Κερασία Σαμαρά: “Είναι ευλογία η διελκυστίνδα ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση”
Βρισκόμαστε στο έτος 1833. Την ημέρα έλευσης του Όθωνα, στο Ναύπλιο. Οι Ελληνες υπήκοοι, για να τιμήσουν τον βασιλιά τους, προσπαθούν να μυηθούν, μεταξύ άλλων, και στον χορό που φέρνει η δική του παράδοση. Και αυτός δεν είναι άλλος από το βαλς! «Ξένοι χοροδιδάσκαλοι διδάσκουν το βαλς και ντόπιοι χωροφύλακες εποπτεύουν τη διεξαγωγή των μαθημάτων. Η χώρα ολόκληρη μεταβάλλεται σε ένα αχανές χοροδιδασκαλείο.
Μετά τον ζυγό της τουρκικής δουλείας οι Ελληνες ετοιμάζονται να παραδοθούν στη νέα δουλεία του εξευρωπαϊσμού, άλλοτε διά της σαγήνης του χορού και άλλοτε, διά τους ανεπίδεκτους μαθήσεως, διά ροπάλου»… Αυτά γράφει μεταξύ άλλων ο Ανδρέας Στάικος στο βιβλίο του «Ναπολεοντία». Το κείμενο διασκευάστηκε σε θεατρικό, ως μία ιδέα της Κερασίας Σαμαρά και ήδη παίζεται στο θέατρο «Αλεξάνδρεια» με τους Κερασία Σαμαρά, Μιχάλη Μαρκάτη, Βίκυ Μαραγκάκη, Ιζαμπέλλα Φούλοπ και Χάρη Γρηγορόπουλο.
Το έργο βασίζεται σε ένα μικρό μεν αλλά ιστορικό γεγονός της εποχής. Πράγματι ένας αγωνιστής, μην μπορώντας να χορέψει βαλς, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από τους συμπατριώτες του. Ο Α. Στάικος με αφορμή αυτό εμπνέεται μία ολόκληρη ιστορία και κάπως έτσι περνάμε και στο θεατρικό: ένας Φαναριώτης μεγαλοαστός γιατρός, η σύζυγός του και η κόρη τους, Ναπολεοντία, προσφέρουν φιλοξενία σε παλαίμαχο αγωνιστή της Επανάστασης του 1821.
Εκείνος εργάζεται στην έπαυλή τους ως κηπουρός, νιώθοντας ευγνωμοσύνη για τη φροντίδα τους, σύντομα όμως εξελίσσεται σε αξιοθέατο για τους πλούσιους επισκέπτες της οικογένειας. Ο γιατρός αποφασίζει να «συγγράψει» τα απομνημονεύματα του αγωνιστή, αντλώντας ατυχώς την έμπνευσή του από την προσωπική του εξευρωπαϊσμένη αντίληψη περί αγώνων και ηρωισμού.
Ο τίτλος τόσο του βιβλίου όσο και της παράστασης προκύπτει από το όνομα που αποφάσισε να δώσει ο Φαναριώτης αστός στην κόρη του, για να τιμήσει τον Ναπολέοντα – έναν άνθρωπο που θαύμαζε και θεωρούσε υπεύθυνο των αξιών της Γαλλικής Επανάστασης και της κατάργησης των αυταρχικών καθεστώτων στην Ευρώπη. «Ακόμη υπάρχουν άνθρωποι που το μικρό τους όνομα ήταν Βενιζέλος – με τον ίδιο τρόπο ο Στάικος το χρησιμοποιεί, καθώς αυτή η επιλογή του ονόματος από μόνη της δείχνει πολλά πράγματα για την εποχή», εξηγεί η Κερασία Σαμαρά.
