ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑΙΣΤΟΡΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΠΡΩΤΗ ΣΕΛΙΔΑ
Οδός Σουκατζίδη – “Ναι, ήταν ήρωας”…
Ναπολέοντος Σουκατζίδη, έναs γνωστός δρόμος του Χαϊδαρίου. Πολλοί τον περπατάμε καθημερινά, στιγμές της ζωής μας γράφονται γύρω από αυτόν, ωστόσο το “τώρα” μάς ρουφάει ολοκληρωτικά και οι κάποιοι δεν αναρωτιόμαστε: Τι ήταν αυτός ο Σουκατζίδης;
γράφει η Βάσω Μαυρομάτη
Μια καταπληκτική ιστορία
Αν το όνομά του είναι καθημερινά στο στόμα μας, δεν είναι κρίμα το πρόσωπό του να μας είναι άγνωστο; Το ερώτημα με απασχόλησε μια μέρα που περίμενα στη στάση. Αποφάσισα να μάθω. Λοιπόν, “έπεσα” πάνω σε μια ιστορία απ’ αυτές που λες “Ναι, αυτός ήταν ήρωας”, όχι μόνο γιατί δεν φοβήθηκε το θάνατο. Αλλά γιατί την ύστατη ώρα της εκτέλεσης έβαλε πάνω από τον εαυτό του τον συνάνθρωπό του, τον συναγωνιστή του…
Γεννήθηκε στην Προύσα το 1909. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Κρήτη. Σπούδασε στη Μέση και Ανώτατη Εμπορική Σχολή, εργάστηκε ως λογιστής και υπήρξε πρόεδρος των Εμποροϋπαλλήλων Ηρακλείου. Ανέπτυξε σημαντική συνδικαλιστική δράση στα χρόνια του Μεσοπόλεμου. Εξαιτίας της συνελήφθη και εξορίστηκε στον Αι Στράτη. Ακολούθως, όπως και άλλοι κομμουνιστές, μεταφέρθηκε στις φυλακές της Ακροναυπλίας, των Τρικάλων, της Λάρισας. Τελικά, οι ελληνικές αρχές παρέδωσαν τους Ακροναυπλιώτες στους Γερμανούς κατακτητές, που τους μετέφεραν στο Χαϊδάρι.
Ήταν ένας καλλιεργημένος άνθρωπος, που για χρόνια ήταν η ψυχή των κρατουμένων του Στρατοπέδου. Τους εμψύχωνε, τους βοηθούσε στην επικοινωνία με τους δικούς τους και λόγω του ότι γνώριζε τα γερμανικά εκτελούσε και χρέη μεταφραστή. Με την ακέραια προσωπικότητά του είχε κερδίσει το σεβασμό και των Γερμανών.
Η αναφορά τού ονόματός του στην λίστα των μελλοθάνατων κομμουνιστών της 1ης Μαΐου 1944 (σε αντίποινα για την επίθεση κατά του στρατηγού Κρεντς στους Μολάους της Λακωνίας) προκάλεσε έκπληξη στους κρατούμενους του Χαϊδαρίου. Ο ίδιος διοικητής του Στρατοπέδου Karl Ficher είπε στον Σουκατζίδη ότι θα βγει από τη λίστα του θανάτου. Αυτός τον ρώτησε αν στη θέση του θα μπει άλλος κρατούμενος. Όταν ο Γερμανός διοικητής τού απάντησε ότι ο αριθμός των εκτελεσμένων θα συμπληρωθεί οπωσδήποτε, ο ανδρείος διερμηνέας δήλωσε ενώπιον όλων ότι δεν δέχεται να αντικατασταθεί από συγκρατούμενό
του.
