Ήλιος ή γεννήτριες πετρελαίου για τις Κυκλάδες; – Η αποκαλυπτική μελέτη για την ενεργειακή κάλυψη της Χάλκης
Η επένδυση σε ένα υβριδικό σύστημα, που συνδυάζει φωτοβολταϊκό σταθμό και αποθήκευση ενέργειας μέσω μπαταριών, είναι οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμη και μπορεί να αποτελέσει “οδηγό” για την ενεργειακή αυτονομία των μη διασυνδεδεμένων νησιών. Η παρούσα μελέτη παρουσιάστηκε πρόσφατα στο 5ο Διεθνές Συνεδρίου για τον Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό και την Υγεία, (ICED2024), το οποίο διεξήχθη από το Εργαστήριο Τεχνολογίας και Πολιτικής Ενέργειας και Περιβάλλοντος του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ).
Το “Χαϊδάρι Σήμερα” ευχαριστεί τον συμπολίτη Αλέξανδρο Πύλιο για την παραχώρηση του άρθρο του, που δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό ecotec. Ο κ. Πύλιος είναι μηχανολόγος μηχανικός, επικεφαλής επιθεωρητής συστημάτων διαχείρισης ποιότητας και ενέργειας, project manager έργων ΑΠΕ.
Με αφορμή την πρωτοβουλία GR-ECO Islands του υπουργείου Περιβάλλοντος, πραγματοποιήθηκε μελέτη περίπτωσης στο νησί της Χάλκης. Σύμφωνα με την ανάλυσή της, ο φωτοβολταϊκός σταθμός του νησιού φέρνει ετήσια έσοδα της τάξης των 116.000 ευρώ περίπου, διασφαλίζει ενέργεια για 180 νοικοκυριά και συμβάλλει στην αποτροπή έκλυσης στην ατμόσφαιρα 32,5 τόνων διοξειδίου του άνθρακα σε ετήσια βάση.
Ειδικότερα, η ανάλυση έδειξε ότι, σε βάθος 20 ετών, ο σταθμός του νησιού θα αποδώσει στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ περίπου 34.000 MW/h κατ’ έτος, θα παραγάγει πάνω από 2,2 εκατ. ευρώ έσοδα, θα έχει ένα σταθερό και χαμηλό ετήσιο κόστος συντήρησης (περί τα 8.000 ευρώ κατ’ έτος), αφήνοντας καθαρό κέρδος της τάξης των 2 εκατ. ευρώ για το σύνολο της περιόδου.
Αντίθετα, μία αντίστοιχη επένδυση σε γεννήτρια πετρελαίου στη Χάλκη θα συνεπαγόταν την κατανάλωση τουλάχιστον 500.000 λίτρων πετρελαίου σε ετήσια βάση με ετήσιο κόστος λειτουργίας που θα κυμαινόταν στη ζώνη του 1 εκατ. ευρώ κατ’ έτος.
Στη μια λοιπόν περίπτωση υπάρχει συσσωρευμένο κέρδος 2 εκατ. ευρώ και καθαρή, πράσινη ενέργεια, ενώ στην άλλη περίπτωση προκύπτει ζημία 20 εκατ. ευρώ και επιβάρυνση στο περιβάλλον. Το κόστος για τις ηλιακές τεχνολογίες και οι περίοδοι απόσβεσης διασφαλίζουν μακροπρόθεσμα ενεργειακά οφέλη για την Χάλκη, όπως μείωση των περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων, εξοικονόμηση ενέργειας, αποθήκευση ενέργειας, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας & μείωση των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα.
Οι ΑΠΕ κορμός της πράσινης οικονομίας
Την τελευταία δεκαετία, οι ΑΠΕ αποτελούν τον κορμό της πράσινης οικονομίας, η οποία δημιουργεί οικονομικά, κοινωνικά, και περιβαλλοντικά οφέλη. Η κοινωνική ευημερία μπορεί να επιτευχθεί, μειώνοντας παράλληλα τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και τις οικολογικές απειλές.
Οι ΑΠΕ έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη των παραγωγών ενέργειας και πλέον κρίνεται μονόδρομος η μετάβαση σε μορφές φιλικές για το περιβάλλον. Λαμβάνοντας υπόψιν πόσο σημαντική είναι η διαχείριση της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και η προώθηση της κατανάλωσης με βιώσιμο τρόπο, οι ΑΠΕ θεωρούνται καθαροί ενεργειακοί πόροι και είναι εξαιρετικά σημαντικοί, καθώς επηρεάζουν τομείς όπως είναι η οικονομία, το περιβάλλον, η εθνική ασφάλεια και η ανθρώπινη υγεία.
Λύση για τα νησιά
Είναι χρήσιμο να γίνει αναφορά στην παρούσα κατάσταση όσον αφορά την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας στα ΜΔΝ. Σύμφωνα με το πληροφοριακό δελτίο παραγωγής στα ΜΔΝ για τον Αύγουστο του 2024, μόλις το 2,55% της παραγόμενης ενέργειας προήλθε από φωτοβολταϊκά. Επίσης, πολύ μικρό ποσοστό προήλθε από τα αιολικά (7,21%) και η υπόλοιπη παραγωγή καλύφθηκε από τις συμβατικές μονάδες (ΔΕΔΔΗΕ 2024), όπως απεικονίζεται στο παρακάτω διάγραμμα.
