Τα λύματα των Αθηναίων αποκαλύπτουν πολλαπλασιασμό της κατανάλωσης ναρκωτικών και αντικαταθλιπτικών

Επιδημιολογική έρευνα του εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών στα λύματα που καταλήγουν στην Ψυττάλεια αποκαλύπτει ότι κατά τα χρόνια της κρίσης, οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου πολλαπλασίασαν την κατανάλωση ναρκωτικών όπως κοκαΐνη και ecstasy, αλλά και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων σε ποσότητες 11 φορές μεγαλύτερες από όσες κατανάλωναν πριν από μία 5ετία! Οι εντυπωσιακοί αριθμοί αποκαλύπτονται σε έρευνα της Άννας Μαρινάκη για το postmodern.gr.    

Αμήχανη για χρόνια, παρατηρούσα τους γείτονες μου να κατεβάζουν τις καλά δεμένες και απαραίτητα χρωματιστές σακούλες σκουπιδιών στους κάδους, στο Μενίδι. Σύντομα βέβαια προσαρμόστηκα στο τελετουργικό. Τις έδενα καλά, τις κατέβαζα την ώρα που νύχτωνε και φρόντιζα να μην είναι διάφανες για να μην αποκαλύψουν τη «φιλοσοφία ζωής» της περιοχής. Μεγαλώνοντας άρχισα να καταλαβαίνω. Ότι ακόμα και στα λύματα μιας κοινωνίας, ανακαλύπτεις τις εξαρτήσεις και τον πολιτισμό της. Τα ναρκωτικά που καταναλώνει και τα ψυχοφάρμακα που τη βοηθούν να στέκεται στα πόδια της.

Συνάντησα τον Νικόλαο Θωμαΐδη, τον επικεφαλής του εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο γραφείο του πίσω από πάγκους χαρτιών. Μιλήσαμε για λύματα και το πρώτο πράγμα που μου εξήγησε ήταν ότι “κάνοντας ανάλυση στα λύματα μιας περιοχής και κατ’ επέκταση μιας κοινωνίας μπορείς να δεις τις συνήθειες των κατοίκων. Διότι ό,τι “καταναλώνουμε” πηγαίνει στο αποχετευτικό σύστημα. Εδώ και κάμποσο καιρό, υπάρχει μια μεθοδολογία που ονομάζεται “sewage epidemiology” δηλαδή επιδημιολογία λυμάτων η οποία -αναλύοντας τα- προσπαθεί, με υπολογισμούς προς τα πίσω, να αποκαλύψει την ποσότητα που καταναλώσαμε από φάρμακα και ναρκωτικά»

Η ερευνητική του ομάδα αναπτύσσει μεθόδους προσδιορισμού αναδυόμενων ρύπων και μέσα από τεχνικές ανάλυσης εντοπίζει νέες ουσίες στο περιβάλλον. Με την κρίση, άρχισαν να μελετούν συστηματικά τα λύματα της Αθήνας για να προσδιορίσουν αν υπάρχει αλλαγή στη χρήση 148 φαρμακευτικών ουσιών και παράνομων διακινούμενων ναρκωτικών. Τον Δεκέμβριο του 2010 άρχισαν οι δειγματοληψίες στην Ψυττάλεια, η οποία δέχεται τα λύματα περίπου 4 εκ. κατοίκων της χώρας μιας και «εκεί υπάρχει ένας αυτόματος δειγματολήπτης, ο οποίος συλλέγει σταθμισμένα δείγματα όλο το 24ωρο, τα ενώνει και φτιάχνουν ένα 24ωρο σύνθετο και αντιπροσωπευτικό δείγμα της προηγούμενης μέρας. Οπότε κάναμε δειγματοληψίες επί μια βδομάδα σε ένα μήνα και πέντε χρόνια στη σειρά. Κάθε χρόνο αναλύαμε τα δείγματα, προσδιορίσαμε ουσίες και από αυτές επικεντρώσαμε το ενδιαφέρον μας σε κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες ναρκωτικών όπως, κοκαΐνη, αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνη, έκσταση, ηρωίνη, κάνναβη, μεθαδόνη, κωδείνη, μορφίνη αλλά και ψυχοφαρμάκων όπως αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά, ηρεμιστικά και υπνωτικά. Τέλος, εξετάσαμε και φάρμακα για την πίεση και το έλκος αλλά και κοινά φάρμακα όπως τα αντιβιωτικά», εξηγεί ο καθηγητής.

