Κράτος Πρόνοιας και… διαφημίσεις
Νίκος Τσουκάλης – Χαϊκάλης, υποψήφιος διδάκτωρ Πα.Δ.Α / φιλόλογος
Η πανδημία μετράει αρκετούς μήνες, γεγονός που μας ανάγκασε -σχεδόν- όλους να ψάξουμε και να «εξοικειωθούμε» με ιατρικές ορολογίες, ιούς, παρενέργειες φαρμάκων και αρκετές ακόμα πληροφορίες (δύσκολα μπορούν να χαρακτηριστούν γνώσεις). Εκτός των ιατρικών όμως όρων και κοινωνιολογικοί μπήκαν σταδιακά στο λεξιλόγιό μας, με το κράτος πρόνοιας (ή κράτος δικαίου) να κατέχει πλέον σημαίνουσα θέση. Τι είναι; Τι προσφέρει; Υπάρχει ή είναι ένας απλός αστικός μύθος;
Πριν φτάσουμε όμως στην επιχειρηματολογία, καλό είναι να ξεκαθαριστεί το ποιόν του και ποια είναι η διαφορά, ή μη, με το κοινωνικό κράτος.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Ξ. Κοντιάδη «οι όροι κράτος πρόνοιας[1] και κοινωνικό κράτος [2] χρησιμοποιούνται συχνά ως ταυτόσημοι», όμως έχουν διαφορετικό περιεχόμενο. Συνοπτικά το κοινωνικό κράτος είναι ένα υποσύνολο, μια συγκεκριμένη μορφή θεσμικής οργάνωσης του κράτους πρόνοιας[3]. Για ευκολία λοιπόν θα χρησιμοποιηθεί ο όρους του κράτους πρόνοιας.
Ποιος είναι ο ρόλος του και πότε ξεκίνησε να υπάρχει
Το κράτος πρόνοιας σχηματίζεται το 1881 (!) στη Γερμανία, καθώς αποφασίστηκε να υπάρχει κοινωνική ασφάλιση της εργατικής τάξης – που είχε δημιουργηθεί… για τα καλά.[4] Ανατρέχοντας στην Κοινωνιολογία [5] του λυκείου (ένα μάθημα που εικάζεται ότι κάνει τα παιδιά «αριστερά») το κράτος πρόνοιας αναφέρεται για πρώτη φορά στο Γερμανικό Σύνταγμα (1949), το οποίο και καθιερώνει τα κοινωνικά δικαιώματα (υγεία, εργασία, ασφάλιση κτλ.) και οδηγεί σε μια πολιτική παροχών προς τα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα. Βασικός σκοπός η αντιμετώπιση των ανισοτήτων, η ανακατανομή του πλούτου και η έκφραση αλληλεγγύης της κοινωνίας προς τους αδυνάτους, τους εκτός της αγοράς εργασίας ευρισκομένους, τους βιώνοντες κοινωνικούς κινδύνους, τους φτωχούς, απόρους και αναξιοπαθούντες [6]. Μέσα από αλλαγές στην πολιτική μισθών, στη φορολογία των οικονομικά ασθενέστερων, στην κοινωνική ασφάλιση και όχι μόνο.
Σωστά, μία Γερμανία που μάζευε τα συντρίμμια της από τον Β’ Παγκόσμιο επένδυσε σε αυτό.
Ποια ήταν όμως η πορεία του κράτους πρόνοιας στο χρόνο;
«Μετά την οικονομική κρίση του 1980 ξεκινά ένας διάλογος στην Ευρώπη για τη μείωση της συμβολής και τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους» ενημερώνει το μάθημα πανελληνίων, ενώ σε άλλη πηγή παρουσιάζεται η οπτική του κλασικού φιλελευθερισμού [7], που μιλάει για ατομική ευθύνη –λέξη που ακούγεται πιο συχνά και από το «γεια μας» σε ψαροταβέρνες το δεκαπενταύγουστο– αναφορικά με την κάλυψη των βασικών αναγκών του εκάστοτε ατόμου και στήριξη μόνο των ανέργων, γεγονός που μείωσε την κοινωνική στήριξη με το πέρασμα τον χρόνων.
Κράτος Πρόνοιας και Ελλάδα 2020
Η Ελλάδα λοιπόν δοκιμάζεται (sic) -όπως και όλος ο κόσμος- από την επέλαση του -προσωρινά τουλάχιστον- ανίκητου ιού. Στην Ελλάδα, καθώς και στις περισσότερες χώρες, το κράτος πρόνοιας που περικλείει την Υγεία και την Εκπαίδευση είναι δωρεάν, ενώ εν μέσω της νέας (!) κρίσης η κυβέρνηση διατείνεται πως στήριξε ελεύθερους επαγγελματίες και οικογένειες με επιδόματα και όχι μόνο [8] για τα οποία τα διθυραμβικά σχόλια μέσω των ΜΜΕ, social media δε σταματούν.
