Το Χαϊδάρι και τα Ναυπηγεία: Συμβίωση κοινωνίας και βιομηχανίας

Στην “Εφημερίδα των Συντακτών” δημοσιεύτηκε εμπεριστατωμένο άρθρο του Κίμωνα Φουντούλη σχετικά με την εμπλοκή που εχει διαμορφωθεί στον Σκαραμαγκά, μετά τον διαγωνισμό της ΕΤΑΔ και την προσφυγή του Δήμου Χαιδαρίου. Αφού παραθέτει πλήθος στοιχείων, καταλήγει προτείνοντας διέξοδο συνύπαρξης. Παραθέτουμε το άρθρο, μαζί με το εισαγωγικό κειμενο της δημοσιογράφου Αφροδίτης Τζιαντζή.

Εν αναμονή της απόφασης του ΣτΕ επί της προσφυγής του παραθαλάσσιου δήμου, που διεκδικεί να μην αποκλειστεί από το επίνειό του, ο εφοπλιστής Γ. Προκοπίου που έχει πλειοδοτήσει στον διαγωνισμό βάλλει κατά του Δημοσίου, οι εργαζόμενοι στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά αφήνουν αιχμές κατά του δήμου αλλά και της κυβέρνησης και ένας δραστήριος πολίτης θυμίζει ότι το ηλιοβασίλεμα είναι ελεύθερο και υποδεικνύει μέσω της «Εφ.Συν.» διέξοδο συνύπαρξης…

Σε αναμονή της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη μεταβίβαση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά στον εφοπλιστή Προκοπίου, οι εμπλεκόμενοι φορείς δεν κρύβουν τη δυσαρέσκειά τους για την καθυστέρηση των διαδικασιών. Όπως είναι γνωστό, ο Δήμος Χαϊδαρίου έχει υποβάλει αίτηση ακύρωσης του διαγωνισμού για το τμήμα των ναυπηγείων που ανήκει στην Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ Α.Ε.). Η προσφυγή στο ΣτΕ υποστηρίζει ότι η χρήση της προβλήτας 4 και η παραχώρηση του αιγιαλού δεν είναι απαραίτητες για τη λειτουργία των ναυπηγείων, αντίθετα είναι απαραίτητες για την πρόσβαση των πολιτών στο θαλάσσιο μέτωπο του Σκαραμαγκά, που αποτελεί το φυσικό επίνειο του δήμου.

Αίτηση ακύρωσης έχει υποβληθεί και για το τμήμα των ναυπηγείων που βρίσκεται υπό ειδική διαχείριση, με το σκεπτικό ότι εντός της έκτασης περιλαμβάνονται δημοτικά οικόπεδα. Τον Δεκέμβριο του 2021 το τμήμα αναστολών του ΣτΕ έκανε δεκτά τα ασφαλιστικά μέτρα που παγώνουν την παραχώρηση χρήσης αιγιαλού από το Δημόσιο στον πλειοδότη εφοπλιστή, μέχρι την έκδοση απόφασης επί της κύριας προσφυγής. Τον Μάρτιο συνεδρίασε η Ολομέλεια του ΣτΕ και για τις δύο υποθέσεις, ενώ η απόφαση θα ανακοινωθεί εντός των επόμενων δύο μηνών.

Η υπόθεση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά επανήλθε πρόσφατα στο προσκήνιο με την παρέμβαση του πλειοδότη του διαγωνισμού Γ. Προκοπίου στο συνέδριο των Δελφών. Ο εφοπλιστής επέρριψε ευθύνες στο ελληνικό Δημόσιο και εμμέσως στην κυβέρνηση ότι του πούλησαν τα ναυπηγεία χωρίς να έχουν τακτοποιήσει τις εκκρεμότητες. «Δεν είναι δυνατόν να σου πουλάνε ναυπηγεία που προϋφίστανται και λειτουργούν 60 χρόνια και να σου λένε μετά ότι δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα, αλλά έλα να υπογράψεις και πήγαινε μετά να καθαρίσεις, με την Αρχαιολογία, με το δασαρχείο, με τον δήμο, να βγάλεις τις άδειες λειτουργίας», είπε χαρακτηριστικά. Απαξιωτικά ειρωνικός ήταν απέναντι στις διεκδικήσεις των δημοτών για πρόσβαση στο θαλάσσιο μέτωπο, λέγοντας ότι «ο χώρος που θέλει ο δήμος είναι ιδανικός για μαύρισμα, αφού δίπλα του ξεφορτώνουν βενζίνες και πετρέλαια».

