Στην Διεθνή Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης πάρκο στο Χαϊδάρι

Ένας παγκόσμιος αρχιτεκτονικός θεσμός, η Διεθνής Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης, “κοίταξε” έργο εθελοντών στην Ελλάδα.

“Το έργο σας επιλέχθηκε να δημοσιευτεί στον διάσημο κατάλογό μας, να παρουσιαστεί στον ιστότοπό μας και να εκτεθεί στην επερχόμενη Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Τοπίου της Βαρκελώνης.” Το μήνυμα αυτό λάβαμε στις 11/7 οι πολίτες που δημιουργήσαμε το “Πάρκο Εθελοντισμού” στο Χαϊδάρι και φυσικά δεν πιστεύαμε στα μάτια μας!

Είναι μια μοναδική ίσως συμμετοχή στην ιστορία της Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης, γιατί το Πάρκο Εθελοντισμού στο Άνω Δάσος (Μάνης και Βεργίνας) κατασκευάστηκε χωρίς να υπάρχει από πίσω του μελετητικό γραφείο και σχέδια, χωρίς προϋπολογισμό και δαπάνες από το κράτος ή τον Δήμο. Είναι μια αθόρυβη δουλειά δεκαετίας, που έγινε εξολοκλήρου με την έμπνευση, τη χειρωνακτική εργασία και την επιμονή μη ειδικών.

Η ΧΙΙ Διεθνής Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης είναι μια πρωτοβουλία του Κολλεγίου Αρχιτεκτόνων της Καταλονίας και του Πολυτεχνείου της Καταλονίας (Barcelona-Tech). Διεξάγεται από τις 24 έως τις 28 Νοεμβρίου 2023. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, ο φετινός διαγωνισμός έχει σαν κεντρικό περιεχόμενο “τον προβληματισμό σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και το πώς το τοπίο μπορεί να γίνει πρωταρχικό εργαλείο για την επίτευξή της. Η εκδήλωση θα συγκεντρώσει, για άλλη μια χρονιά, επαγγελματίες και ειδικούς στον τομέα του τοπίου και της αρχιτεκτονικής σε μια εκδήλωση που έχει γίνει σημείο αναφοράς σε διεθνή κλίμακα”.

Το κεντρικό περιεχόμενο της φετινής Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης, όπως μόλις αναφέρθηκε, δικαιολογεί την επιλογή ενός έργου διαχείρισης τοπίου σαν το Πάρκο Εθελοντισμού, το οποίο στοχεύει στην μετατροπή ενός μπαζωμένου νταμαριού έκτασης 11 στρεμμάτων σε αστικό άλσος, με απόλυτα βιώσιμες πρακτικές. Το πρότζεκτ έχει τον τίτλο Linking western Athens with its periurban landscape: The creation of Chaidari Volunteer Park (Σύνδεση της δυτικής Αθήνας με το περιαστικό της τοπίο: Η δημιουργία του Εθελοντικού Πάρκου Χαϊδαρίου).

Γράφει ο Μενέλαος Χρόνης

Η αίτηση συμμετοχής στην Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης υποβλήθηκε από την Χριστίνα Χρόνη στις 30 Απριλίου, με προτροπή του αρχιτέκτονα – μελετητή κ. Αλέξανδρου Μποφίλια, ο οποίος είδε την υλοποιημένη εργασία μας στο Δάσος Χαϊδαρίου και θεώρησε ότι μπορεί να γίνει δεκτή στην Μπιενάλε ως “έργο επίδειξης καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο”. Εμείς δεν πιστεύαμε φυσικά ότι θα γίνουμε δεκτοί, αλλά αυτός δικαιώθηκε!

Στην ΧΙΙ Διεθνή Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης περιλαμβάνονται 226 έργα από όλες τις ηπείρους. Από την Ελλάδα επιλέχθηκαν 4, ένα εκ των οποίων είναι το Πάρκο Εθελοντισμού στο Χαϊδάρι. Τα άλλα τρία είναι:
“Αστικές αρχαιολογίες” – Ανασχεδιασμός του δημόσιου χώρου του Αρχαίου Θεάτρου στην πόλη της Λάρισας
“Ενοποίηση του Ιστορικού και Εμπορικού Κέντρου της πόλης της Καλαμάτας”
“Design Landscape of The Lynx Mountain Resort & Casino Florina”

Η ταυτότητα του Πάρκου Εθελοντισμού

Δείτε εδώ την παρουσίαση του Πάρκου Εθελοντισμού στον ιστότοπο της ΧΙΙ Διεθνούς Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης: https://landscape.coac.net/volunteer-park

Το κείμενο με το οποίο έγινε η αίτησης συμμετοχής:

Κατασκευή πάρκου 11 στρεμμάτων σε δημοτικό χώρο (Δήμος Χαϊδαρίου), που ήταν πρώην νταμάρι, μπαζωμένο χωρίς μελέτη στη δεκαετία του 1960, εντελώς γυμνό μέχρι το 2010. Έχει έντονες κλίσεις. Την παρέμβαση υλοποίησε εθελοντικά Πρωτοβουλία Πολιτών, γι’ αυτό ονομάστηκε «Πάρκο Εθελοντισμού». Βρίσκεται στους πρόποδες του Ποικίλου Όρους, στη Δυτική Αθήνα.

