Για να μην μας πνίξει ο Κηφισός – Το ποτάμι θα κινηθεί στα όριά του
Nikos Belavilas
Μία συνηθισμένη καταιγίδα στις 11 Ιουνίου 2021 έδωσε 48 χιλιοστόμετρα ύψος βροχόπτωσης στην Αθήνα. Μία άλλη πασίγνωστη και πρωτοφανής, η καταιγίδα στις 15 Νοεμβρίου 2017 στην Μάνδρα έφτασε τη στήλη της βροχόπτωσης στα 272 χιλιοστόμετρα. Όμως αυτή είναι πλέον η πραγματικότητα. Οι απότομες βαριές βροχοπτώσεις πληθαίνουν. Όπως και οι καύσωνες.
Πριν λίγες εβδομάδες στις υπώρειες της Πάρνηθας αποψιλώθηκαν από την πυρκαγιά 83.700 στρέμματα δάσους και θαμνωδών εκτάσεων. Από αυτές τις εκτάσεις τα 50.000 στρέμματα είναι μεγάλο τμήμα της άνω λεκάνης απορροής του Κηφισού. Το υπόλοιπο πέφτει στον Μαραθώνα.
Μέσα στο φθινόπωρο, κατά κανόνα τον Νοέμβριο, θα έχουμε μία συνηθισμένη ή μία ακραία νεροποντή. Τούτο σημαίνει ότι πέρα από τα νερά του Λεκανοπεδίου που μέσω των παραπόταμων, των αγωγών ομβρίων, των λεωφόρων και των δρόμων που θα ρέουν προς στον ποταμό, θα εμφανιστεί ένας πρόσθετος υδάτινος όγκος. Είναι αυτός των γυμνών καμένων εκτάσεων.
Στη θέση των παλιών ρυακιών ένα νέο ποτάμι που θα κατεβάζει από 2 εκ. έως 14 εκ. κυβικά μέτρα νερού θα τείνει να βρει ανεμπόδιστα και σε ελάχιστο χρόνο έξοδο προς τον Σαρωνικό. Ούτε το δάσος, ούτε οι θαμνώδεις πλαγιές που έχουν εξαφανιστεί θα το συγκρατήσουν.
Η ικανότητα παροχέτευσης του Κηφισού μετά τα έργα του 2003 φτάνει στα 3 εκ. κυβικά μέτρα την ώρα στο άνω εγκιβωτισμένο τμήμα του και στα 5 εκ κυβικά μέτρα την ώρα στο τμήμα του Πειραιά.
Οι μηχανικοί γνωρίζουν και δεν χρειάζεται να κατέχει κανείς τέλεια μαθηματικά για να αντιληφθεί ότι ο Κηφισός θα κινηθεί στα όρια του. Δεν θα αντέξει μία καταιγίδα στην κλίμακα της Μάνδρας του 2017, πιθανόν ούτε καν μία από αυτές που ξεσπούν πιά κάθε λίγο.
Στις 12 Αυγούστου αμέσως μετά την πυρκαγιά, ο Πρόεδρος της 3ης Δημοτικής Κοινότητας Πειραιά Χαράλαμπος Λιακόσταυρος χτύπησε συναγερμό με έγγραφο του προς όλους τους εμπλεκόμενους, τον Δήμαρχο Πειραιά, τον Περιφερειάρχη, τους υπουργούς. Ο Δήμαρχος Νίκαιας-Ρέντη Γιώργος Ιωακειμίδης το έκανε προ ενός έτους επισημαίνοντας τους κινδύνους από τη γρήγορη αλλαγή του κλίματος και του ύψους των βροχοπτώσεων. Και οι δύο γνωρίζουν πολύ καλά. Βρίσκονται σε θέσεις αυτοδιοικητικής ευθύνης δύο περιοχών, του Νέου Φαλήρου ο πρώτος και του Ρέντη ο δεύτερος, που κυριολεκτικά πνίγονται κάθε είκοσι χρόνια από τον Κηφισό.
Το ποτάμι διαμορφώθηκε το 2002-2003 με μειωμένη διατομή κατά την εκτίμηση αρκετών και σοβαρών επιστημόνων των υδραυλικών έργων. Εκείνοι από τότε επισήμαιναν τον κίνδυνο της «πλημμύρας της 50ετίας». Οι καιροί άλλαξαν και τις σπάνιες αυτές πλημμύρες τις βιώνουμε χρόνο παρά χρόνο.
Το έργο του αντιπλημμυρικού καναλιού στο πάρκο του Φαληρικού Όρμου κατασκευάζεται για να εκτονώσει την πίεση των νερών αλλά αυτό δεν έχει ολοκληρωθεί αδικαιολόγητα από την Περιφέρεια Αττικής και όταν ολοκληρωθεί θα θωρακίσει μεν το Μοσχάτο και την Καλλιθέα αλλά όχι το Νέο Φάληρο, την Πειραιώς, τα Καμίνια και τον Ρέντη.
Αυτά συμβαίνουν στα κατάντη, κοντά στην εκβολή. Στα ανάντη, στις πηγές και στις καμένες πλαγιές της λεκάνης απορροής δεν έχουν υπάρξει σημάδια για επείγοντα μέτρα ανάσχεσης της πλημμύρας από τις δασικές υπηρεσίες. Η καταστροφή μπορεί να προληφθεί αν τα νερά συγκρατηθούν εκεί. Γιατί αν αρχίσει η ελεύθερη ροή τους μέσα από τον τσιμεντένιο κλειστό αγωγό προς τη θάλασσα, τότε ο Κηφισός θα βγει στους δρόμους από τα φρεάτια, τα παραπέτα του και τις γέφυρες.
Επομένως στο Φάληρο θα έπρεπε να εκβαθύνουν τον βυθό της θάλασσας στην εκβολή γερανοί και να σκάβουν το αντιπλημμυρικό κανάλι τώρα. Στις πλαγιές της Πάρνηθας θα έπρεπε να στήνονται φράγματα ανάσχεσης και διαμορφώσεις πλαγιών με κορμοδέματα τώρα. Και καλού-κακού να ετοιμάζεται ένα αξιόπιστο σχέδιο αντιμετώπισης της υπερχείλισης στις γέφυρες και στις όχθες. Αν θέλουμε να μην πνιγούν πάλι οι γειτονιές του ευρύτερου Πειραιά.
Όλα αυτά τώρα, όχι αύριο. Είτε πιστεύετε στην κλιματική κρίση (εγώ πιστεύω) είτε όχι αυτή δεν αποτελεί άλλοθι για να πνιγούμε ή να καούμε, αλλά το αντίθετο. Γνωρίζουμε τα δεδομένα και μπορούμε να προστατευθούμε. Αρκεί να το κάνουμε με σοβαρότητα.
