Ούτε σήμερα κατάλαβε ο δήμαρχος πού έκανε δενδροφύτευση!

Ήρθε σήμερα ένας άνθρωπος ξένος με τα πράγματα της πόλης, ο εκπρόσωπος της We4All που ανέλαβε το τεχνικό κομμάτι της δενδροφύτευσης στο Πάρκο Εθελοντισμού στο Άνω Δάσος, για να πει ότι “βρισκόμαστε σε έναν ήδη όμορφα διαμορφωμένο χώρο”. Κατάλαβε ο άνθρωπος ότι κινείται όχι σε ένα νταμάρι, όπως έγραφε η πρόσκληση του δημάρχου για τη δενδροφύτευση, αλλά σε ένα Πάρκο όπου έχει “πέσει” πολλή δουλειά.

Αμέσως μετά μίλησε ο δήμαρχος. Δεν βρήκε ούτε μια κουβέντα να πει για τους δημότες που με τεράστιο και πολύχρονο μόχθο μετέβαλαν σε Πάρκο το κακομπαζωμένο νταμάρι στο Άνω Δάσος -Μάνης και Βεργίνας.

Ο δήμαρχος Χαϊδαρίου και κάτοικος της περιοχής (!) φάνηκε πιο ξένος από τον ξένο.

Ήδη από την πρόσκληση έκανε το πρώτο φάουλ, αποκαλώντας τον χώρο “νταμάρι Χαμηλοθώρη” προκαλώντας την οργή των κατοίκων της περιοχής, που έκαναν αγώνα για την κατοχύρωση της έκτασης ως δημοτικής. Επίσης, για άγνωστους λόγους, ποτέ δεν πάτησε το πόδι του στο χώρο όπου σχεδόν καθημερινά υπήρχε παρουσία εθελοντών. Οι επί χρόνια εκκλήσεις τους να αναλάβει τις ευθύνες του Δήμος για τα 11 στρέμματα έπεφταν μονίμως στο κενό. Και σήμερα εμφανίστηκε, αγνώμων και αποστασιοποιημένος, σε μια “δράση δενδροφύτευσης” εν κενώ…

Κατά τα άλλα ήταν μια κεφάτη εκδήλωση την οποία οι πολίτες που ήρθαν την ευχαριστήθηκαν, χάρη στον καλό καρό, το ωραίο περιβάλλον τη θέα και την πολύ καλή οργάνωση της We4All. Να είναι καλά ο εκπρόσωπός της που με την εισαγωγή του έδειξε σεβασμό στο Πάρκο και στους εθελοντές που το έφτιαξαν.

.ΥΓ. Κατά τις προηγούμενες μέρες οι εθελοντές έκαναν προσπάθεια να πείσουν τη διοίκηση του Δήμου να δενδροφυτεύσει σημεία του χώρου που είναι ακόμη αφύτευτα. Υπήρξε άρνηση, γιατί εκεί υπάρχουν ακόμη πεταμένοι βράχοι, οικοδομικά υλικά και δεν έχει καλό χώμα. Μα αυτά ακριβώς φρόντισαν οι εθελοντές τόσα χρόνια στο υπόλοιπο δενδροφυτεμένο κομμάτι, το οποίο τελικά… ξαναδενδροφυτεύτηκε υπέρπυκνα! Γιατί απλά στο έτοιμο μπορούσαν να περπατήσουν. Το άλλο είναι δύσκολο. Οκ, κατανοητό. Κι αυτό στις πλάτες μας θα πέσει.

Μενέλαος Χρόνης

…………………………………………………………………………

Ακολουθεί μια αναφορά στο περιεχόμενο της προσπάθειας δημιουργίας του Πάρκου Εθελοντισμού

Σύνδεση της Δυτικής Αθήνας με το περιαστικό της τοπίο: Η δημιουργία του Πάρκου Εθελοντισμού Χαϊδαρίου

