Κόλπος Ελευσίνας, τα δύο μεγάλα κέρδη

Ο Κόλπος Ελευσίνας έγινε αντικείμενο σημαντικών επιστημονικών εργασιών. Αποκάλυψαν την εξέλιξη της ρύπανσης τα τελευταία 40 χρόνια. Σήμερα, τα νεότερα στοιχεία γεννούν αισιοδοξία.

“Μαυρίζεις πιο γήγορα”

Δύο άρθρα της εφημερίδας μας μας για την κατάσταση της θάλασσας προκάλεσαν συζήτηση. Το πρώτο γράφτηκε με αφορμή την ειρωνική ατάκα του νέου ιδιοκτήτη του Σκαραμαγκά, Γ. Προκοπίου. Είπε ότι με το μπάνιο στην περιοχή μας “μαυρίζεις πιο γρήγορα”.

Ακολούθησε η δημοσίευση άρθρου – αντίκρουσης της εσφαλμένης αυτής άποψης. Περιείχε βίντεο που επιβεβαιώνει ότι δελφίνια και φώκιες επέστρεψαν στη θάλασσα αυτή. Υποστηρίξαμε ότι υπάρχει μια γενικότερη τάση “να μας πείσουν ότι ο Κόλπος Ελευσίνας είναι βρομερός. Είναι ολοφάνερο ότι αυτό υπηρετεί συμφέροντα εχθρικά στον τόπο μας. Θέλουν να διώξουν ολωσδιόλου τους κατοίκους από τις ακτές της.

Αλλά… να που φύση διαψεύδει οικτρά τα “παπαγαλάκια της καταστροφής”. Θα αντιστεκόμαστε δυνατά, όσο τα δελφίνια και οι φώκιες!”

Κάποιοι αναγνώστες με σχόλιά τους αμφισβήτησαν ότι τα πράγματα πάνε καλύτερα. Λένε, με λίγα λόγια, ότι η καταστροφή είναι ανεπίστροφη. Και όμως, η βελτίωση της ποιότητας του νερού κατά τις τελευταίες δεκαετίες (κυρίως λόγω Ψυττάλειας) είναι μετρημένη από ειδικούς φορείς!

Ο λόγος που επιμένουμε είναι επειδή πιστεύουμε ότι πρέπει η προσπάθεια εξυγίανσης να ενταθεί. Και οπωσδήποτε να μην αφεθεί ο Κόλπος Ελευσίνας εσαεί βορά στους καταστροφείς του. Οι οποίοι είναι ταυτόχρονα και καταστροφολόγοι, με στόχο να αποκρουστεί κάθε διεκδίκηση βελτίωσης της κατάστασης από τους γύρω Δήμους.

Όπως ο Δήμος Χαϊδαρίου, που ζητά έξοδο στη θάλασσα του Σκαραμαγκά. Ή η Ελευσίνα που απαιτεί σωστή διαχείριση των ακτών της, των ναυαγίων, των παροπλισμένων πλοίων κτλ.

WWF: Ξεκάθαρη βελτίωση της οικολογικής κατάστασης του Σαρωνικού

Ο Σαρωνικός Κόλπος γενικότερα και ο Κόλπος Ελευσίνας πιο ειδικά είναι μια οικολογικά ταλαιπωρημένη περιοχή. Επί δεκαετίες υφίστατο βαριά ρύπανση από αστικά λύματα, σημειώνει σε έκθεσή του το WWF.

Ωστόσο, όπως τονίζει, το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας που μπήκε στην γ’ φάση λειτουργίας το 2007 είχε ως αποτέλεσμα την ξεκάθαρη βελτίωση του Σαρωνικού. Βέβαια κάποια συμβάντα, όπως η εγκληματική διαρροή πετρελαίου τον Σεπτέμβριο του 2017 από το ναυάγιο του “Αγία Ζώνη ΙΙ” προκαλούν στο οικοσύστημα νέες επιβαρύνσεις.

Κόλπος Ελευσίνας: Το θαλάσσιο περιβάλλον αναγεννιέται, λέει το Πανεπιστήμιο Αθήνας

Σε κάθε περίπτωση το θαλάσσιο περιβάλλον στον Κόλπος Ελευσίνας δείχνει να αναγεννιέται. Μελέτες του Πανεπιστημίου Αθηνών καταδεικνύουν τη σταδιακή μείωση της τοξικής ρύπανσης από τις βιομηχανίες. Αλλά και την παράλληλη επάνοδο ειδών της θαλάσσιας ζωής που είχαν εξαφανιστεί.

Η σταδιακή ανάκαμψη οφείλεται στη βελτίωση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες. Επίσης στη μείωση της δραστηριότητάς τους, λόγω της οικονομικής κρίσης.

Κατατοπιστικό είναι άρθρο του Γιώργου Λιάλιου στην Καθημερινή. Βασίζεται στα συμπεράσματα του προ επταετίας σχετικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στην Ελευσίνα. Σε αυτό, μέσα από μια σειρά από επιστημονικές εργασίες παρουσιάστηκε η εξέλιξη της ρύπανσης στον κόλπο τα τελευταία 40 χρόνια. Τα δεδομένα προέρχονται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ΕΛΚΕΘΕ).

