Χαϊδάρι: Υποδομές πολιτισμού επαρχιακής κωμόπολης, της δεκαετίας του 1970

Το Χαϊδάρι φημίζεται για τις πολιτιστικές του επιδόσεις, ατόμων – συλλόγων – δημοτικών τμημάτων. Εντούτοις οι σχετικές υποδομές της πόλης χαρακτηρίζονται εφάμιλλες επαρχιακής κωμόπολης (της δεκαετίας του ’70, για να είμαστε ακριβέστεροι). Αν ο πολιτισμός, στην ευρύτερη εκδοχή του είναι η ραχοκοκαλιά κάθε προηγμένης κοινωνίας, τότε πρέπει να μπούμε σε βαθύ προβληματισμό. 

Οι ευθύνες είναι διαχρονικές και βαραίνουν διαδοχικές δημοτικές αρχές, που χωρίς ίχνος πολιτιστικού οράματος και δημιουργικότητας αρκούνταν είτε σε νοικιασμένους χώρους, εντελώς ξένους προς το αντικείμενο, είτε σε εμβαλωματικές λύσεις σε δημόσια κτήρια, τα οποία είχαν χτιστεί για άλλες χρήσεις και σήμερα “αξιοποιούνται” για παραγωγή και παρουσίαση πολιτιστικού έργου, χωρίς να μπορούν να ανταποκριθούν σ’ αυτό. Συμβαίνει και το αντίστροφο: Πολιτιστικοί χώροι κατέληξαν να είναι αποθήκες του Δήμου!!!

Το “Χαϊδάρι Σήμερα” έκανε μια περιήγηση στην πόλη, με “ξεναγό” τον ηθοποιό – σκηνοθέτη Λεωνίδα Χρυσομάλη, έναν από τους ανθρώπους που έχουν εργαστεί για χρόνια στα τμήματα πολιτισμού του Δήμου. Στόχος να καταγράψουμε με τη βοήθειά του αδυναμίες και ελλείψεις. Ταυτόχρονα, κάναμε ένα οδοιπορικό σε χώρους πολιτισμού του Δήμου Αγίας Βαρβάρας, για μια σύγκριση, που… τσακίζει κόκαλα και μπορεί να κατατοπίσει για την εδώ πενιχρή υποδομή. Τα συμπεράσματα… άκρως απογοητευτικά. Ένας άλλος κόσμος ανοίχτηκε στα μάτια μας στη γειτονική πόλη.

Θέατρο… στην υπηρεσία της Υπηρεσίας Καθαριότητας!

Βασικός μας σταθμός το Θερινό Θέατρο, στην περιοχή του Στρατοπέδου. Πρόκειται για ένα ανοικτό θέατρο χωρητικότητας 700 θεατών. Αποτελεί μια αρκετά καλή δημοτική υποδομή, όμως εδώ και μερικά χρόνια επικρατεί το… θέατρο του παραλόγου. Όχι του Ιονέσκο, αλλά της διοίκησης Μαραβέλια, η οποία σε μια επίδειξη πνεύματος οικονομίας και ταυτόχρονα αντιπνευματικής στάσης, όπως λέει ο Λεωνίδας Χρυσομάλης, μετέφερε στους βοηθητικούς χώρους του την Υπηρεσία Καθαριότητας! Έτσι χάθηκαν τρεις πολύτιμες αίθουσες (για μαθήματα υποκριτικής και χορό).

Ακόμη, το θέατρο λειτουργεί σαν “ξέφραγο αμπέλι”, μιας που ο χώρος δεν είναι προστατευμένος.

“Είναι σχήμα οξύμωρο. Με την απλή λογική, δεν μπορείς σε έναν καλλιτεχνικό χώρο να στεγάζεις την Υπηρεσία Καθαριότητας, ακόμα και αν υπάρχουν οικονομικά προβλήματα. Από την άλλη, ο χώρος θα έπρεπε να είναι προστατευμένος από κάθε βάνδαλο, που γράφει σε τοίχους και κερκίδες. Ούτε κουβέντα για φεστιβάλ ερασιτεχνικού θεάτρου ή συναυλίες με μεγάλα μουσικά σχήματα, από τα οποία και ο Δήμος να έχε κάποια έσοδα με ένα συμβολικό εισιτήριο”, υποστηρίζει ο Λεωνίδας.