Τα ευρήματα τους όσον αφορά στα ναρκωτικά σοκάρουν. «Για την κοκαΐνη, είχαμε υπολογίσει ότι γινόταν χρήση 3,3 κιλών/βδομάδα το 2010 και κατέληξε να φτάνει τα 4,8 κιλά/εβδομάδα το 2014. Πρόκειται για μια αύξηση 45%. Παράλληλα τo ecstasy αρχικά υπολογίστηκε σε 0,039 κιλά/βδομάδα για να αγγίξει τα 0,17 κιλά/εβδομάδα. Πρακτικά αυτή είναι μια πραγματικά μεγάλη αύξηση της τάξης του 300%. Αύξηση είχε και η μεθαμφεταμίνη που σχεδόν διπλασιάστηκε, από 0,14 στα 0,32 κιλά/βδομάδα ενώ σταθερά κινείται η αμφεταμίνη τα τελευταία χρόνια και η γενική χρήση της κάνναβης είναι μάλλον προς την αύξηση. Η κάνναβη όμως δύσκολα προσδιορίζεται μιας και συχνά γίνεται περιστασιακή χρήση. Ταυτόχρονα μεγάλη αύξηση σημείωσε και η μεθαδόνη από 0.14 κιλά/εβδομάδα το 2010 σε 0,97 κιλά/ εβδομάδα το 2014. Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στην αλλαγή της νομοθεσίας και στο γεγονός ότι οι χρήστες πήγαν σε προγράμματα απεξάρτησης και εμφανίστηκε, το γεγονός αυτό, κατευθείαν στα λύματα». Τη στιγμή λοιπόν που κανείς θα σκεφτόταν ότι η οικονομική κρίση αύξησε τη χρήση των φθηνών ναρκωτικών, η έρευνα έρχεται να το ανατρέψει. Παρά την κρίση, η χρήση της κοκαΐνης και των χαπιών “έκσταση” αυξήθηκε. «Ένα πράγμα λοιπόν που έβγαλα αμέσως συμπέρασμα είναι ότι the rich get richer and the poor get poorer ή ότι κάποιοι έχουν περισσότερη πρόσβαση στην κοκαΐνη» σημειώνει ο Νικόλαος Θωμαΐδης.

Την αύξηση στη χρήση των ναρκωτικών ουσιών ακολουθεί και η αντίστοιχη αύξηση στη χρήση ψυχοφαρμάκων. «Είδαμε μια δραματική αύξηση στα ψυχοφάρμακα. Υπήρχε μια αύξηση κατά 35 φορές στα αντιψυχωσικά, κατά 19 φορές στις ηρεμιστικές ουσίες βενζοδιαζεπίνες και κατά 11 φορές στα αντικαταθλιπτικά. Πιο συγκεκριμένα, στα αντικαταθλιπτικά, μεγάλη αύξηση έχει η ουσία citalopram, με 5150 αρχικά δόσεις το 2010 και 116.416 δόσεις το 2014, αυξημένη κατά 22 φορές. Ταυτόχρονα ένα άλλο συστατικό, η οξαζεπάμη αυξήθηκε από 9400 δόσεις το 2010 σε 200.004 δόσεις. Δηλαδή μιλάμε για μια αύξηση κατά 23 φορές πάνω. Αυτές ήταν οι δύο πολύ τρανταχτές περιπτώσεις.»

Μέσα στην ίδια πενταετία, αύξηση σημείωσαν και άλλες κατηγορίες φαρμάκων όπως τα αντιεπιληπτικά που διπλασιάστηκαν, τα αντιυπερτασικά που εντεκαπλασιάστηκαν και τα φάρμακα κατά του έλκους που υπερδιπλασιάστηκαν. Αντίθετα, μείωση σημείωσαν τα αντιβιοτικά και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Κατά πόσο όμως αυτά τα ευρήματα, μπορούν να συσχετιστούν με την κρίση; «Στο παράρτημα της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό περιβαλλοντικής επιστήμης και τεχνολογίας, «Environmental Science & Technology» παραθέσαμε τα στοιχεία της μείωσης του ΑΕΠ, της μείωσης του προϋπολογισμού για την υγεία αλλά και της αύξησης της ανεργίας ειδικά στους νέους. Βάλαμε σημεία δειγματοληψίας επάνω σε αυτή την καμπύλη και είδαμε πόσο στατιστικά σημαντικές είναι οι συσχετίσεις. Εμείς αυτό το οποίο μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι βλέπουμε συσχετισμούς», καταλήγει ο καθηγητής.

Η έρευνα συνεχίζεται και φιλοδοξεί μελλοντικά να επεκταθεί στη Θεσσαλονίκη και σε επαρχιακές πόλεις. Μέχρι τότε, αποφάσισα να απαλλαγώ από τις χρωματιστές σακούλες. Χαμένος κόπος. Τα λύματα, έτσι κι αλλιώς, τα λένε όλα και για όλους.

Πηγή