Η έκταση 11 στρεμμάτων του Δήμου Χαϊδαρίου “Πάρκο Εθελοντισμού” αποτελεί πρώην νταμάρι, μπαζωμένο από ιδιώτη χωρίς μελέτη κατά τη δεκαετία του 1960, εντελώς γυμνό μέχρι το 2010. Χαρακτηρίζεται από έντονες κλίσεις. Η πρώτη ενασχόληση των πολιτών έγινε το 2011 με συμβολική δενδροφύτευση για την υπεράσπιση του δημόσιου και κοινόχρηστου χαρακτήρα του από τη διεκδίκηση φερόμενων σαν ιδιοκτητών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η περιοχή του Άνω Δάσους Χαϊδαρίου εντάχθηκε στο σχέδιο του 1987 και οι περισσότερες κατοικίες χτίστηκαν μετά το 2000, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν κοινωνικοί δεσμοί, καθώς οι κάτοικοι ήταν όλοι νεοφερμένοι και άγνωστοι μεταξύ τους. Από την άποψη αυτή η ανάπτυξη της εθελοντικής – συνεργατικής δράσης που θα αναφερθεί πιο κάτω δεν ήταν αυτονόητη και εύκολη.

Το 2012 έγινε πιο οργανωμένη δενδροφύτευση σε συνεργασία με δημόσιο σχολείο της περιοχής   (11o Δημοτικό Χαϊδαρίου) και αυτοδιοικητικό φορέα της Δυτικής Αθήνας (Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Δυτικής Αθήνας), για να ενισχυθεί το πράσινο στην περιοχή, με πρωτοβουλία Επιτροπής Κατοίκων.

Τότε κάποιοι εθελοντές συνειδητοποίησαν για πρώτη φορά ότι έπρεπε “να σκύψουν” στο νταμάρι, αφού προέκυψε η ανάγκη να αναπτυχθεί σύστημα ποτίσματος για να επιβιώσουν τα δέντρα στο σκληρό καλοκαίρι της Αττικής. Το κατασκεύασε αρθρωτά, μαζί με την πρόοδο ων φυτεύσεων, εθελοντής περίοικος. Αρχικά πότιζε με δεξαμενή 5 τόνων, το 2014 όμως κατάφερε να συνδεθεί με γεώτρηση του Ποικίλου Όρους (εν αγνοία του Δήμου), οπότε λύθηκε οριστικά το πρόβλημα των ποτισμάτων.

Βασική επιδίωξη των φυτεύσεων ήταν να ακολουθηθεί το μοτίβο των διασωσμένων περιαστικών δασών της Δυτικής Αττικής: πεύκα, κυπαρίσσια, χαρουπιές, κουτσουπιές, αργιές, δάφνες, αρωματικά κτλ., ώστε -κατά το δυνατόν- να αναβιώσει το χαμένο από διάφορες αιτίες (φωτιές, υλοτομία στην Κατοχή, πολεοδόμηση) δάσος της νότιας πλευράς του Ποικίλου, το οποίο έχει ανατολικομεσημβρινό προσανατολισμό και πολύ ζέστη κατά τους θερινούς μήνες. Πολλά από τα δέντρα και τους θάμνους παραχωρήθηκαν από το φυτώριο του Διομήδειου Βοτανικού Κήπου και άλλα αγοράστηκαν. Ιδιαίτερη δυσκολία στη φροντίδα των δέντρων προκάλεσε η μεγάλη κλίση της πλαγιάς, που αντιμετωπίστηκε με κατασκευή λάκκων και υποστήριξή τους με πέτρες, ώστε να συγκρατείται το νερό της βροχής ή του ποτίσματος.

Μέσα σε μια πενταετία φάνηκαν οι πρώτοι “καρποί” στο πράσινο, αφού οι απώλειες ήταν ελάχιστες χάρη στην αδιάκοπη προσπάθεια των εθελοντών για την προστασία των φυταρίων (οι φυτεύσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα). Η ικανοποίηση που προκάλεσε στην περιοχή αυτό το γεγονός έφερε το επόμενο στάδιο εργασιών, που αφορούσαν τη φροντίδα του χώρου από πλευράς ασφάλειας, προσβασιμότητας και αισθητικής.