Αιχμές κατά του δήμου αφήνει και το σωματείο εργαζομένων στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά «Η Τρίαινα», σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι «ο χώρος που κάποιοι ονειρεύονται να κάνουν πλαζ ή παραθαλάσσιο πάρκο ή προβλήτες για να δένουν πλούσιοι τα κότερά τους, απλά δεν ενδείκνυται. Αλλωστε σε ελάχιστη απόσταση υπάρχουν τα Ελληνικά Πετρέλαια». Οι εργαζόμενοι στην τελευταία ανακοίνωσή τους, μετά την παρέμβαση Προκοπίου στους Δελφούς, υπενθυμίζουν τις ενστάσεις τους στη διαδικασία του διαγωνισμού, καταλογίζουν προχειρότητα στους χειρισμούς της κυβέρνησης και ζητούν να πληροφορηθούν αν υπάρχουν και άλλα προβλήματα που δεν επιτρέπουν την υπογραφή της σύμβασης μεταβίβασης.

Συμβίωση κοινωνίας και βιομηχανίας 

Του Κίμωνα Φουντούλη*

Ερωτήσεις και απαντήσεις για τη πρόσβαση της Δυτικής Αθήνας στη Θάλασσα δίπλα στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.

Ο Δήμος Χαϊδαρίου κατ’ εντολή και εξουσιοδότηση της τοπικής κοινωνίας της Δυτικής Αθήνας, μέσω όλων των δήμων της περιοχής, διεκδικεί την πρόσβαση των κατοίκων στην Ακτή Σκαραμαγκά. H άρνηση των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας να άρουν τον αποκλεισμό οδήγησε σε προσφυγή του Δ. Χαϊδαρίου στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Δυστυχώς η νομική μάχη δίνεται δίχως επαρκή ενημέρωση και συνεργασία με τους πολίτες, αλλά και δίχως αγωνιστικό πνεύμα.

Στο Σκαραμαγκά όπου η ακτή παραμορφώθηκε και μπαζώθηκαν 120 στρέμματα θάλασσας δίχως ουσιαστική ανάγκη των Ναυπηγείων, για να προχωρήσει το μπάζωμα απαλλοτριώθηκε υπέρ των Ναυπηγείων και ένα τμήμα της συνοικίας Σκαραμαγκά του Δήμου Χαϊδαρίου.

Σπίτια, επαγγελματικές στέγες, δρόμοι και δημοτικές υποδομές ενσωματώθηκαν τότε στα Ναυπηγεία χωρίς όμως να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις. Μόνο μια αδικαιολόγητη έως σήμερα τσιμεντένια εξέδρα, η προβλήτα 4. Επάνω της στα δυτικά λειτούργησε οικισμός προσφύγων ενώ επί εικοσαετία αποθηκεύονται εμπορευματοκιβώτια (ανατολικά).

1) Γιατί το Χαϊδάρι και η Δυτική Αθήνα, ζητούν το «δικαίωμα στον Αιγιαλό» και προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας;

Διότι είμαστε παραθαλάσσιος δήμος αλλά δεν έχουμε διέξοδο στη θάλασσα! Είναι συνταγματικό, νόμιμο και ανθρώπινο δικαίωμά μας. Η συντομότερη, οικονομικότερη, άρα και φιλοπεριβαλλοντική έξοδος  μας δίπλα στο κύμα.

2) Γιατί στερείτε έκταση των ναυπηγείων, γιατί δεν νοιάζεστε την ανάπτυξη;

Δεν στερούμε λειτουργική, ζωτική έκταση των Ναυπηγείων! Από τα 700 περίπου στρέμματα, χρησιμοποιήθηκαν έως πρόσφατα περί τα 500. Εμείς ζητάμε πρόσβαση και διέξοδο προς τη θάλασσα στα υπόλοιπα 200 στρέμματα (100 ξηράς και 100 μπαζωμένης θάλασσας). Στηρίζουμε τη λειτουργία των Ναυπηγείων με σεβασμό στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, των εγκαταστάσεων και του περιβάλλοντος. Επιδιώκουμε ελληνική παραγωγή προς υποκατάσταση εισαγωγών και εξαγωγές για στήριξη της εθνικής οικονομίας και άμυνας, για πρόοδο της κοινωνίας.

3) Μα τώρα θυμηθήκατε να προσφύγετε;

Όλοι γνώριζαν τη διεκδίκηση της Δυτικής Αθήνας. Με βάση την αρχική δουλειά από μία μικρή ομάδα ήδη από το 2009, όλοι οι δήμαρχοι και υποψήφιοι υιοθέτησαν και υποστήριξαν τη πρόταση. Από τη Νέα Δημοκρατία ως το ΚΚΕ και το ΣΥΡΙΖΑ, όλο το τοπικό και διαδημοτικό πολιτικό στερέωμα συντάχθηκε με το δικαίωμα πρόσβασης στην Ακτή Σκαραμαγκά. Στο Κοινοβούλιο τοποθετήθηκε θετικά πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ, δίχως ανάλογη συνέχεια ως κυβέρνηση. Όλες οι δημοτικές αρχές και οι Δημοτικοί Σύμβουλοι εξακολούθησαν να στηρίζουν. Όχι πάντα με τα αναγκαία αντανακλαστικά και την απαιτούμενη εγρήγορση αλλά ούτε και με παραγωγική επεξεργασία.  Έτσι χάθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν ανάλογη πρωτοβουλία στην ασφυκτιούσα Δραπετσώνα βρήκε διέξοδο.