Μελανό σημείο όμως υπάρχει και αυτό δεν είναι άλλο από την συμπεριφορά του κράτους αναφορικά με τα τεστ του Covid-19. Δωρεάν τεστ έγιναν κατά διαστήματα σε δήμους, γειτονιές [9], κτλ. Μπορεί ωστόσο ένας πολίτης να καλέσει στον ΕΟΔΥ και να κάνει ένα τεστ δωρεάν; Αυτός είναι ένας ακόμα αστικός μύθος. Οι απαντήσεις της υπηρεσίας είναι σουρρεάλ! «Καθίστε μέσα 2 βδομάδες»/ «Δύσκολα να νοσήσετε, οπότε μην κάνετε κάτι». Αν τα επαγγελματικά (και τα ψυχολογικά και τα τετραγωνικά) σας το επιτρέπουν κάθεστε μέσα δύο βδομάδες και το πρόβλημα διευθετήθηκε. Πόσοι όμως έχουν πραγματικά τη δυνατότητα να μείνουν μέσα (οικονομικά, ψυχολογικά) ΑΝ έχουν νοσήσει; 50-80 ευρώ κοστίζει ένα τεστ σε ιδιωτικά ιατρεία, που δεν καλύπτεται φυσικά από το κράτος πρόνοιας.
Αμερική την εποχή Τραμπ
Την ίδια στιγμή στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στη «Μέκκα» του καπιταλισμού, τα τεστ είναι δωρεάν. Και ενώ με μία σύντομη αναζήτηση στο google θα βεβαιωθείτε ότι στην Αμερική το κράτος πρόνοιας είναι άγνωστη λέξη ή ακόμα και «βρισιά» [10], στις 12 Μαρτίου η Αμερικανίδα εκπρόσωπος του Κονγκρέσου, Katie Porter, εξασφάλισε δωρεάν τεστ για τον κορονοϊό για όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως ασφαλιστικής ικανότητας [11]. (Φυσικά η αγιοποίηση του αμερικανικού συστήματος υγείας θα ήταν μέγα σφάλμα και δε συμβαίνει)
Άρα..
Ακολουθώντας τη βιβλιογραφία και μία κοινή –ή και όχι– λογική, το κράτος πρόνοιας θα έμοιαζε κάπως έτσι: Η εκπαίδευση – δε θα γινόταν έμμεσα επαχθές οικονομικό βάρος [12] -και θα έβρισκε λύσεις και όχι δικαιολογίες. Θα υπήρχαν θέσεις εργασίας- και όχι επιδόματα ανταποδοτικά ή αλλιώς ξεροκόμματα και ενέσεις αδρεναλίνης σε νέους εξαρτημένους από… συντάξεις. Και φυσικά ένα σύστημα υγείας λειτουργικό.
Μήπως στις δεδομένες συνθήκες το στοιχειώδες θα ήταν αντί το κράτος να σπαταλά εκατομμύρια για διαφημίσεις, να έδινε τη δυνατότητα για δωρεάν τεστ [13];
Και η πανδημία θα ήταν καλύτερα διαχειρίσιμη και μια καθημερινή ένταση και αγωνία για χιλιάδες ανθρώπους θα ήταν μικρότερη.
Ας ξεκινήσουμε απ` αυτό λοιπόν..
[1] (Welfare State, Wohlfahrtsstaat, Etat-Providence)
[2] (Social State, Sozialstaat, Etat-Social)
[3] www.syntagmawatch.gr/ask-a-question/se-ti-diaferei-to-kratos-pronoias-apo-to-koinoniko-kratos/
[4]socialpolicy.gr/2012/02/το-κρατοσ-προνοιασ-και-η-εννοια-του-λογ.html
[5] http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2704/Koinoniologia_G-Lykeiou_html-apli/index.html
[6] Παπαγεωργίου ∆ηµήτριος :∆ιερεύνηση Της Στάσης Των Ελλήνων Πολιτών Απέναντι Στο Κράτος Πρόνοιας, 2009 «Απόσπασμα του καθηγητή Θ. Σακελλαρόπουλου»
[7]socialpolicy.gr/2012/02/το-κρατοσ-προνοιασ-και-η-εννοια-του-λογ.html
[8] www.kathimerini.gr/economy/local/1078609/to-kratos-pronoias-aspida-kata-toy-koronoioy/
[9] https://www.ert.gr/perifereiakoi-stathmoi/larisa/mechri-tin-paraskeyi-dorean-rapid-test-stis-edres-ton-dimon/
[10] https://www.alfavita.gr/koinonia/3403_tzmpatler-stin-ameriki-o-oros-kratos-pronoias-einai-brisia
[11] www.youtube.com/watch?v=qHEH3TnRmrQ&feature=emb_title
[12] (https://www.documentonews.gr/article/thlekpaideysh-mathhtes-gymnasioy-agorazoyn-laptop-gia-toys-symmathhtes-toys-poy-den-exoyn
[13] https://sputniknews.gr/ellada/202010288669817-Rapid-test-se-olo-ton-plithysmo-tha-mporouse-i-ellada-na-yiothetisei-to-paradeigma-tis-slovakias/
