Ραδιενεργά απόβλητα στο Όρος Αιγάλεω στο Σχιστό, εφιάλτης στη δυτική Αθήνα

Ο κ. Γρηγόρης Γουρδομιχάλης, πρόεδρος του Περιβαλλοντικού Συνδέσμου Δήμων Αθήνας – Πειραιά (ΠΕΣΥΔΑΠ) μίλησε στο “Χαϊδάρι Σήμερα”. Δήλωσε ότι ο φωσφογύψος δεν μπορεί να απομακρυνθεί: “Έχουμε να κάνουμε με 10.000.000 τόνους υλικού, το οποίο είναι παραπροϊόν της παραγωγικής διαδικασίας φωσφορικού οξέος. Αυτές οι τεράστιες ποσότητες ρίχθηκαν στους πρόποδες στο Όρος Αιγάλεω με την ανοχή των τότε κυβερνητικών υπηρεσιών. (Δασαρχείο, Πολεμικό Ναυτικό, Υπουργείο Περιβάλλοντος κ.ά). Δεν μπορούν να αφαιρεθούν, γιατί με τυχόν αναμόχλευση θα υπάρξει οξυμμένο πρόβλημα ραδιενέργειας. Για το λόγο αυτό φτιάξαμε μια “σαρκοφάγο”, ένα κάλυμμα, προκειμένου να εμποδίσουμε τόσο τη διασπορά του υλικού μέσω του αέρα, μια που είναι σε μορφή σκόνης, όσο και το πέρασμά του στον υδροφόρο ορίζοντα με τα βρόχινα νερά.”

Επί 20 χρόνια η Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων Δραπετσώνας εναπέθεσε “βουνά” φωσφογύψου, προϊόν επεξεργασίας της πρώτης ύλης φωσφορίτης. Προερχόταν από το Κονγκό, που περιείχε αυξημένα ραδιοϊσότοπα σε σχέση με τον αντίστοιχο ελληνικό.

“Χτύπησαν κόκκινο” τα μηχανήματα

Η ένταση του προβλήματος βγήκε στο φως όταν, με το κλείσιμο της βιομηχανίας της Δραπετσώνας το 1999, τα μηχανήματά της στάλθηκαν στην Χαλυβουργική για να γίνουν σκραπ. Τότε, οι μετρητές γκάιγκερ της χαλυβουργίας έδειξαν τα τεράστια ποσοστά ραδιενέργειας στα μηχανήματα. Έτσι η Χαλυβουργική τα έστειλε πίσω στον χώρο της Βιομηχανίας Λιπασμάτων Δραπετσώνας, όπου και βρίσκονται μέχρι σήμερα. Παρά την επικινδυνότητα του υλικού και επειδή δεν υπήρχε κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο, τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών υποπροϊόντων εναποτέθηκαν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. Άγνωστο είναι το αν υπάρχουν επιδημιολογικές μελέτες νεοπλασιών στο τότε προσωπικό της Βιομηχανίας Λιπασμάτων. 

Η πηγή της ραδιενέργειας στον γύψο οφείλεται στην παρουσία ουρανίου, που περιέχεται ούτως ή άλλως στα ακατέργαστα φωσφορικά ορυκτά. Υπάρχει μια φυσική και αναπόφευκτη σύνδεση μεταξύ της εξόρυξης φωσφορικών και ραδιενεργών υλικών. Το μέγεθος της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στον ανθρώπινο οργανισμό εξαρτάται από την ποσότητα η οποία θα εισέλθει εντός του σώματος, αλλά και από τη συχνότητα της επαφής, όποιας μορφής και αν είναι αυτή. Σύμφωνα με το US News & World Report, υπάρχουν στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι τα ποσοστά καρκίνου κοντά σε στοίβες γύψου είναι αυξημένα.

Μετρήσεις από τον Δημόκριτο

Στην περιοχή του Σχιστού στο Όρος Αιγάλεω, πραγματοποιούνται μετρήσεις της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Όπως εξηγεί η υπεύθυνη Τύπου της ΕΕΑΕ, Βασιλική Ταφίλη, «γίνονται συστηματικά μετρήσεις στην περιοχή και δεν βλέπουμε αλλαγή στις τιμές. Συνεπώς, δεν ενέχεται άμεσος κίνδυνος για την δημόσια υγεία, εφόσον δεν αλλάξει η χρήση της γης. Δεν πρέπει να κατοικηθεί και δεν πρέπει αυτά τα λύματα να έρθουν σε επαφή με τον υδροφόρο ορίζοντα και τον άνθρωπο». Η ίδια τονίζει, βέβαια, ότι η προσπάθεια καθησυχασμού από την πλευρά της ΕΕΑΕ δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Σημειώνεται ότι το ράδιο έχει χρόνο ημιζωής 1600 χρόνια.