4) Μα γιατί δεν σέβεστε την προσπάθεια της Κυβέρνησης μέσω της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) να επαναλειτουργήσει τα Ναυπηγεία;

Διότι η ΕΤΑΔ δεν πούλησε Ναυπηγεία!!! Πούλησε δυνητική χρήση (και) ναυπηγείου. Εάν ο επενδυτής λειτουργήσει έστω και «ολίγη  από ναυπηγείο», τότε αποκτά δικαίωμα χρήσης αιγιαλού σε όλο το θαλάσσιο μέτωπο, ανεξαρτήτως των υπολοίπων δραστηριοτήτων που θα αναπτύξει στο οικόπεδο. Επί της ουσίας το ακίνητο ενδέχεται να κρύβει υπεραξίες ανάλογες του πρώην «Ελληνικού» ( με τις προνομιακές εκ των υστέρων ρυθμίσεις αλλά και τις αμφιλεγόμενες εκ των προτέρων εκτιμήσεις), που δεν εξηγήθηκαν, ούτε προβλήθηκαν στα διεθνή φόρα κατά πως θα έπρεπε.

Να μην λησμονούμε όμως πως  την προοπτική της επαναλειτουργίας υπονόμευσαν πρωτίστως οι εκποιήσεις παραγωγικού εξοπλισμού που προηγήθηκαν.

5) Τι φταίει ο επενδυτής που πίστεψε την προκήρυξη;

Εφόσον μπορεί να προσαρμόσει τα σχέδιά του για το μείζον ιστορικό τμήμα των ναυπηγείων (500 στρέμματα), θα βρεθεί τρόπος συνύπαρξης κοινωνίας και βιομηχανίας. Η ταχεία προπαρασκευή του κατά τη φάση συμμετοχής στο διαγωνισμό μαρτυρά ομάδα υψηλότατων ικανοτήτων.

Το τίμημα μπορεί και πρέπει να προσαρμοστεί στην τελική διαθέσιμη έκταση. Κτίρια και ελεύθερες επιφάνειες επιτρέπουν έρευνα, σχεδιασμό, παραγωγή, εκπαίδευση κ.ά.

Ο κ. Προκοπίου, πλειοδότης στο δεύτερο διαγωνισμό, επεσήμανε στο Φόρουμ των Δελφών χρήσιμες και κρίσιμες  αλήθειες. Τα διαμάντια πρέπει να προσφέρονται κατεργασμένα. Να συμπληρώσουμε ότι η ΕΤΑΔ και η Κυβέρνηση έκρυψαν, αν μη τι άλλο δεν διευκρίνισαν  και διαφήμισαν π.χ. τις δυνατότητες δόμησης στην περιοχή. Πουθενά δεν ανέφεραν διαφαινόμενες προθέσεις περαιτέρω στήριξης της επένδυσης με «ειδικούς όρους» που ήδη καταγράφονται στο Τύπο (διαρροές για εγκατάσταση υγροποιημένου φυσικού αερίου-δεδομένης και της εγγύτητας με το υπάρχον δίκτυο, κ.ά.). Ούτε καν τη βελτίωση των υποδομών της γύρω περιοχής.

6) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της γύρω περιοχής;

Βρίσκεται στον άξονα της Αρχαίας Ιεράς Οδού και προστατεύεται ως ιστορικός τόπος. Τα γύρω βουνά προστατεύονται από ισχυρές γενικές και ειδικές διατάξεις, αλλά απειλούνται καθημερινά. Τα δικαστήρια μάς δικαιώνουν, οι επιτήδειοι επιμένουν, φωτογραφικές διατάξεις αναπτερώνουν τις ορέξεις τους.

Το τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους αφορά όλο το Αιγάλεω Όρος. Το όρισε η Χούντα (1968 και 1969), ενισχύθηκε το νομικό οπλοστάσιο με το ισχύον Σύνταγμα από το 1975, όμως ακόμα και η Εκκλησία της Ελλάδος ζητά δημιουργία βιομηχανικών περιοχών σε έκταση 3.000 στρεμμάτων στα απόκρημνα του Σχιστού, πάνω στην ανάσα Αθήνας και Πειραιά!