«Τα στοιχεία μάς κάνουν να αισιοδοξούμε. Η νέα κοινοτική νομοθεσία, παρά τη σχετικά ελλιπή εφαρμογή της στη χώρα μας, έχει ωθήσει τη βιομηχανία σε καθαρότερες πρακτικές. Παράλληλα, το οικοσύστημα του κόλπου αντιδρά και αυτογιατρεύεται», εξηγεί ο κ. Μιχάλης Σκούλλος. (Διευθυντής του Εργαστηρίου Χημείας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών).

Κόλπος Ελευσίνας: Οι αλλαγές

Η εικόνα είναι ενθαρρυντική. «Πρώτα από όλα, η ρύπανση μειώνεται. Ορισμένοι ρύποι έχουν υποδεκαπλασιαστεί σε σχέση με τη δεκαετία του ’70. Κάποιοι μάλιστα, όπως το κάδμιο, έχουν μειωθεί από τοξικά σε φυσιολογικά επίπεδα», αναφέρει.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, το κάδμιο έχει πάψει να ανιχνεύεται από το 1994. Ενώ πολλά βαρέα μέταλλα παρουσιάζουν σημαντικές μειώσεις. Για παράδειγμα, ο διάχυτος χαλκός μειώθηκε από 1,6μg/L το 1977-78 σε 0,4 μg/L το 2014-15. Παράλληλα, σημαντικές αλλαγές παρατηρούνται και στο έμβιο κομμάτι του κόλπου.

«Εχουμε καταγράψει την επάνοδο πολλών ειδών που είχαν εξαφανιστεί. ‘Οπως τα στρείδια, οι αχινοί και τα χτένια, οργανισμοί που χρειάζονται καθαρό νερό. Επίσης αυξήθηκαν τα ψάρια. Μάλιστα φέτος είδαμε για πρώτη φορά δελφίνια, ακόμα και μια θαλάσσια χελώνα. Ακόμα… κι αν είχε χάσει τον δρόμο της είναι θετικό σημάδι ότι κινούνταν στην περιοχή», χαριτολογεί ο κ. Σκούλλος.

Από πού προέκυψαν τα νέα στοιχεία; Ο Κόλπος Ελευσίνας παρακολουθείται από το Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος (στο τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών) ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Το 2012-2015 πραγματοποίησε σειρά δειγματοληψιών στον κόλπο.

«Η έρευνα του εργαστηρίου στην περιοχή συνεχίζεται για αρκετές δεκαετίες. Στόχος του προγράμματος ήταν να συμπληρώσει και να αναλύσει σε μεγαλύτερο εύρος και βάθος τις κατανομές βαρέων μετάλλων στον Κόλπο Ελευσίνας και την προέλευσή τους», εξηγεί ο κ. Γιώργος Κατσούρας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Το Εργαστήριο πραγματοποίησε δειγματοληψίες στο θαλασσινό νερό, στην επιφάνεια και στον πυθμένα. «Πήραμε από σημεία του κόλπου τα λεγόμενα “καρότα”, δείγματα πυθμένα σε μεγάλο βάθος.

Από τα δείγματα αυτά φαίνεται η διαστρωμάτωση, η ιστορία του βυθού. Τι μας δείχνουν; Κάτι που δεν το φανταζόμασταν. Ότι η ρύπανση στα ιζήματα επιστρέφει σήμερα στα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής».

Τα καλά νέα δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο στην περιοχή. Με δεδομένο μάλιστα ότι ο Κόλπος Ελευσίνας είχε μετατραπεί το ’70 και ’80 σε χωματερή βιομηχανιών.

«Η θάλασσα μας εκπλήσσει με την ικανότητά της να αναγεννάται. Πριν από 30 χρόνια ήταν νεκρή. Σήμερα εγώ κολυμπάω χειμώνα – καλοκαίρι μέσα στην Ελευσίνα», λέει ο πρώην δήμαρχος, Γ. Τσουκαλάς.

«Χρειάζεται βέβαια τακτικότερος έλεγχος στις βιομηχανίες της περιοχής μας. Αλλά και στα πλοία που κατά τη διέλευσή τους ρίχνουν λάδια στη θάλασσα».

Να πάψει η “μονοκαλλιέργεια” της βιομηχανίας

«Η περιοχή της Ελευσίνας αλλάζει», υποστηρίζει ο κ. Σκούλλος. Όπως εκτιμά, η περιοχή πρέπει να αναπτυχθεί σε μια νέα στρατηγική: «Κατ’ αρχήν, η βιομηχανία δεν πρόκειται να πάψει στην περιοχή. Πρέπει όμως να κινείται σε ένα νέο πρότυπο. Για τον λόγο αυτό πρέπει από τη μια πλευρά οι επιχειρήσεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους. Και από την άλλη πλευρά η Πολιτεία τους ελέγχους», λέει.

«Επίσης, η Ελευσίνα είναι μια περιοχή με τεράστιο τουριστικό ενδιαφέρον. Η πόλη έχει βελτιωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Και όπως πολλές πρώην βιομηχανικές πόλεις μπορεί να προχωρήσει, αν επιλέξει μια μοντέρνα προσέγγιση.

Η πόλη εξελίσσεται σε γαστριμαργικό κέντρο της Δυτικής Αθήνας. Έχει σημαντικό μουσείο και αρχαιολογικούς χώρους. Όλα αυτά πρέπει να μπουν σαν κομμάτια του παζλ σε έναν σχεδιασμό, να πάψει η “μονοκαλλιέργεια” της βιομηχανίας. Η Ελευσίνα έχει πολλά να προσφέρει».