“Χαϊδάρι – 12 εικόνες σκλαβιάς και λευτεριάς” Βρέθηκε το χαμένο κατοχικό θεατρικό

Βρέθηκε το χαμένο κατοχικό θεατρικό έργο που ανέβηκε στις 28 Οκτωβρίου 1944

του Κώστα Φωτεινάκη

Βρέθηκε το χαμένο κατοχικό θεατρικό έργο ΧΑΪΔΑΡΙ – 12 ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ που το αναζητούσα από το 2000. Μεγάλο γεγονός για το Χαϊδάρι, την πόλη που «φιλοξένησε» χιλιάδες  κρατούμενους την περίοδο της  Γερμανικής Κατοχής, την πόλη που έχει ως λογότυπό της το κτήριο ΜΠΛΟΚ 15^1,2 από το 1984.

Το Στρατόπεδο Κρατουμένων Χαϊδαρίου κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής λειτούργησε ως τόπος βασανιστηρίων, εκτελέσεων και παράλληλα ως προπαγάνδα τρόμου στην ανερχόμενη αντίσταση κατά του κατακτητή και των ντόπιων συνεργατών τους.

Μεταξύ των κρατουμένων που πέρασαν από το Στρατόπεδο ήταν ο μεγάλος Έλληνας μουσουργός Νίκος Σκαλκώτας, ο δημοσιογράφος Ζακ Μεναχέμ, ο διάσημος σκηνοθέτης – Συγγραφέας Ρενάτο Μόρντο (γεννήθηκε από γονείς εβραϊκής καταγωγής, πατέρα Κερκυραίο και μητέρα Αυστριακή) κ.ά.

Ο Ρενάτο Μόρντο³ ανέβασε το θεατρικό έργο ακριβώς 16 ημέρες μετά την Απελευθέρωση της Αθήνας, στις 28 Οκτωβρίου 1944, στο θέατρο «REX – ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ» – Δ/ντης Βασίλης Λογοθετίδης, με τους ηθοποιούς: Δημήτρη και Ρίτα Μυράτ, Χρήστο Τσαγανέα, Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Στέλιο Βόκοβιτ, Νίτσα Τσαγανέα, Δημήτρη Λυγίζο, Βίλμα Κύρου, Νάσο Κεδράκα κ.ά.

Βασικοί Συντελεστές του θεατρικού έργου:

•          RENATO MORDO (συγγραφέας – σκηνοθέτης)

•          Μιχάλης Βούρτσης, (Αρχιμουσικός, Συνθέτης – πατέρας της γνωστής ηθοποιού Μάρθας Βούρτση): Μουσική Επιμέλεια

•          Γιώργος Ανεμογιάννης (σκηνικά – ενδυματολογία)

Απόσπασμα κριτικής για το έργο (Άλκης Θρύλος – Ελένη Ουράνη)

«….Η μαρτυρική ζωή των σκλάβων των Γερμανών, οι θανατικές εχτελέσεις, αποδίδονται πιστότατα και παραστατικότατα, συγκλονιστικότατα, αλλά και χωρίς μετουσίωση… Καθώς παρακολουθούσα το «Χαϊδάρι», αισθανόμουνα μια δυσφορία σ’ όλο μου το σώμα, είχα την πολύ δυσάρεστη εντύπωση ότι καταδικάσθηκα να γίνω αυτόπτης μάρτυρας βασανιστηρίων…»

Το έργο το αναζητούσα, εγώ, φίλοι και συνεργάτες και κατορθώσαμε να ανακαλύψουμε:

• Το πρόγραμμα της θεατρικής παράστασης με τους συντελεστές του έργου
• Την κριτική για το έργο από την Άλκη Θρύλου/ Ελένη Ουράνη
• Τα σκηνικά του έργου στο Μουσείο του Γιώργου Ανεμογιάννη
• Την έκθεση⁴ για τη ζωή και το έργο του Ρενάτο Μόρντο που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία από το Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Ιούνιο του 2021.
• Την έκδοση του θεατρικού έργου στη Γερμανική γλώσσα Renato Mordo: Chaidari. Szenen aus Hitlers Konzentrationslager in Griechenland, Ιούνιος 2021.

Ο Κώστας Φωτεινακης είναι ερευνητής της τοπικής ιστορίας και Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. ΥΠΠΟΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ: Ιδιαίτερα το κτήριο ΜΠΛΟΚ15, του Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, που ήταν ο χώρος και μαρτυρίου όσων επρόκειτο να εκτελεσθούν, χαρακτηρίστηκε από το ΥΠΠΟΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ (ΦΕΚ329/Β/24.6.1987) «… για να συμβάλλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης των κατοίκων της Αθήνας και της χώρας».
2. ΜΠΛΟΚ15: Το σύμβολο του Δήμου Χαϊδαρίου καθιερώθηκε το 1984. Συνδυάζει την ιστορία της πόλης και την αγάπη για τη δημοκρατία, την ανανέωση και το σεβασμό στη φύση. Απεικονίζει το «Μπλοκ 15» του Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, χώρο αυστηρής απομόνωσης (το δηλώνει το συρματόπλεγμα που περιβάλλει το κτίριο) και προθαλάμου για τις εκτελέσεις των αγωνιστών – πατριωτών της Εθνικής Αντίστασης, ενάντια στη ναζιστική κατοχή (1940 – 1944).
3. Ρενάτο Μόρντο: Το 1939 ύστερα από πρόσκληση του Κωστή Μπαστιά κατ’ εισήγηση του Μανώλη Καλομοίρη, ήρθε οικογενειακώς στην Ελλάδα όπου προσλήφθηκε ως βασικό στέλεχος στη νεοϊδρυθείσα Εθνική Λυρική Σκηνή. O Ρενάτο Μόρντο την περίοδο 1943 – 1944 ήταν κρατούμενος στο Στρατόπεδο Χαϊδαρίου μαζί με άλλους Έλληνες Πατριώτες. Ο χώρος του Στρατοπέδου, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις, υπάρχει μάλιστα μέσα στο έργο ειδική «εικόνα» του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, αποτέλεσαν το δραματουργικό πλαίσιο, τις προτεινόμενες  συνθήκες, και τον σκηνικό τόπο δράσης του έργου. Πληρέστερο Βιογραφικό από τον ιστότοπο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής  https://bit.ly/2C9Nisb
4. Έκθεση προς τιμή του Ρενάτο Μόρντο, συνιδρυτή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στη Γερμανική Σχολή Αθηνών 5-26 Νοεμβρίου 2021 – στις 6 Νοεμβρίου θα διαβαστούν αποσπάσματα από το θεατρικό έργο https://bit.ly/3CfQakk

Διαφήμιση της πρώτης παράστασης σε εφημερίδα της εποχής –  28 Οκτωβρίου 1944

Σκηνικά Γιώργου Ανεμογιάννη από το ομώνυμο Μουσείο στο Ηράκλειο Κρήτης http://www.anemoyannis.gr