Τα περισσότερα νησιά της χώρας, εξακολουθούν να παράγουν την ηλεκτρική τους ενέργεια κυρίως χρησιμοποιώντας ντίζελ και πετρέλαιο. Αυτή η εξάρτηση σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν υψηλό ενεργειακό κόστος καθώς βασίζονται σε ξένα, ακριβά καύσιμα που πρέπει να μεταφερθούν δια θαλάσσης. Επομένως, τα νησιά του Αιγαίου εφόσον χαρακτηρίζονται από εξαιρετικό αιολικό και ηλιακό δυναμικό, η ανάπτυξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ κρίνεται σημαντική, καθώς τα κύρια πλεονεκτήματα τους είναι τα εξής:
- Είναι ανεξάντλητες πηγές ενέργειας, σε αντίθεση με τους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους, όπου σταδιακά εξαντλούνται.
- Είναι φιλικές ως προς το περιβάλλον, σε αντίθεση με τις συμβατικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
- Έχουν χαμηλό λειτουργικό κόστος, το οποίο δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας.
Οι λύσεις πρέπει να έχουν ελάχιστο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, καθώς αυτά τα νησιά περιλαμβάνουν προστατευόμενες περιοχές υψηλής οικολογικής και βιοποικιλότητας. Οι παρεμβάσεις πρέπει να ελαχιστοποιηθούν και να εναρμονιστούν με τον τοπικό χαρακτήρα των νησιών δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στη διατήρηση των ακτών, στην ελαχιστοποίηση των εκσκαφών και στη διάβρωση του εδάφους & στην προστασία της άγριας ζωής.
Σε νησιά που είναι πιο απομακρυσμένα, θα πρέπει η ηλεκτροδότηση τους να γίνει από αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα και δίκτυα. Τα νησιά αυτά με βάση την ελληνική νομοθεσία και τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), ορίζονται ως Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (ΜΔΝ), τα οποία σύμφωνα με τον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), έχουν τέσσερα κύρια χαρακτηριστικά:
- Διαφέρουν σημαντικά σε έκταση και πληθυσμό και, σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι εύκολα προσβάσιμα, ειδικά από τη θάλασσα.
- Έχουν άφθονο δυναμικό ανανεώσιμης ενέργειας, ιδιαίτερα δυναμικό αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
- Η ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν δύναται με άλλα ηλεκτρικά συστήματα γεγονός το οποίο επηρεάζει την αξιοπιστία και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.
- Δεδομένου ότι δεν είναι διασυνδεδεμένα με ηλεκτρικά συστήματα υψηλής αδράνειας, υπάρχουν προβλήματα σταθερότητας τάσης και συχνότητας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υψηλών ρυθμών διείσδυσης διακοπτόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).
Επιπροσθέτως, την επόμενη δεκαετία αναμένεται ότι η χώρα θα προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις στους τομείς της πράσινης ανάπτυξης που θα αλλάξουν το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και περισσότερη περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Επομένως οι πολιτικές που ακολουθούνται προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να θεωρηθούν μόνο θετικές. Η εφαρμογή των νέων πολιτικών και μεταρρυθμίσεων, καθώς και ο τρόπος που η Ελλάδα θα αξιοποιήσει τις επενδύσεις θα χαράξουν τη μελλοντική ανάπτυξη της χώρας.
Υβριδικές ΑΠΕ
Σημαντικό επίσης το ζήτημα της αναβάθμισης του δικτύου παροχής ενέργειας στην Ελλάδα, αλλά και την ανάγκη ύπαρξης ενός μείγματος υβριδοποιημένων έργων ΑΠΕ. Η παραγωγή ενέργειας μέσω της εγκατάστασης Φωτοβολταϊκών πάρκων σε συνδυασμό με offshore wind έργα ή ακόμα και εγκατάστασης υδροστροβίλων ή και αντλησιοταμιευτικών μονάδων, συνδυαστικά με την χρήση μπαταριών θα μπορούσε όχι μόνο να αυτονομήσει πλήρως τα ΜΔΝ αλλά και να τα κάνει ένα ακατάπαυστο κόμβο παραγωγής ενέργειας προς πώληση όταν αυτά διασυνδεθούν στο κεντρικό δίκτυο.
Συμπερασματικά, αυτή η εξέλιξη αφενός ”πρασινίζει” τα νησιά με ενέργεια φιλική προς το περιβάλλον, αφετέρου θα αποτελέσει μια μεγάλη ανάσα για το δίκτυο καθώς οι ανάγκες είναι αυξημένες, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Επιπλέον, η ηλιακή ενέργεια είναι μια βιώσιμη εναλλακτική λύση στα ορυκτά καύσιμα και μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της κλιματικής αλλαγής. Συνεπώς, η αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ στα χαρτοφυλάκια ηλεκτρικής ενέργειας των νησιών μπορεί να αξιοποιήσει τα οικονομικά τους πλεονεκτήματα και να οδηγήσει σε βιώσιμη ανάπτυξη.
