Ηπειρώτικος καγκελάρης στο Παλατάκι
Ένα πασχαλιάτικο έθιμο του τόπου τους αναβίωσαν την Κυριακή του Θωμά οι Ηπειρώτες στο Χαϊδάρι. Πρόκειται για τον Καγκελάρη, μια γιορτή που αποτελεί πολιτιστικό θεσμό για την πόλη μας. Η πλατεία στο Παλατάκι μετατράπηκε σε ένα μικρό ηπειρώτικο χωριό, όπου μέλη και φίλοι του συλλόγου με οδηγό το κλαρίνο και το χορό ταξίδεψαν στα βουνά της όμορφης ελληνικής γωνιάς. Παρότι φέτος η προσέλευση και η συμμετοχή του κόσμου ήταν μικρότερη σε σχέση με άλλες χρονιές, αυτό δεν μείωσε καθόλου το αισθητικό αποτέλεσμα. Πολύ ενθαρρυντικό τo γεγονός της συμμετοχής πολλών νέων, καλός οιωνός για το πατροπαράδοτο έθιμο.
Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος του συλλόγου Δημήτρης Σούκης ευχαρίστησε όλους όσους παρευρέθηκαν στην ετήσια εκδήλωση τους είτε μένουν στο Χαϊδάρι είτε σε όμορους Δήμους. Τόνισε πως το έθιμο τους, αξίζει να αναβιώνει στην συγκριμένη πλατεία, αφού ταιριάζει με το στυλ που γινότανε τα παλιά χρόνια αυτοί οι χοροί σε εκκλησίες και περιβόλους. Κάλεσε όλους να συμμετάσχουν σε αυτόν το χορό, ακόμα και αυτούς που δεν τον γνωρίζουν. Δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει το Δήμου αφού όλες οι εκδηλώσεις τους τελούνται υπό την αιγίδα του, καθώς επίσης και τους χορηγούς και τους ανώνυμους υποστηρικτές του συλλόγου.
«Πρωτοπόρος ο σύλλογος του Χαϊδαρίου»
Ο αντιπρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ένωσης, κ. Κώστας Κωνής, ανέφερε πως οι Ηπειρώτες παρεμβαίνουν πολιτιστικά στους νέους τόπους όπου έχουν εγκατασταθεί. Παρατήρησε πως το τελευταία διάστημα πραγματοποιούν ηπειρώτικα πανηγύρια καλοκαίρι και χειμώνα, σε όλο το Λεκανοπέδιο, κάτι που επιβραβεύεται από τους πανηγυριστές που παραβρίσκονται. Πρωτοπόρος σε αυτά είναι και ο τοπικός εθνικοτοπκός σύλλογος της πόλης μας, που –όπως είπε- του αξίζουν τα εύσημα και τον αντιγράφουν και άλλοι σύλλογοι.
«Κανένας δεν έχει τα δικαίωμα να στερήσει το αγκάλιασμα των ανθρώπων»
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Μιχάλης Σελέκος τόνισε πως η επιτυχία τους οφείλεται στον πολύ δυνατό τους σύλλογο και στην ανάγκη όλων μας να βρισκόμαστε να διασκεδάζουμε και να φυλάμε και να τηρούμε τις παραδόσεις μας. Ήθη και έθιμα που δεν πρέπει να χαθούν και να σβήσουν στο πέρασμα των χρόνων. Με αφορμή τους βομβαρδισμούς που γίνονται στη Μέση Ανατολή ο δήμαρχος θεώρησε, πως αυτό το σφίξιμο των χεριών και το αγκάλιασμα των ανθρώπων δεν έχει κανένας το δικαίωμα να μας το στερήσει. Για αυτό πρέπει να κόψουμε τα χέρια αυτών που θέλουν τους ανθρώπους διαχωρισμένους, αυτών που θέλουν κάποιοι λαοί να μην έχουν το δικαίωμα να διασκεδάσουν όπως εμείς. Κατά την άποψή του, υπάρχουν τεράστιες ευθύνες κάποιων δήθεν δημοκρατικών χωρών που δημιουργούν προβλήματα και μετά επεμβαίνουν δήθεν για να τα επιλύσουν με θύματα αθώους αμάχους.