Από τα πολυδιαφημισμένα ηλεκτρονικά γεωχωρικά εργαλεία χάνονται ολόκληρες ζώνες προστασίας! Ίσως τελικά να μείνει μόνο η Λίμνη Κουμουνδούρου ως δείγμα φυσικού περιβάλλοντος. Ένα «καναρίνι σε ορυχείο».

Εμείς όμως δεν θέλουμε να εμπνέονται από τη φθορά της περιοχής μας μέγιστοι όπως ο Γκάτσος και ο Χατζηδάκις  στο αριστούργημα «ο Εφιάλτης  της Περσεφόνης». Προτιμάμε να περιγράφουν την αναγέννησή του τόπου μας  ρεπόρτερ και επιστήμονες όλων των κλάδων! Αν εμπνευσθεί κι ο ποιητής έχει καλώς…

Υπενθυμίζεται πως με την διαρκώς εξελισσόμενη υφιστάμενη νομοθεσία, οι διάσπαρτες βιομηχανικές, εμπορικές και άλλες επιχειρήσεις στον Σκαραμαγκά, δύνανται να προχωρήσουν σε σύσταση φορέα για ίδρυση βιομηχανικής περιοχής «προς εξυγίανση της άτυπης βιομηχανικής συγκέντρωσης». Σε τέτοια περίπτωση, ο Σκαραμαγκάς κλείνει για τους κατοίκους και το Δήμο Χαϊδαρίου. Έτσι δύναται να μετατραπεί σε βιομηχανικό «άβατο».

7) Τι χρειάζεται για να προχωρήσει λύση αμοιβαίου οφέλους;

Ειλικρίνεια και καλή καρδιά! Η μπαζωμένη θάλασσα πρέπει να λειτουργήσει ως ανταπόδοση στη περιβαλλοντική βλάβη. Εκτός κι αν υπάρχει μαγικό ραβδί για να την εξαφανίσει δίχως κόστος!

Παρά τα Διυλιστήρια και την γύρω βιομηχανική αλλά και χυδαία μικρομεσαία ρύπανση πολλών από εμάς (διάσπαρτα σκουπίδια, μπάζα κ.ά.), το ηλιοβασίλεμα είναι ελεύθερο!

Σημαντική μερίδα της βιομηχανίας προσαρμόζεται στις σύγχρονες απαιτήσεις και αυτό το διαφημίζει.

Η φανερή βελτίωση στο Κόλπο της Ελευσίνας οφείλεται στην υψηλή δημόσια επένδυση επί της Ψυττάλειας. Όλοι συμβάλαμε στη δαπάνη και θέλουμε να χαρούμε τη θάλασσα δίπλα μας, όχι μόνο στα ντοκιμαντέρ! Η επαφή με το νερό λυτρωτική στην παραλία Ασπροπύργου, στην ακτή της Ελευσίνας, στο Φάληρο και το Κερατσίνι, στον Άγιο Κοσμά και στη Γλυφάδα, στη Φρεαττύδα και τη Σαρωνίδα.

Η παρουσία ανθρώπων στην ακτή επιβάλλει διάφανη και αποτελεσματική περιβαλλοντική προστασία. Χρειάζεται κατάλληλη λύση και διαχείριση μεταξύ δεξαμενής ναυπηγείου και ελεύθερης έκτασης. Στη πράξη μεγάλο τμήμα της έκτασης θα αποτελέσει ουδέτερη ζώνη μεταξύ παραγωγής και σχόλης. Η πρόκληση εξαιρετική, ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός εξελίσσεται και αντιμετωπίζει ακόμη και «Γόρδιο δεσμό». Κάποιες προτάσεις ήδη καταγράφηκαν με ευελιξία και προοπτική.

Ο Δήμος Χαϊδαρίου απώλεσε εκτός από τη θάλασσα και δημοτικές εκτάσεις. Αυτό δίνει επιπλέον δικαιώματα. Παρά τη μέχρι τώρα ολιγωρία ή/και υπονόμευση υπάρχει σημαντικό δυναμικό για ενίσχυση της προσπάθειας που καταβάλει η Δυτική Αθήνα.

Ο χρόνος κυλά, στο Χαϊδάρι νοιαζόμαστε για εθνική άμυνα, θέσεις εργασίας, ανάπτυξη και ποιότητα ζωής σε δημοκρατική κοινωνία και συνταγματική τάξη αειφορίας για όλους. Με διάφανους όρους για όλους.

Όλοι μαζί μπορούμε δίχως μονομέρειες, με συνεργασία και σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον του, φυσικό (υδάτινο, χερσαίο, αέριο), πολιτιστικό, εργασιακό,  επιχειρηματικό. Βελτιώνοντάς τα.

*Γεωλόγος-μελετητής