Ο ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π., όπως μάς λέει ο Γρηγόρης Γουρδομιχάλης, από το 2003 έως το 2010 δραστηριοποιήθηκε και προέβη σε αποκατάσταση του χώρου απόθεσης του φωσφογύψου. Χρησιμοποιώντας ειδικές μεμβράνες κάλυψε όλη την έκταση του ραδιενεργού λύματος και στη συνέχεια την επίστρωσε με χώμα 70 εκατοστών. Οι μελέτες προέβλεπαν, ακόμη, τη δημιουργία αντιπλημμυρικής τάφρου πάνω από το έργο. Τα προβλήματα στα έργα αποκατάστασης της περιοχής άρχισαν όταν με την οικονομική κρίση σταμάτησαν οι οικοδομικές εργασίες.

«Αυτό σήμαινε ότι δεν είχαμε άλλο χώμα για να επιστρώσουμε. Το μετρό δεν επεκτεινόταν, οπότε κάθε πηγή είχε στερέψει. Θέλαμε η επίστρωση να φτάσει το 1,5 μέτρο», εξηγεί ο κ. Γουρδομιχάλης. Ενδεικτικό του προβλήματος είναι ότι κατά τη μεγάλη βροχόπτωση του Φεβρουαρίου 2013 στην Αττική παρασύρθηκαν τα χώματα επικάλυψης και σε κάποια σημεία αποκαλύφθηκαν οι μεμβράνες. “Τώρα, που το μετρό επεκτείνεται, η ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π. έχει συμφωνήσει με την Αττικό Μετρό Α.Ε. να μας παρέχει χώμα για να συνεχίσουμε», λέει ο πρόεδρος του ΠΕΣΥΔΑΠ. 

Οι βροχές έχουν παρασύρει το χώμα και αποκαλύφθηκαν οι μεμβράνες επικάλυψης.

Πέρα όμως από τον ραδιενεργό φωσφογύψο, η περιοχή του Σχιστού έχει αντιμετωπίζει και άλλες περιβαλλοντικές προκλήσεις.

Να τι είπε σχετικά στην εφημερίδα μας ο κ. Γουρδομιχάλης: 

– Η παλαιότερη λειτουργία χωματερής στο Σχιστό  στο Όρος Αιγάλεω, έχει αφήσει επιπτώσεις;
Υπάρχουν στραγγίσματα από τη ρίψη απορριμμάτων. Όταν έφτιαξαν τη χωματερή, ήταν τελείως ανεξέλεγκτη. Για να φτιαχτεί ένας χώρος διάθεσης αποβλήτων, πρέπει να στεγανοποιηθεί. Να στρώσουν μεμβράνες και να ρίξουν χώμα από πάνω. Τα υγρά από τα σκουπίδια μαζεύονται στο επάνω μέρος και αυτοί τα παίρνουν και τα οδηγούν σε επεξεργασία. Στη χωματερή του Σχιστού δεν υπήρχε τέτοια πρόβλεψη. Ακόμα και σήμερα, τα στραγγίσματα μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα.

– Έχετε αναφερθεί και σε ευθύνες των πολιτών, σε ό,τι έχει να κάνει με Ποικίλο – Όρος Αιγάλεω.
Κάποιοι τα χρησιμοποιούσαν σαν βοσκοτόπια και άλλοι προσπάθησαν να κτίσουν αυθαίρετα. Δεν είναι μόνο αυτά. Αρκετοί ρίχνουν τα μπάζα τους και κάποιοι καταπατούν το βουνό και προσπαθούν να οικοπεδοποιήσουν τις εκτάσεις του. Όλα γίνονται με βάση το κέρδος των επιτηδείων, επαγγελματιών και ιδιωτών. Προτιμούν πάντα την εύκολη λύση.

– Είστε ευχαριστημένος από την παρουσία των δημόσιων αρχών και των οικολογικών οργανώσεων;
Η Περιφέρεια Αττικής δυστυχώς είναι απούσα, κάτι που με στενοχωρεί. Δεν είμαι όμως ευχαριστημένος ούτε από την παρουσία των οικολογικών οργανώσεων. Η Περιφέρεια δεν υποστηρίζει τις αναπτυξιακές μας δράσεις. Γενικότερα δεν υποστηρίζει τα σχέδια προστασίας των βουνών της Δυτικής Αττικής. Από την άλλη οι οικολογικές οργανώσεις είναι μόνο λόγια.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της “Ζούγκλας”, τα 80 από τα 125 στρέμματα του ΧΑΔΑ (σημεία Α,Β και Γ) έχουν αποκατασταθεί. Το κορυφαίο σημείο όμως (Δ) αποτελεί μια μόνιμη πληγή για τη Δυτική Αττική.