Στέγη Πολιτισμού, Αστυθέα

Επόμενος σταθμός μας το κτήριο της πρώην ΝΕΛΕ (Νομαρχιακή Επιτροπή Λαϊκής Επιμόρφωσης), που βρίσκεται επί της οδού Κολοκοτρώνη 36. Εκεί στεγάζεται η Στέγη Πολιτισμού του Δήμου μας, σε έναν αρκετά μεγάλο χώρο, αλλά ακατάλληλο για να φιλοξενήσει δομές πολιτισμού, σύμφωνα με τον Λεωνίδα που έχει δουλέψει εδώ. Ο λόγος είναι ότι το κτήριο αυτό κατασκευάστηκε εξ αρχής για άλλο σκοπό, δηλαδή για τη λαϊκή επιμόρφωση. Όταν καταργήθηκε ο συγκεκριμένος θεσμός, τότε παραχωρήθηκε στον Δήμο Χαϊδαρίου και η δημοτική αρχή Ντηνιακού αποφάσισε να μετατρέψει το κτήριο σε Πνευματικό Κέντρο, χωρίς όμως να γίνουν αναγκαίες παρεμβάσεις. Αν και η επιφάνειά του καταλαμβάνει αρκετά τετραγωνικά μέτρα, είναι έτσι δομημένο, ώστε να μην υπάρχει καμία μεγάλη αίθουσα. Αλλά ούτε οι πολλές αίθουσες του μπορούν να λειτουργήσουν σαν εργαστήρια. Η υπάρχουσα υλικοτεχνική
υποδομή του χαρακτηρίζεται ως ελλιπέστατη. Οι δύο αίθουσες, όπου παραδίδονται μαθήματα μπαλέτου και παραδοσιακών
χορών, είναι σε άθλια κατάσταση.

Όπως μάς λέει ο κ. Χρυσομάλης, προσβολή για τον ελληνικό πολιτισμό αποτελεί η “φερόμενη” ως αίθουσα θεάτρου. Έχει
απλά στηθεί μια πλατεία για τους θεατές με σχολικές καρέκλες, χωρίς ηχητική κάλυψη, ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, φωτισμό
σκηνής και κυρίως αυλαία χωρίς κουρτίνα. Όσο οι δημοτικές αρχές δεν επενδύουν στην κτηριακή υποδομή, αυτά τα χάλια θα βλέπουμε.

Είναι αυτές κατάλληλες συνθήκες για να φέρουν τον κόσμο της πόλης κοντά στον πολιτισμό, σαν δημιουργό ή θεατή; “Αυτό που χρειάζεται ο Δήμος μας είναι ένας χώρος πολιτισμού, κατασκευασμένος από την αρχή αποκλειστικά γι’ αυτό το σκοπό, ώστε το επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης να ανεβεί επίπεδο, μια και το ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει. Ελπίζω ο Μ. Σελέκος να φτιάξει επιτέλους το Πολιτιστικό Κέντρο που ζητάμε, αλλά επίσης όλες οι υπηρεσίες του να παρέχονται δωρεάν στους δημότες, όπως αναφέρει ρητά το πρόγραμμά του””, τονίζει ο Λ. Χρυσομάλης και συνεχίζει:

“Μπορεί ο Δήμος μας να καμαρώνει πως λειτουργούν πολλά τμήματα πολιτισμού, όπως μουσικής, ζωγραφικής, κοσμήματος,
θεάτρου χορού, όμως λίγοι δημότες συμμετέχουν σε αυτά. Το μοναδικό ευτυχές της “υπόθεσης” είναι πως οι συνδρομές που πληρώνουν όσοι παρακολουθούν τα μαθήματα, είναι χαμηλές. Από την άλλη, ενώ η δημοτική αρχή καμαρώνει πως έχει ταμειακά διαθέσιμα 3.500.000 ευρώ, πολλές τηλεφωνικές γραμμές της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού ήταν κομμένες για αρκετούς μήνες.”

Πολιτιστικοί (;) χώροι Δάσους

Στον πρώτο όροφο πολυκατοικίας, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ρήγα Φεραίου 36 και Γεωργίου Παπανδρέου, λειτουργεί η Στέγη Πολιτισμού του Δάσους.

Περιλαμβάνει μια αίθουσα χορού, εντελώς όμως ακατάλληλη λόγω του δαπέδου της, που είναι μωσαϊκό και όχι ξύλο. Κάποιοι συνδημότες μας θεωρούν πως το δάπεδο της είναι ό,τι πρέπει για να απωθήσει τον ενδιαφερόμενο να ασχοληθεί με αυτή τη δραστηριότητα. Το γραφείο της γραμματείας είναι σε άθλια κατάσταση.

Η πολιτιστική φαρέτρα της Αγίας Βαρβάρας

Στον αντίποδα, παρότι η γειτονική Αγία Βαρβάρα είναι μια πόλη μικρότερη σε έκταση και πληθυσμό, εν τούτοις διαθέτει υποδομές που θα ζήλευε πολύ ο Χαϊδαριώτης, αν ήξερε την κατάσταση εκεί.