Έγινε δενδροφύτευση με 600 περίπου δέντρα και θάμνους, με πρότυπο την χλωρίδα των γύρω περιαστικών δασών. 

Οι εργασίες φρόντισαν το χώρο από πλευράς ασφάλειας, προσβασιμότητας και αισθητικής. Οι κάτοικοι μετά από τοπική διαβούλευση αποφάσισαν την ανάπτυξη του πάρκου με απόλυτα βιώσιμο τρόπο. Αυτό σημαίνει με υλικά αποκλειστικά που βρίσκονταν επιτόπου, χωρίς μηχανικά μέσα, χωρίς χρήση καυσίμων. Αποκλειστική μέθοδος είναι η σωματική εργασία με παραδοσιακά εργαλεία.

Δεν χρησιμοποιείται καθόλου τσιμέντο και όλα τα χτισίματα είναι ξερολιθιές. Οι πεζούλες χρησιμοποιούνται όπως στα νησιά του Αιγαίου για να συγκρατούν το χώμα και την υγρασία. Αφού χτιστούν, πίσω τους εξομαλύνεται η επιφάνεια του εδάφους που ήταν γεμάτη ανωμαλίες, λόφους και βυθίσματα. Στρώνεται με χώμα που προέρχεται από κοσκίνισμα.

Το χτίσιμο της πεζούλας εξυπηρετεί και την “εξαφάνιση” των πολυπληθών οικοδομικών αποβλήτων που βρίσκονταν διάσπαρτα στην επιφάνεια. Πιο συγκεκριμένα, η εξωτερική όψη της πεζούλας είναι πέτρινη, ενώ ακριβώς από πίσω χτίζονται κομμάτια τσιμέντου, τούβλα κτλ. Με αυτό τον τρόπο σταδιακά εξαφανίζονται από την επιφάνεια του πάρκου τα αντιαισθητικά και επικίνδυνα απόβλητα, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιούνται ως δομικά υλικά.

Επίσης με το χτίσιμο χαμηλών τοιχίων και ισοπέδωση του εδάφους ανάμεσά τους δημιουργούνται μονοπάτια μέσα στην έκταση, για την περιήγηση των επισκεπτών.

Η διαμόρφωση του χώρου χωρίς κραυγαλέες παρεμβάσεις και μόνο με τοπικά υλικά έχει γεννήσει ένα “γήινο” πάρκο, προσαρμοσμένο στο τοπίο, με εθελοντική – συμμετοχική προσπάθεια, η οποία δημιούργησε κοινωνικούς δεσμούς στην περιοχή.

Σε επόμενο άρθρο θα κάνουμε ευρύτερη αναφορά στην κατασκευή του Πάρκου και θα μιλήσουμε με πολίτες που πρωταγωνίστησαν στο έργο.

Ολόκληρη η επιστολή της Μπιενάλε Τοπίου Βαρκελώνης στον Μενέλαο Χρόνη:

Σας γράφουμε για να εκφράσουμε την ειλικρινή μας ευγνωμοσύνη για την υποβολή σας στο Διεθνές Βραβείο Τοπίου Rosa Barba. Το έργο σας επιλέχθηκε να δημοσιευτεί στον διάσημο κατάλογό μας, να παρουσιαστεί στον ιστότοπό μας και να εκτεθεί στην επερχόμενη Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Τοπίου της Βαρκελώνης.

Αν και το έργο σας δεν έφτασε στο στάδιο του φιναλίστ, θέλουμε να τονίσουμε ότι υπάρχει ακόμα η ευκαιρία να απονεμηθούν ειδικές μνείες από την κριτική επιτροπή. Οι κριτές θα εξετάσουν προσεκτικά όλα τα επιλεγμένα έργα για πιθανές ειδικές αναφορές εκτός των φιναλίστ, αναγνωρίζοντας την εξαιρετική συνεισφορά τους στον τομέα.

Εκτιμούμε την πολύτιμη συνεισφορά σας στο διεθνές βραβείο τοπίου Rosa Barba και είμαστε ενθουσιασμένοι που παρουσιάζουμε το έργο σας στη δημοσίευση, την έκθεσή μας και την προβολή μας στο διαδίκτυο.

Σας ενθαρρύνουμε να συμμετάσχετε στη Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Τοπίου της Βαρκελώνης και στο συμπόσιο τον Νοέμβριο, όπου θα έχετε την ευκαιρία να δικτυωθείτε, να συμμετάσχετε σε συζητήσεις και να συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες.

Για άλλη μια φορά, συγχαρητήρια για την επιλογή του έργου σας για δημοσίευση και έκθεση.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ:

Πάρκο Άνω Δάσους Χαϊδαρίου – Έργο ενός ξεσηκωμού

Τα παιδάκια και τα δεντράκια μας μεγαλώνουν μαζί!