ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ

Για την ποίηση και τη χειραφέτηση

Για την ποίηση και τη χειραφέτηση 1
Να παραμένεις, πεισματικά, ποιητής, όσο κι αν οι μικρόψυχοι καιροί δεν σε χρειάζονται, είναι ενίοτε καταστροφικό: γίνεσαι, κατά Ρεμπώ, «ο μέγας σακάτης, ο μέγας αφορισμένος», σε μιαν «εκστατική πτήση μέσα από πράγματα πρωτάκουστα, ακατανόμαστα». Να παραμένεις, πεισματικά, ποιητής, να βάζεις λέξεις στη σειρά φτιάχνοντας μιαν άλλη ζωή, είναι και επικίνδυνο: απαιτεί διανοητική εγρήγορση που δεν αντέχεται, καθώς στέκει αδιάλειπτα απέναντι στους κάθε λογής σελέμηδες της ψυχής, πλεονάζον υλικό, στους καιρούς μας. Να παραμένεις, εν τέλει, πεισματικά, ποιητής είναι σα να δηλώνεις επαναστάτης: δυναμικός αντιρρησίας, σε εποχές όπου η διαρκής κατάφαση αποτελεί τη μόνη ορθολογική οδό. 
Της Κατέ Καζάντη
Αλλά, ακόμα κι αν ένα ποίημα γράφεται με χάρακα και διαβήτη, «βουστροφηδόν», «χαμογελώντας, σε κατάσταση ακράτητου σεληνιασμού» ή και κραυγάζοντας «ακατάληπτες βωμολοχίες», κατά Βαλαωρίτη, ακόμα κι αν «στην ίδια τη φύση της ποίησης υπάρχει κάτι άπρεπο», που μας «εκθέτει σε υπέρτατες αγωνίες» (Τσέσλαβ Μίλος), η ποίηση καθεαυτή υπήρξε εις τους αιώνας παραμυθία: παρηγοριά των ποιητών είναι οι αναγνώστες, αφού κανένα ποίημα δεν γράφεται για να μη διαβαστεί, για να μην κοινωνηθεί. Παρηγοριά του αναγνώστη, παρηγοριά του ανθρώπου, είναι, αντιστοίχως, ο ποιητής ως διαμεσολαβητής στο ανάμεσο της ζωής και της μη ζωής, ως υπερβατική σανίδα σωτηρίας από το άλγος της πεισιθάνατου ύπαρξης.  «Πίσω από την καθημερινή κόλαση των λέξεων, τα ποιήματα ανασαίνουν ζωντανά και το καθαρό τους νόημα καθρεφτίζει παντού μια φανταστική ευτυχία, που ποτέ δε θα πυρποληθεί», λέει ο Σινόπουλος. Εδώ, σε τούτη την προσφερόμενη φανταστική και μελαγχολική ευτυχία επικεντρώνεται η χρεία της ποίησης, εδώ και η ανάγκη μας για ποιητές. Αρωγοί στις κακουχίες της ψυχής, συνοδοιπόροι στα ερέβη του μυαλού, πρωτομάστορες στο ξόρκι του θανάτου. Κι αν είναι πλάσματα αδύναμα, όλο μικρότητες, αν είναι ασήμαντες υπάρξεις, εαυτούληδες χωρίς την έγνοια του πλησίον, κι αν γράφουν ποιήματα μονάχα για τη δόξα, μ’ όλα ταύτα, φτιάχνουν τις λέξεις που μας κρατάνε στη ζωή. Συχωρεμένοι, λοιπόν; 
Όμως, ας μην το λησμονούμε: «η αληθινή τέχνη, εκείνη, δηλαδή, που δεν αρκείται σε παραλλαγές καθορισμένων προτύπων, αλλά προσπαθεί να εκφράσει τα εσωτερικά αιτήματα του ανθρώπου και της ανθρωπότητας, δεν μπορεί να μην είναι επαναστατική, να μην τείνει σε μια πλήρη και ριζική ανασύνθεση της κοινωνίας. Αν όχι για τίποτε άλλο, για να απελευθερώσει την πνευματική δημιουργία από τις αλυσίδες που την εμποδίζουν και για να επιτρέψει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα να φτάσει σε ύψη που μόνο μεμονωμένες μεγαλοφυΐες έφτασαν στο παρελθόν». Το Μανιφέστο της Καλλιτεχνικής Δημιουργίας που συνυπέγραψαν Μπρετόν και Ριβέρα – Μπρετόν και Τρότσκι, στην πραγματικότητα- τοποθετεί «την ανάγκη της χειραφέτησης του άνθρωπου» στον πυρήνα της τέχνης. Και την ποίηση στον πυρήνα κάθε επαναστατικής διεργασίας. 
Και οι περιβόητοι θιασώτες της «καθαρότητας» του Βαλερί; Γράφει ο Ρίτσος, ειρωνικά, αναφερόμενος στον Καρυωτάκη: «Γύρω μας άλλοι κι αν πεινούν, αν δυστυχούν, αν τους λυγίζει, αν τους φλογίζει η αδικία, ω, τέτοια θέματα πεζά ν’ ανησυχούν τους αστρικούς μας στοχασμούς, είναι βλακεία». Κι αν αντιπαραβάλει κανείς τον «αστρικό στοχασμό» στον ανθρώπινο πόνο και κερδίσει ο πρώτος, τότε παραφράζοντας τον Σεφέρη, σε περιόδους βαρβαρότητας, όπως η δική μας, οι ποιητές θα ήταν χρησιμότεροι στο λαό αν, αντί να γράφουν, «πήγαιναν στην Εκάλη να μαζεύουν κούμαρα ή στη Γλυφάδα να ψαρεύουν ροφούς». Θα βοηθούσαν περισσότερο έτσι στην ελευθέρωση του ανθρώπου από το βασίλειο της ανάγκης.  
Η εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, έπειτα από πρόταση του Βασίλη Βασιλικού στην Unesco. Μνημονεύεται άραγε σ’ άλλη χώρα, πλην της Ελλάδας; 
ΠΗΓΗ: Η ΒΡΑΔΥΝΗ

Παρόμοια Άρθρα

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button