Γιατί Αξιολόγηση;
Ευστάθιος Κάσσιος
Θα είναι η αξιολόγηση στο δημόσιο τομέα ένα σημαντικό βήμα για την Ελλάδα προς τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα; Ακούμε τις τελευταίες μέρες τις εξαγγελίες της ελληνικής κυβέρνησης και την ανακοίνωση σχεδίων για την εφαρμογή διαδικασιών αξιολόγησης για τους δημόσιους υπαλλήλους και τον δημόσιο τομέα γενικότερα. Δεν θα περίμενε κανείς, για αυτή την πρωτοβουλία, να μην υπάρξουν έντονες αντιδράσεις από κόμματα της αντιπολίτευσης τα οποία εκφράζουν την αντίθεσή τους.
Υπάρχουν όμως πολλά εμφανή οφέλη της αξιολόγησης στον δημόσιο τομέα, όπως αποδεικνύεται από επιτυχημένες πρακτικές αξιολόγησης σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν δημιουργηθεί και εφαρμοστεί ένα δίκαιο και ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης, θα έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε μεγαλύτερη λογοδοσία, βελτιωμένη αποτελεσματικότητα και στη βελτίωση της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς της χώρας μας. Η εμπιστοσύνη αυτή έχει πληγεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι επωμίζονται στην εργασία τους με την ανάληψη ευθυνών που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές των πολιτών. Από τη δημόσια υγεία μέχρι τις αναγκαίες υπηρεσίες και τη δημόσια εκπαίδευση. Το σύστημα αξιολόγησης θα διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι όχι μόνο θα εκτελούν τα καθήκοντά τους αποτελεσματικά, αλλά και ότι θα λειτουργούν στη βάση καθιερωμένων προτύπων. Εξάλλου, ο περισσότερο αποδοτικός υπάλληλος θα πρέπει να εντοπίζεται και ανταμείβεται για αυτό, όπως συμβαίνει χρόνια τώρα στους ελεύθερους επαγγελματίες αλλά και στους ιδιωτικούς υπαλλήλους, οι οποίοι κρίνονται καθημερινά για τη ποιότητα της εργασίας τους και αυστηρά από την αγορά και τους πελάτες τους. Οι πελάτες (ας μου επιτραπεί ο χαρακτηρισμός) στο δημόσιο τομέα όμως, είμαστε όλοι εμείς, οι πολίτες αυτής της χώρας.
Το σύστημα αξιολόγησης αναπόφευκτα θα δημιουργήσει ένα υγιές κλίμα και μια κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης, δίνοντας κίνητρο στους δημόσιους υπαλλήλους να διαπρέπουν στο ρόλο τους.
Μια δεύτερη σημαντική παράμετρος στην αξιολόγηση, είναι η αποτελεσματικότητα. Σε χώρες που εφαρμόζεται η αξιολόγηση του δημόσιου τομέα όπως η Ολλανδία, η Γερμανία, η Γαλλία και άλλες, τα αποτελέσματα είναι άξια αναφοράς. Με την βελτιστοποίηση των διαδικασιών έχει μειωθεί σημαντικά και η γραφειοκρατία. Η γραφειοκρατία εξάλλου ταλανίζει και τους ίδιους τους δημόσιους υπαλλήλους ως μέρος του ευρύτερου συστήματος παροχής αναγκαίων υπηρεσιών από το κράτος. Δεν θέλουν όλοι οι πολίτες καλύτερη παροχή υπηρεσιών, μικρότερους χρόνους αναμονής, μικρότερους χρόνους διεκπεραίωσης και αποτελεσματική χρήση των χρημάτων των φορολογούμενων; Η διαφάνεια είναι επίσης ένα θεμελιώδες όφελος της αξιολόγησης. Ως πολίτες, ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας, συχνά επικρίνουμε τον δημόσιο τομέα για την αναποτελεσματικότητα ή τη διαφθορά.
Οι αντίπαλοι της αξιολόγησης υποστηρίζουν ότι το σύστημα αξιολόγησης μπορεί να πολιτικοποιηθεί ή να οδηγήσει σε άδικη μεταχείριση υπαλλήλων. Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί με τη δημιουργία αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης, στη βάση της διαφάνειας που αναφέραμε παραπάνω αλλά και μέσω της υγιούς συνεννόησης με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, εργαζόμενους, συνδικαλιστικές οργανώσεις. Το σύστημα αξιολόγησης θα πρέπει να επικεντρωθεί στη βελτίωση του υπαλλήλου και όχι στη τιμωρία του. Μέσα από τη δημιουργία κατάλληλων προγραμμάτων και μηχανισμών αξιολόγησης, θα δημιουργηθεί στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ένα περιβάλλον που θα διατηρεί υψηλά επίπεδα διαφάνειας, αποτελεσματικότητας και λογοδοσίας.
Η εισαγωγή της αξιολόγησης στον ελληνικό δημόσιο τομέα είναι ένα στρατηγικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό. Μαθαίνοντας από τα ευρωπαϊκά μοντέλα και αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες και τον πολιτικό αντίλογο, η Ελλάδα μπορεί να εφαρμόσει ένα σύστημα που θα οδηγήσει σε καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες, αυξημένη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και μια ισχυρότερη δημοκρατία.
Ευστάθιος Κάσσιος
*Δημοσιεύτηκε στη POLITICAL, Πέμπτη 19 Ιουνίου, 2025
