Λιομάζωμα στον Αρχαίο Ελαιώνα της Αθήνας, από έναν κοινωνικό συνεταιρισμό
Ελαιόδιχτα απλωμένα κάτω από τις ελιές, εργαλεία, καφάσια γεμάτα καρπό, όμορφη παρέα που εργάζεται με όρεξη μέσα σε έναν πανάρχαιο ελαιώνα. Από πού έρχονται αυτές οι ειδυλλιακές εικόνες; Μήπως από Κρήτη; Μήπως το λιοστάσι με τα αιωνόβια δέντρα είναι κάπου στη Μεσσηνία, τη Λακωνία ή τη Λέσβο; Όχι. Βρισκόμαστε στη γωνία Πέτρου Ράλλη και Θηβών, στο Αιγάλεω! Η ελαιοσυγκομιδή βρίσκεται σε εξέλιξη αυτές τις μέρες σε ένα κομμάτι του Αρχαίου Ελαιώνα της Αθήνας, που βρίσκεται μέσα στον χώρο των τριών ΕΠΑΛ της πόλης. Γίνεται χρόνια τώρα από έναν κοινωνικό συνεταιρισμό και έχει δώσει μάλιστα και λάδι με διεθνή διάκριση!
Το “Χαϊδάρι Σήμερα” βρέθηκε την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου κοντά στην ομάδα που εργάζεται στο σημείο αυτό και έζησε τη μοναδική συγκίνηση του λιομαζώματος σε έναν ελαιώνα με ηλικία πάνω από 2.500 χρόνια, του οποίου κάποια δέντρα ζούσαν και έδιναν τον καρπό τους και στην εποχή του Περικλή. Ίδιος ελαιώνας, ίδια δουλειά, ίδιο προϊόν με τον περίφημο αμφορέα του Ζωγράφου του Αντιμένη. Σε ποιον άλλο τόπο μπορεί ο χρόνος να συσταλεί τόσο εντυπωσιακά;
Το βραβευμένο ελαιόλαδο που παράγεται εδώ λέγεται “Ελαία Ψυχής” και κρύβει πλούσιο συμβολισμό. Οι εργαζόμενοι ανήκουν σε μια επιχείρηση συνεταιριστική, πρωτοπόρα και υπόδειγμα κοινωνικής δράσης. Πρόκειται για τον Κοινωνικό Συνεταιρισμό “Διάπλους”, ο οποίος ξεκίνησε με πρωτοβουλία εργαζομένων και ασθενών του ΨΝΑ Δαφνίου το 2004. Ο Διάπλους διαχειρίζεται τον μικρό ελαιώνα του Ψυχιατρείου, στο Χαϊδάρι, αλλά και 200 ακόμη δέντρα που βρίσκονται επί της οδού Π. Ράλλη και Θηβών και παραχωρούνται από τον Δήμο Αιγάλεω. Συνολικά καλλιεργούν 600 ελιές.
Επικεφαλής της ομάδας των εργαζόμενων είναι ο κ. Αποστόλης Μπουρουλίτης και μαζί του σήμερα είναι δύο λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας (έχουν ασφάλιση, παΙρνουν μισθό, δώρα και υπερωρίες) και ένας πολίτης που εργάζεται με σύμβαση. Σκοπός του Διάπλου είναι η επαγγελματική αποκατάσταση ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα μέσα από τη δημιουργία επιχειρηματικών δράσεων και θέσεων εργασίας. Παράλληλα αποτελεί και μονάδα ψυχικής υγείας. Στον συνεταιρισμό απασχολούνται σε ποικίλες δραστηριότητες συνολικά 85 άτομα και είναι όλοι αυτάρκεις οικονομικά και κοινωνικά ενταγμένοι.
Όσο για τον ιστορικό Ελαιώνα, στην αρχαιότητα απλωνόταν πέριξ του Κηφισού, από το σημερινό Χαϊδάρι μέχρι την Ακαδημία Πλάτωνος και ήταν ένα απέραντο περιβόλι που αριθμούσε 117.000 (!) ελαιόδενδρα. Σήμερα έχει πλέον για πάντα χαθεί, εκτός από κάποιες συστάδες του, σαν αυτή που δείχνουν οι φωτογραφίες. Τα αιωνόβια δέντρα, τα οποία στο βάθος του χρόνου επιβίωσαν αντιστεκόμενα σε πολέμους, πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές, δεν άντεξαν στην ραγδαία και εντελώς ανοργάνωτη εξάπλωση ενός χαοτικού “αστικού χυλού”, όπως σημειώνει ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Μποφίλιας, ο οποίος, για τους Oλυμπιακούς Αγώνες του 2004, μελέτησε την ανάπλαση έκτασης με 400 περίπου δένδρα, τα οποία σώζονται στο Κτήμα Μερκάτη και τη γύρω περιοχή, Πέτρου Ράλλη, Θηβών, Village Park, ΠΑΔΑ. (Βλέπε Η υποδειγματική ανάδειξη του ιστορικού Eλαιώνα των Aθηνών σε Πέτρου Ράλλη – Θηβών).
Αξίζει να σημειωθεί πως στην παραγωγή του ελαιολάδου “Ελαία Ψυχής” χρησιμοποιούνται αυστηρά ήπιες και οικολογικές μέθοδοι καλλιέργειας. Οι ποικιλίες ελιάς είναι κυρίως Αθηνολιά, Κορωνέικη και Μεγαρίτικη. Εντυπωσιακό επίσης είναι το γεγονός ότι σε χημικές αναλύσεις που έγιναν στο λάδι δεν βρέθηκε η παραμικρή επιβάρυνση σε ρύπους και βαρέα μέταλλα, όπως ίσως θα περίμενε κανείς λαμβάνοντας υπόψη την θέση του ελαιώνα δίπλα σε δρόμους με πυκνή κυκλοφορία. Αν κάποιος θέλει να προμηθευτεί το λάδι του συνεταιρισμού (είναι τυποποιημένο και κοστίζει μόνο 28 ευρώ το 5λιτρο, ακόμη και φέτος που οι τιμές χονδρικής έχουν εκτοξευθεί), μπορεί να απευθυνθεί στον Διάπλου.
Μενέλαος Χρόνης