Όπως αναφέρθηκε η έκταση ήταν ένα ατάκτως μπαζωμένο νταμάρι και η επιφάνεια γεμάτη ανωμαλίες. Σε πολλά σημεία ήταν πεταμένες πέτρες και ογκόλιθοι από τις παλιές λατομικές εργασίες. Σε όλη την έκταση υπήρχαν ριγμένα τσιμέντα, σίδερα και πλήθος άλλων αποβλήτων οικοδομικών υλικών. Επίσης πάρα πολλά σκουπίδια, όπως και πεταμένα κουφάρια ζώων συντροφιάς. Όλα αυτά έκαναν τον χώρο μη επισκέψιμο στους δημότες και μόνο μερικοί ιδιοκτήτες σκύλων τον περπατούσαν στο κεντρικό κομμάτι του για την ανάγκη του ζώου τους.

Αρχικά έγινε προσπάθεια ανάσυρσης των απορριμμάτων που είχαν ριχτεί εκεί από δεκαετίες και είχαν αντέξει σε βάθος χρόνου όπως πλαστικά, παπούτσια, σακούλες, οστά ζώων κτλ. Αυτό κράτησε χρόνια και γινόταν συνήθως παράλληλα με τη φροντίδα των δενδρυλλίων. Τα σκουπίδια μεταφέρονταν κάθε φορά σε σακούλες στους γύρω κάδους αποκομιδής του Δήμου.

Πιο επίπονη ήταν η απομάκρυνση οικοδομικών υλικών λόγω βάρους και όγκου. Τελικά επιλέχθηκε η ενσωμάτωσή τους στις πέτρινες πεζούλες, όπως θα εξηγηθεί πιο κάτω.

Η διαρκής πρόοδος των φυτεύσεων και του καθαρισμού οδήγησε στην επόμενη ανάγκη, που αφορούσε την βελτίωση της επισκεψιμότητας. Οι εθελοντές συζήτησαν πολύ μεταξύ τους για το είδος της ανάπτυξης που θα ήθελαν να πετύχουν, δεδομένων φυσικά και των περιορισμένων δυνατοτήτων παρέμβασης αφού στερούνταν κονδυλίων, μηχανικών μέσων κτλ. Αυτό διότι ο Δήμος, ακόμη και όταν επιλύθηκε οριστικά κατά την Κτηματογράφηση το ιδιοκτησιακό καθεστώς της έκτασης, προτιμούσε, αν και ιδιοκτήτης, να κοιτάζει από απόσταση, λόγω των δικών του περιορισμένων δυνατοτήτων σε προσωπικό, αλλά και την παγιωμένη αντίληψη στην ελληνική αυτοδιοίκηση ότι “έργο” είναι αυτό που απορροφά ευρωπαϊκά κονδύλια και συνήθως περιέχει μπόλικο τσιμέντο ή εσχάτως ακριβές “βιοκλιματικές αναπλάσεις”.

Όσον αφορά το συγκεκριμένο πάρκο, οι κάτοικοι μετά από τοπική διαβούλευση “πάντρεψαν” τις αντικειμενικές τους δυνατότητες παρέμβασης με την βούληση για ανάπτυξη του χώρου με απόλυτα βιώσιμο τρόπο. Αυτό σημαίνει με υλικά αποκλειστικά που βρίσκονταν εκεί, χωρίς τσιμέντο, χωρίς μηχανικά μέσα, χωρίς χρήση καυσίμων. Αποκλειστική μέθοδος είναι η σωματική εργασία. Μοναδικά εργαλεία είναι καροτσάκια, κασμάδες, λοστοί, φτυάρια, τσουγκράνες, σφυριά.

Δεν χρησιμοποιείται καθόλου τσιμέντο και όλα τα χτισίματα είναι ξερολιθιές, στη βάση των οποίων υπάρχουν μεγάλες πέτρες, οι οποίες εξασφαλίζουν στατική επάρκεια στις μάντρες, που έχουν μέσο ύψος 0.6 μ. (αλλού λίγο περισσότερο αλλού λίγο λιγότερο). Οι πέτρες είτε υπήρχαν στο σημείο όπου χτιζόταν η πεζούλα είτε αναγκαστικά έπρεπε να μεταφερθούν από σημείο στην άκρη του νταμαριού, όπου υπάρχουν άφθονες. Κάποιες ξεπερνούν σε βάρος το 150 κιλά και κουβαλήθηκαν με το καροτσάκι. Ήταν μια κοπιώδης και χρονοβόρα διαδικασία. Ο χειριστής πλάγιαζε το καροτσάκι δίπλα στην πέτρα, την έσπρωχνε να μπει μέσα -αν χρειαζόταν με λοστό- σήκωνε τα καροτσάκι και κουβαλούσε σε απόσταση έως 100μ. Άδειαζε το καροτσάκι στο σημείο όπου έπρεπε να χτιστεί και με σύρσιμο την έβαζε στη θέση της. Με τις πιο μικρές πέτρες η διαδικασία ήταν πιο απλή.

