Το μνημόνιο θάβει την Ιερά Οδό. Απαίτηση για άμεση ανάδειξή της

Δεν είναι η πρώτη φορά που από την αρχαιολογική υπηρεσία και μετά από γνωμοδότηση του ΚΑΣ, επιλέγεται η λύση της κατάχωσης μνημείων. Οι περιπτώσεις της κατάχωσης πραγματοποιούνται γιατί έχουν ως σκοπό την καλύτερη προστασία των αρχαιοτήτων, όταν αυτά δεν είναι τόσο σημαντικά, ώστε να είναι επισκέψιμα, ή οι καιρικές συνθήκες είναι τέτοιες που απειλείται η διατήρησή τους.

Στην περίπτωση του τμήματος της Ιεράς Οδού δεν έχουμε καμιά από τις δύο παραπάνω περιπτώσεις. Για να το πούμε καλύτερα, η παρούσα περίπτωση εμπίπτει στο γεγονός της ελλιπούς χρηματοδότησης από τη Γραμματεία Πολιτισμού (συνεπώς των συναρμόδιων υπηρεσιών), αφού δεν διαθέτει τα απαραίτητα κονδύλια για την εκπόνηση μελέτης για την συντήρηση προστασία και ανάδειξη του μνημείου και προχωρεί στη πιο εύκολη και μη δαπανηρή λύση, την κατάχωση.

Η αποκάλυψη του τμήματος της Ιεράς Οδού είναι αποτέλεσμα σωστικής ανασκαφής, δηλαδή μιας ανασκαφής που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την δημιουργία εγκαταστάσεων της εν λόγω επιχείρησης. Την σωστική ανασκαφή διενεργεί, σύμφωνα με το νόμο, η αρχαιολογική υπηρεσία, είτε με πιστώσεις του Υπουργείου είτε την χρηματοδοτεί ο ιδιώτης, σύμφωνα με το Ν3028, άρθρο 37, παρ.6. Εντός της παραγράφου 6 σημειώνεται: «Η χρηματοδότηση καλύπτει και το κόστος συντήρησης, μελέτης και δημοσίευσης των ευρημάτων». Αν επικαλεστεί ο ιδιώτης αδυναμία χρηματοδότησης, την ανασκαφή και τη τελική κατάληξη αναλαμβάνει η αρχαιολογική υπηρεσία.

Τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού, στον Σκαραμαγκά

Τι συμβαίνει σήμερα;

Δεν υπάρχει πλέον, μετά το 2012, αυτόνομο Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά έχει υποβαθμιστεί σε Γραμματεία Πολιτισμού, η οποία είναι ενταγμένη στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων Πολιτισμού, Αθλητισμού (ΥΠΑΙΘΠΑ) κι αυτό με ευθύνη μάλιστα δύο πρώην υπουργών Πολιτισμού του κ. Σαμαρά (σήμερα πρωθυπουργός) και Ε. Βενιζέλου (εταίρος της τρικομματικής κυβέρνησης και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ). Άμεσο αποτέλεσμα: οι πιστώσεις των περιφερειακών υπηρεσιών έχουν μειωθεί και σε πολλούς άλλους τομείς δραστηριοτήτων έχουν μηδενιστεί.

Τα μνημόνια που ψήφισαν οι κυβερνήσεις από το 2010 έως και σήμερα, άλλωστε, δεν επιτρέπουν την επαρκή χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με αποτέλεσμα πολλοί αρχαιολογικοί χώροι ή μνημεία να αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα ως προς τη συντήρησή τους και προστασία τους.

Ανάμεσα στ’ άλλα -κι αυτό αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους συμπολίτες μας- οι Εφορείες αρχαιοτήτων Αττικής, σύμφωνα με το προτεινόμενο οργανόγραμμα του ΥΔΜΗΔ, μειώνονται από ΠΕΝΤΕ σε ΔΥΟ. Συγχωνεύονται δηλαδή οι Εφορείες Βυζαντινών και Κλασικών αρχαιοτήτων σε μόλις ΔΥΟ. Αυτό γίνεται με τη δικαιολογία της μείωσης του «υπερδιογκωμένου Δημοσίου». Θ΄ ακολουθήσουν βεβαίως οι πλεονάζοντες υπάλληλοι, εκείνοι που θα βγουν σε διαθεσιμότητα και στο τέλος οι απολύσεις. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) καθώς και ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ είναι ομόφωνα αντίθετος στην προσπάθεια συρρίκνωσης και απαξίωσης του έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που επιχειρείται με το νέο οργανόγραμμα, γιατί αυτό συνεπάγεται την απαξίωση του πολιτισμού της χώρας μας. Όπως καταλαβαίνετε, ΔΥΟ μόνο υπηρεσίες θα έχουν να προστατεύσουν ένα πολύ μεγάλο όγκο μνημείων και βέβαια δεν θα έχουν την ανάλογη χρηματοδότηση ούτε το ανάλογο προσωπικό.

Μετά από τις παραπάνω προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας, θ’ ακολουθήσουν πολλές περιπτώσεις κατάχωσης σημαντικών μνημείων. Ας μην ξεχνάμε την απόφαση για τη λεγόμενη «μεταφορά» του τμήματος της βυζαντινής οδού, η οποία αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών για τη κατασκευή του ΜΕΤΡΟ στη στάση Ε. Βενιζέλος στη Θεσσαλονίκη, η οποία ξεσήκωσε τη διεθνή κοινότητα κι αυτό έγινε με πρωτοβουλία του ΣΕΑ.

Η απόφαση για κατάχωση της Ιεράς Οδού είναι μια καλή ευκαιρία για όλους εμάς τους πολίτες του Χαϊδαρίου και των όμορων δήμων, ώστε να καταλάβουμε ότι τα μνημόνια αγγίζουν ακόμη και τους πιο ευαίσθητους τομείς της κοινωνικής ζωής αυτού του τόπου, τους οποίους αρχικά θεωρούμε ότι δεν μας αγγίζουν. Ακόμη και για τους τομείς, όπως τον πολιτισμό, από τους οποίους η οικονομία τής Χώρας θα μπορούσε να έχει τεράστια κέρδη, τα μνημόνια προβλέπουν τη συρρίκνωσή τους.

Η Ιερά Οδός, (για την ακρίβεια τμήμα της σώζεται στην περίπτωσή μας) υπήρξε μια εμβληματική οδός για την αρχαία Αθήνα, αλλά και τους άλλους αρχαίους Δήμους της Αττικής και σήμερα απειλείται με κατάχωση γιατί απλούστατα δεν διαθέτονται χρήματα για την ανάδειξή της. Ένα άλλο τμήμα της που αποκαλύφθηκε στη στάση του ΜΕΤΡΟ Αιγάλεω, αντίθετα, είναι ορατό σε όσους θέλουν να πάρουν την εικόνα της οδού που ξεκινάει από την Ελευσίνα και καταλήγει στην Αθήνα.

Κύριο μέλημα και καθήκον των συμπολιτών μας είναι να κάνουν κτήμα τους τα μνημεία της περιοχής μας και να αναδείξουν την σπουδαιότητά τους με τη βοήθεια των αρχαιολόγων της Υπηρεσίας και των συνδικαλιστικών οργάνων της. Ν’ απαιτήσουν την άμεση προστασία τους και ανάδειξή τους.

* Αρχαιολόγος μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων