ιταλική εταιρεία NextChem που θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες στη μετάβαση σε ενναλακτικές μορφές ενέργειας, αλλά και στην «έξυπνη» ανακύκλωση. «Ο λόγος για τον οποίο δεν μπορούν να ανακυκλωθούν όλα τα πλαστικά είναι ότι η ποιότητα του υλικού μειώνεται μετά από κάθε κύκλο, ανακατεύεται με άλλα υλικά και μετά από λίγο δεν μπορεί πλέον να ανακυκλωθεί». Προσθέτει ότι τα αναμεμειγμένα ή πολύ μολυσμένα υλικά δεν μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα.
Συχνά καταλήγουν σε ΧΥΤΑ ή αποτεφρώνονται. Η διαλογή του πλαστικού που μπορεί να ανακυκλωθεί από τα υπόλοιπα επιτυγχάνεται με διάφορες μεθόδους: με το χέρι, περιστρέφοντας κυλινδρικά τύμπανα που επιτρέπουν τη διέλευση λεπτότερων υλικών και/ή με «βαλλιστικούς διαχωριστές» που διαχωρίζουν τα αντικείμενα κινούμενα με γρήγορες δονήσεις σε έναν μεταφορικό ιμάντα.
Διαφορετικοί τύποι πλαστικού στη συνέχεια διαχωρίζονται μηχανικά. Τα πιο συχνά ανακυκλωμένα πλαστικά είναι το πολυαιθυλένιο τύπου PET, που βρίσκεται σε συσκευασίες τροφίμων όπως και μπουκάλια ποτών, το πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (HDPE) που χρησιμοποιείται σε είδη όπως τα κουτιά γάλακτος και τα μπουκάλια σαμπουάν, και το πολυπροπυλένιο (PP) που χρησιμοποιείται για την παρασκευή σκευών για έτοιμα γεύματα.
«Το πλαστικό διαχωρίζεται επίσης με βάση το χρώμα», λέει η Ιταλίδα επιστήμονας. Προσθέτει ότι «το υλικό στη συνέχεια πλένεται και τεμαχίζεται, για να παραχθούν πλαστικές νιφάδες που μπορούν να γίνουν νέα πλαστικά προϊόντα» αν και ορισμένα πλαστικά υλικά είναι πιο δύσκολο να ανακυκλωθούν από άλλα. Ο πολυεστέρας, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για την κατασκευή τεχνητών ινών για ρούχα, δίχτυα και άλλες εφαρμογές και το μόριο πολυμερούς βάσης είναι στην πραγματικότητα το ίδιο με το μόριο που παράγει το PET. Πρόκειται για ένα θερμοπλαστικό που μπορεί θεωρητικά να λιώσει και να αναμορφωθεί. «Αλλά οι τρέχουσες τεχνικές μηχανικού διαχωρισμού δυσκολεύονται με τον πολυεστέρα», σημειώνει η Μορίκο τονίζοντας ότι «αυτό συμβαίνει επειδή το υλικό τείνει να αναμειγνύεται με άλλα, κάτι που καθιστά τον διαχωρισμό εξαιρετικά δύσκολο».
Ετσι καθώς μια τεράστια ποσότητα δυνητικά επαναχρησιμοποιήσιμου πλαστικού καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής ή αποτεφρώνεται, πολλά ερευνητικά ιδρύματα και εταιρείες εργάζονται για την ανάπτυξη νέων τεχνικών διαχωρισμού. Ακόμη μια πιθανή λύση που εξερευνά η Μορίκο είναι ο χημικός διαχωρισμός με χρήση μικροκυμάτων. Αυτό επιτρέπει στις πολυμερικές αλυσίδες του πολυεστέρα να διασπαστούν, αφήνοντας πίσω μικρά μόρια απαλλαγμένα από ρύπους και χρωστικές ουσίες. «Αυτά τα μόρια μπορούν να ανακτηθούν σε υψηλό επίπεδο καθαρότητας, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για την παραγωγή νέου παρθένου πολυμερούς», εξηγεί η Ιταλίδα.
Τα παραπάνω προοιωνίζονται καλά για το μέλλον της ανακύκλωσης πλαστικών καθώς όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. καλούνται να θεσπίσουν συστήματα χωριστής συλλογής απορριμμάτων έως το 2025, αρκεί βέβαια να βοηθήσουν οι βιομηχανίες και οι πολίτες και έτσι μια μέρα να αγοράζουμε μπουκαλάκια αντηλιακού φτιαγμένα πλέον από επαναχρησιμοποιημένο πλαστικό.