“Να φροντίσεις τους κρατούμενους”
Αποδέχτηκε τη μοίρα και με ένα χαμόγελο παρέδωσε την σφυρίχτρα και τα χαρτιά του στον βοηθό του διερμηνέα Θανάση Μερεμέτη, λέγοντάς του:
“ΘΑΝΑΣΗ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ ΠΟΤΕ ΟΤΙ ΕΙΣΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ. ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΠΑΝΤΑ ΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΑΛΑΚΟΣ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ. ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΟΥ ΤΟΥΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩ ΟΛΟΥΣ”.
| Η αρραβωνιατικιά του Σουκατζίδη, Χαρά, σε εκδήλωση του Δήμου Χαϊδαρίου στο Μπλοκ 15 |
Να πώς διηγείται ο Δημήτρης Ψαθάς την ιστορία του Ν. Σουκατζίδη:
“Κι εκεί στο Χαϊδάρι… Διακόσια ονόματα φωνάζει ο στρατοπεδάρχης. Οι Ακροναυπλιώτες, Άνθρωποι που λιώσαν στα μπουντρούμια και τις εξορίες της τετάρτης Αυγούστου, που δεμένους χειροπόδαρα τους άφησε στον Γερμανό.
– Ναπολέων Τσουκατζίδης¹!
Βγαίνει κι ο Ναπολέων. Και ο στρατοπεδάρχης κομπιάζει μπροστά σ’ αυτόν τον ήρωα που μιλά εφτά γλώσσες και δέχεται μέσα στο Χαϊδάρι με θεϊκή γαλήνη τα μαρτύρια και κρατά στις καρδιές των μαρτύρων αναμμένη τη φλόγα της ελπίδας και του αγώνα.
– Όχι εσύ, Ναπολέων!
– Γιατί όχι εγώ;
– Εσύ δεν θα τουφεκιστείς.
– Και πόσους θα τουφεκίσεις, αν εξαιρεθώ εγώ;
– Διακόσιους.
– Όχι. Δεν δέχομαι κανένας να μ’ αντικαταστήσει. Είμ’ Έλληνας!
Επιμένει ο στρατοπεδάρχης. Αλύγιστος ο Ναπολέων. Και βγαίνουν έξω απ’ τον σωρό οι διακόσιοι και στήνουνε χορό: Έχε γεια, καημένε κόσμε, έχε γεια, γλυκειά ζωή! Βλέπει ο Γερμανός στρατοπεδάρχης τούτους τους διακόσιους που απάνω τους βαραίνει ο ίσκιος του θανάτου να χορεύουν, να τραγουδούν και ν’ αποχαιρετάνε τους συντρόφους τους -σαστίζει. Τι είναι τούτο δω; Αντηχεί ο αέρας από αντάρα αντρίκια:
– Έχετε γεια, παιδιά.
– Ζήτω η Ελλάδα!
– Σαν άντρες θα πάμε!
Και τους ανεβάζουν στ’ αυτοκίνητο -σωρό. Κι είναι πρωτομαγιά. Κι είναι γλυκός ο πρωινός αέρας, ολόχρυση η αυγή κι ο Υμηττός κεντιέται με χρυσάφι. Κι εκεί στο σφαγείο στήνονται τα πολυβόλα για το μεγάλο μακελειό. Μαζί θα πέσει κι ο Ναπολέων, που ένα “ναι” να ‘λεγε του Γερμανού είχε γλυτώσει.
– Ποιοι ήσαν; Ποτέ δεν έδωσαν κατάλογο των ονομάτων τους οι Γερμανοί. Μαθαίνουμε μερικούς. Ωστόσο στη ματωμένη ιστορία της Αντίστασης του Έθνους πέρασαν όλοι μ’ ένα όνομα μέσα στη μνήμη και την καρδιά του πονεμένου αυτού λαού. Οι Διακόσιοι της Πρωτομαγιάς. Βουβή και πικραμένη τους κλαίει η αγωνιζόμενη Αθήνα. Οι Διακόσιοι Άγιοι που μαρτύρησαν μαζί -κοντά σ’ άλλους χιλιάδες- σε τούτο τον υπέρτατο αγώνα για την τιμή και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.”
¹στο βιβλίο του Δ. Ψαθά ο ήρωας Σουκατζίδης αναφέρεται ως Τσουκατζίδης.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ “ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ” Εκδόσεις ΜΑΡΙΑ Δ. ΨΑΘΑ