Η ίδια καταπιάστηκε με το κείμενο μήνες πριν. «Μελέτησα πράγματα για την εποχή, την Ιστορία και τα ήθη τότε και με τον Ανδρέα κάναμε πολύωρες συζητήσεις. Κατέθεσα την πρόταση και στην Επιτροπή για τα 200 χρόνια, ωστόσο δεν έγινε δεκτή. Εν τέλει πήραμε μία μικρή επιχορήγηση από το ΥΠΠΟΑ και με μεγάλες δυσκολίες στήσαμε την παράσταση. Ο κόσμος ανταποκρίνεται εξαιρετικά θετικά».
Δεν μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση που δεν έγινε δεκτή από την Επιτροπή για τα 200 χρόνια, καθώς πρόκειται για μία αιρετική παράσταση που στέκεται απέναντι στο επίσημο κυβερνητικό αφήγημα για το 1821. Ωστόσο η Κ. Σαμαρά θεωρεί πως «ίσως να έχουν άλλες αιρετικές παραστάσεις και απλά να μην επέλεξαν τη δική μας. Πράγματι όμως αυτό είναι: μία διαφορετική ματιά στο επίσημο αφήγημα για το τότε. Μία παράλληλη πραγματικότητα η οποία δεν “εφαρμόζει” ακριβώς στα όσα μας έχουν μάθει στο σχολείο κ.λπ.».
Ενας αγωνιστής του ’21 δεν μπορεί να χορέψει βαλς και ένας λαός καλείται να μάθει ξενόφερτους ρυθμούς, που ίσως και να μην του ταιριάζουν. Μήπως τελικά αυτή είναι, σε μεταφορικό επίπεδο, και όλη η Ιστορία της Ελλάδας, ειδικά τα τελευταία 200 χρόνια; «Αυτό που έχουμε στο μυαλό μας για την Ιστορία μας είναι ένα κράμα από γεγονότα και από θρύλους, από την αγάπη των ανθρώπων για την πατρίδα τους ή από την ανάγκη τους να δημιουργήσουν το δικό τους αφήγημα.
Το έργο αυτό δείχνει μια άλλη πραγματικότητα: τον αληθινό Ελληνα. Αυτό που κάνει ο Στάικος είναι ότι παίρνει μία δήθεν πραγματική ιστορία του περιθωρίου και την αναπτύσσει με αποτέλεσμα η “ηρωική” μορφή που μπορεί να δώσει κάποιος σε μία ολόκληρη χώρα να τίθεται σε προβληματισμό και ίσως σε μία αμφισβήτηση, αλλά όχι στείρα. Αυτό είναι κέρδος.
Οπως κέρδος αποτελεί και το γεγονός πως ως χώρα, από τη γεωγραφική μας θέση και μόνο αν θες, κάπως σαν να είναι η ψυχή μας στην Ανατολή και το πνεύμα μας στη Δύση! Καθώς οι πολιτιστικές “συναλλαγές” μας και με τους μεν και με τους δε ήταν και είναι συνεχείς, αυτό δημιουργεί μία δεξαμενή πολιτιστικών στοιχείων από την οποία μπορούμε να επιλέξουμε. Και αυτό είναι απίστευτος πλούτος. Αν κάποιος φέρει έντονα εθνικιστικά χαρακτηριστικά μάλλον δεν μπορεί να το δει. Αλλά σε κάθε άλλη περίπτωση, προσωπικά θεωρώ πως μόνο τυχεροί είμαστε εξαιτίας αυτής της “δεξαμενής” – είναι ευλογία για τους Ελληνες αυτή η διελκυστίνδα ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση».
🔴 Info: Εως 30 Ιουνίου, καθημερινά στις 20.45 (εκτός Σαββατοκύριακου και 21, 22 και 23 Ιουνίου – καθώς στις 22 Ιουνίου παίζουν στον Βύρωνα), στο θέατρο «Αλεξάνδρεια» (Σπάρτης 14, πλατεία Αμερικής, τηλ.: 2121007079).
Πηγή: efsyn.gr / Νόρα Ράλλη