Καμάρι της γειτονικής πόλης είναι η Δραματική Σχολή του Δήμου της, που έχει έδρα το κινηματοθέατρο “Γ. Ρίτσος”. Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της (1999) σημείωσε
μεγάλη επιτυχία χάρη στο πρωτοποριακό πρόγραμμα σπουδών και το επιτελείο των
καταξιωμένων δασκάλων που τη στελέχωσαν με εξέχοντα τον κορυφαίο συγγραφέα – ακαδημαϊκό Ιάκωβο Καμπανέλλη. Η σχολή είναι αναγνωρισμένη από το Υπουργείο Πολιτισμού και η παρεχόμενη εκπαίδευση είναι τριτοβάθμια (ανώτερη). Χρηματοδοτείται από τον Δήμο Αγίας Βαρβάρας και οι σπουδαστές της πληρώνουν συμβολικά δίδακτρα. Οι σπουδαστές μετέχουν σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, επιμορφωτικά σεμινάρια θεατρικής παιδείας καθώς και
σε θεατρικές παραστάσεις. “Τι από αυτά, μπορεί να γίνει στο Χαϊδάρι;”, αναρωτιέται ο Λ. Χρυσομάλης;

Στη συμβολή των οδών Σίφνου και Αγίου Γεωργίου, στο Μέγαρο “Μήτρος Σουλιμιώτης”, στεγάζεται το Δημοτικό Ωδείο. Προσφέρει μουσική παιδεία υψηλών προδιαγραφών, αναγνωρισμένα πτυχία και διπλώματα και ευκαιρίες συμμετοχής των σπουδαστών σε ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά μουσικά σχήματα. Παράλληλα αποτελεί ζωντανό κύτταρο μουσικής καλλιτεχνικής δημιουργίας αφού κάθε χρόνο οργανώνονται συναυλίες, μουσικές βραδιές και αφιερώματα σε συνεργασία με άλλους πολιτιστικούς φορείς και καλλιτέχνες από το χώρο της μουσικής και του τραγουδιού. Παρέχονται πολλαπλές οικονομικές διευκολύνσεις, όπως υποτροφίες και εκπτώσεις στα δίδακτρα και ο πρώτος χρόνος για το Τμήμα Μουσικής Προπαιδείας είναι δωρεάν για όλα τα παιδιά. Πολλές οικογένειες από το Χαϊδάρι φέρνουν εδώ τα παιδιά τους. 

“Τι από αυτά, μπορεί να γίνει στο Χαϊδάρι;”, επαναλαμβάνει το ερώτημα ο Λ. Χρυσομάλης και συνεχίζει: “Σίγουρα πρόκειται για εντυπωσιακή υποδομή και παροχή υπηρεσιών, τόσο που το Χαϊδάρι μοιάζει με φτωχό συγγενή”. Ο γειτονικός Δήμος διαθέτει Δημοτική Φιλαρμονική, που συμμετέχει σε όλες τις κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις της γειτονική πόλης και εμφανίζεται σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους με συναυλιακό πρόγραμμα για την ψυχαγωγία των δημοτών.

Κόσμημα για την Αγία Βαρβάρα αποτελεί και το εντυπωσιακό κτήριο της Εστίας Ποντίων. Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και σηματοδοτεί με την ιδιαίτερη αισθητική του, μια νέα, σύγχρονη αντίληψη για την αρχιτεκτονική των δημοσίων κτηρίων. Την πρόσοψη κοσμεί γλυπτό που χειροτέχνησε ο γλύπτης Χρήστος Αρβανίτης και αναπαριστά τον λυτρωτικό και δοξαστικό χορό των Ποντίων με πολεμιστές, λυράρηδες, τυμπανιστές, μια συμβολική αναφορά στη γενοκτονία των Ποντίων.

Το συγκεκριμένο Πολιτιστικό Κέντρο διαθέτει αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, αίθουσες χορού που φιλοξενούν το μπαλέτο του Δήμου, γραφεία και χώρους για το Σύλλογο Ποντίων και στο ισόγειο ένα πρότυπο δημοτικό γυμναστήριο. Η κεντρική αίθουσα εκδηλώσεων φέρει το όνομα “Γιάννης Κανίδης”, προς τιμήν του ήρωα δασκάλου που βρήκε τραγικό τέλος αρνούμενος να εγκαταλείψει τους μαθητές του στο σχολείο “κρεματόριο” του Μπεσλάν.

Στα σχέδια του Δήμου είναι και η ολοκλήρωση της κατασκευής και η λειτουργία του Θερινού Θεάτρου “Ιακωβος Καμπανέλλης”. Και για τους σινεφίλ και τη φετινή χρονιά θα λειτουργήσει ο Δημοτικός Θερινός Κινηματογράφος “Σινέ- Πάνθεον”, με ευθύν η του ίδιου του Δήμου. Παράλληλα στη διάρκεια του καλοκαιριού λειτουργούν δύο υπαίθρια θέατρα: Στο Άλσος Μητέρας και την Πλατεία Δημοκρατίας, που κατά καιρούς φιλοξενούνται αξιόλογες παραστάσεις.

Και το κερασάκι στην τούρτα: Ο Δήμος Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο προκήρυξης διαγωνισμού για την ανέγερση νέου Κέντρου Πολιτισμού στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου, προϋπολογισμού περίπου 4.200.000 ευρώ!!!

ΥΓ. Το κείμενο αφιερώνεται σε αυτούς που οραματίστηκαν (και πέτυχαν) την ανάπτυξη του Δήμου με τον “πολιτισμό της καφετέριας”.