Το χτίσιμο της πεζούλας εξυπηρετεί και την “εξαφάνιση” των ανεπιθύμητων οικοδομικών αποβλήτων που βρίσκονται στην επιφάνεια. Πιο συγκεκριμένα, η εξωτερική όψη της πεζούλας είναι πέτρινη, ενώ ακριβώς από πίσω χτίζονται κομμάτια τσιμέντου, τούβλα κτλ., ώστε ο τοίχος να είναι διπλός και ως εκ τούτου πιο ανθεκτικός. Με αυτό τον τρόπο σταδιακά εξαφανίζονται από την επιφάνεια του πάρκου τα αντιαισθητικά και επικίνδυνα απόβλητα, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιούνται ως δομικά υλικά.

Για το χτίσιμο των τοίχων χρησιμοποιείται νήμα για να τηρούνται οι ευθείες. Όπου χρειάζεται οι πέτρες σφυρηλατούνται, είτε για καλύτερες εφαρμογές είτε για πιο όμορφο αποτέλεσμα αισθητικά, όταν έχουν μεγάλες ανωμαλίες.

Οι πεζούλες ακολουθούν σε γενικές γραμμές τις καμπύλες του εδάφους. Αφού χτιστούν, πίσω τους εξομαλύνεται η επιφάνεια με κασμά και τσουγκράνα.

Ειδική φροντίδα γίνεται για την εξεύρεση χώματος. Αυτό “δημιουργείται” επίσης επί τόπου, με το κοσκίνισμα του υπάρχοντος υλικού. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτό απλώνεται πίσω από τις πεζούλες, ενώ τα μπάζα που προκύπτουν από μικρότερες πέτρες που περισσεύουν μεταφέρονται σε άλλο σημείο όπου χτίζεται η επόμενη πεζούλα κοκ. Με τον τρόπο αυτό δεν χρειάστηκε να μεταφερθεί εκτός πάρκου με φορτηγά οποιαδήποτε ποσότητα αποβλήτων.

Αφού εξομαλυνθεί η πλαγιά πίσω από την πεζούλα και επιχωματωθεί ικανοποιητικά, είναι έτοιμη για φύτευση. Στα σημεία αυτά προτιμάται η φύτευση λουλουδιών, θάμνων και αρωματικών.

Επίσης με το χτίσιμο χαμηλών τοιχίων και ισοπέδωση του εδάφους ανάμεσά τους δημιουργούνται μονοπάτια μέσα στην έκταση, για την περιήγηση των επισκεπτών.

Στο αμέσως επόμενο στάδιο στόχος είναι η τοποθέτηση ξύλινων καθισμάτων και τραπεζιών δασικής αναψυχής. Επίσης η κατασκευή σε ένα – δύο σημεία ξύλινης ή/και πέτρινης πέργκολας.

Τα δέντρα έχουν μεγαλώσει πια αρκετά και χαρίζουν ποιότητα αέρα, σκιά και ωραία βόλτα. Η διαμόρφωση του χώρου χωρίς κραυγαλέες παρεμβάσεις και μόνο με τοπικά υλικά έχει γεννήσει ένα “γήινο” πάρκο, προσαρμοσμένο στο τοπίο της περιοχής, με την ικανοποίηση ότι αυτό έγινε με εθελοντική – συμμετοχική προσπάθεια, η οποία δημιούργησε κοινωνικούς δεσμούς στην περιοχή. Μετά από όλα αυτά, αποφασίστηκε από τους πολίτες να δοθεί η ονομασία «Πάρκο Εθελοντισμού».