Με κλαρίνο και βιολί
Ακολούθησε η αναβίωση του εθίμου. Μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες σχημάτισαν έναν τεράστιο χορευτικό κύκλο. Η νεοσύστατη χορωδία του συλλόγου υπό τη διεύθυνση του Στάθη Πολύζου, ερμήνευε τους στίχους των τραγουδιών του Καγκελάρη και οι χορευτές τους επαναλάμβαναν. Φυσικά δεν έλειπαν και τα διπλώματα του χορού. Ο κόσμος έμεινε ενθουσιασμένος από τη συμμετοχή του και ευχήθηκαν όλοι να το επαναλάβουν και του χρόνου. Ακολούθησε ένα πλούσιο μουσικό πρόγραμμα με δημοτικά τραγούδια. Την ορχήστρα πλαισίωναν οι Στάθης Πολύζος (λαούτο-τραγούδι), Χρήστος Γκίτζιος (κλαρίνο), Σπύρος Βερούκας (ντέφι), Λεωνίδας Κώτσης (βιολί). Στο χώρο της εκδήλωσης στήθηκαν ψησταριές για την εξυπηρέτηση του κόσμου. Το γλέντι κράτησε ως αργά το απόγευμα.
Αυτή είναι η ιστορία του Καγκελάρη
Λίγο πριν από την αναβίωση του εθίμου το μέλος του διοικητικού συμβουλίου Βασίλης Κίτσος αναφέρθηκε εκτενώς στο συγκεκριμένο δρώμενο και την παράδοση του τόπου τους. Ένα έθιμο που όπως είπε, με μεγάλη προσήνεια και αγάπη λατρεύουν όλοι οι απανταχού Ηπειρώτες. Το καγκελάρι είναι ένας πολυπρόσωπος υπαίθριος χορός που χορεύεται κατά κανόνα τις μέρες μετά την Κυριακή του Πάσχα. Αναλόγως περιοχής το έθιμο παρουσιάζεται ακόμα και το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, το πρωί ή το απόγευμα της Λαμπροδευτέρας και φτάνουν ως την Παρασκευή του Πάσχα, ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής. Ο χορός όμως σε πολλά χωριά της Ηπείρου απαντάται και σε άλλα κορυφαία πανηγύρια ακόμα και το καλοκαίρι, όπως του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονα. Όμως επειδή απαιτεί τη συμμετοχή όλο και περισσότερου κόσμου, ο χορός πραγματοποιείται όποτε βολεύει το κάθε χωριό, να πετύχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση κατοίκων.
Με ιστορικό και κοινωνικό χαρακτήρα
Η ιστορία του δείχνει πως στα χρόνια της Τουρκοκρατίας το έθιμο είναι ήδη γνωστό. Λογικά θα πρέπει να συνδέεται με τα ηρωικά χρόνια των αγώνων των κατοίκων, αλλά και με τη μακρόχρονη σκλαβιά της Ηπείρου. Δεν θα ήταν άστοχο όμως να υποθέσουμε πως τα τραγούδια και οι χορευτικοί σχηματισμοί διασκορπίστηκαν σε όλη την Ήπειρο με τους Σουλιώτες, έπειτα από τον ξεριζωμό τους. Η ονομασία του οφείλεται στη λέξη κάγκελο, επειδή οι χορευτές είναι συνδεδεμένοι όπως τα κάγκελα, δηλαδή τα διπλώματα του κύκλου που κάνουν οι χορευτές στο χορό. Με την ονομασία αυτή δεν εννοούμε ένα συγκεκριμένο άκουσμα, αλλά όσα λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του χρόνου. Τα τραγούδια κατά κανόνα δεν συνοδευόταν από μουσικά όργανα αλλά ακούγονταν αυθεντικά και τυχαία από τους ίδιους τους χορευτές που με τα συνθηματικά λόγια μετέφεραν στόμα με στόμα την ανάγκη της Επανάστασης και αποτίναξής του Οθωμανικού Ζυγού. Επιτελούσε ωστόσο και κοινωνικούς σκοπούς. Γιατί με την κοινωνική συμμετοχή που το χαρακτήριζε, αποτελούσε άριστη ευκαιρία γνωριμίας μεταξύ των δυο φύλων. Από αυτόν ξεκινούσαν τα παλιά χρόνια τα πιο πολλά προξενιά. Πρώτος στο χορό ήταν ο γηραιότερος δίνοντας το σύνθημα με τη μαγκούρα του και ακολουθούσε ο ιερέας του χωριού. Ακολούθως πρώτα οι άντρες και μετά οι γυναίκες.
Τα τραγούδια του χορού διακρίνονται σε αυτά της προετοιμασίας, σε θρησκευτικά, σε ηρωικά και κλέφτικα, τραγούδια απαγορευμένης αγάπης και πόνου και ακολούθως με παραδοσιακά τραγούδια της Ηπείρου.
Γιώργος Παπαπαναγιώτου
