“H Δύση της Ανατολής” – Το θεατρικό που έκανε το χαϊδαριώτικο κοινό να δακρύσει

 

Τον Παρασκευά Συριανόγλου τον γνωρίζω εδώ και μερικά χρόνια. Αν και ζει στο Ρέθυμνο, επισκέπτεται τακτικά  την πόλη  μας. Τον συνδέει άλλωστε συγγένεια με τον αντιπρόεδρο της Εστίας Κρητών Χαϊδαρίου, Γιώργο Συριανόγλου. Συχνή είναι λοιπόν η παρουσία του στα πολιτιστικά μας δρώμενα.

Γιάννης Βελέτζας, Παρασκευάς Συριανόγλου

του Γιώργου Παπαπαναγιώτου

Εκείνο το οποίο διακρίνει τον Παρασκευά είναι το πάθος του για την Ελληνισμό της Μικράς Ασίας. Στα τέσσερα βιβλία που έχει εκδώσει αναφέρεται σε λαογραφικά, αλλά και σε ιστορικά στοιχεία από τις αλησμόνητες πατρίδες. Οι περισσότερες αφηγήσεις στις σελίδες τους δεν είναι μυθιστορηματικές, αλλά «αληθινά» σενάρια. Ο ίδιος πρόλαβε να πάρει συνεντεύξεις από ανθρώπους που βίωσαν την Μικρασιατική τραγωδία, αλλά και να καταγράψει αφηγήσεις από στενούς συγγενείς τους πρώτου και δεύτερου βαθμού. Μάλιστα αυτή την περίοδο ετοιμάζει ένα ακόμα βιβλίο,  που αναφέρεται στην άφιξη μιας μερίδας προσφύγων στο Ρέθυμνο. Και αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού και οι γονείς του ήταν ανάμεσα σε αυτούς.

Όταν καταστρεφόταν η “διαμαντόπετρα της Ανατολής”

Το θεατρικό έργο «Η Δύση της Ανατολής» παρουσίασε το προηγούμενο Σάββατο στο Χαϊδάρι η θεατρική ομάδα του Δήμου Σαρωνικού, σε συνεργασία με τον τοπικό Σύνδεσμο Νεοφωκααίων. Το έργο δεν γράφτηκε εξαρχής για να παιχτεί στο σανίδι. Ήταν μια διασκευή βασισμένη  στο ομώνυμο βιβλίο, που είχε παρουσιαστεί πριν από μερικά χρόνια στην ίδια αίθουσα.

Στο χαιρετισμό της η αντιπρόεδρος του συλλόγου, κ. Ελένη Σαρρή-Κούμπου, ευχαρίστησε τον κόσμο για την αθρόα προσέλευση του. Μιλώντας για το συγκεκριμένο βιβλίο έκρινε, πως η γλαφυρή διήγηση του συγγραφέα μάς μεταφέρει νοερά στη Μικρά Ασία την εποχή που όλα τελειώνανε με ένα τρόπο φρικτό και αλλόκοτο. Όταν καταστρεφόταν η “διαμαντόπετρα της Ανατολής” και διώχνονταν βίαια από τις εστίες τους αυτοί που είχαν τίτλους ιδιοκτησίας τριάντα αιώνων. Και μέσα σε όλο το χαλασμό, τον ξενιτεμό, τον πόνο και το φόβο του θανάτου, προβάλουν ανθρώπινες αξίες και έντονα συναισθήματα. Η αγωνία της χαροκαμένης μάνας που φέρεται σαν μάνα για έναν φαινομενικά εχθρό, το μεγαλείο της φιλοξενίας στους κατατρεγμένους πρόσφυγες και ένα ηχηρότατο μήνυμα κατά του πολέμου που αφήνει σημάδια αγιάτρευτα όχι μόνο στο σώμα, αλλά κυρίως στις ψυχές.

Δάκρυσε το κοινό

Η παράσταση ξεκίνησε. Μας ταξίδεψε περίπου εκατό χρόνια πίσω στις ακτές της Μικράς Ασίας. Τέλος καλοκαιριού του 1922, όταν καιγόταν η Σμύρνη και χιλιάδες Έλληνες της Ανατολής άφηναν τις εστίες τους. Προσπαθούσαν προσπερνώντας χιλιάδες αιμοβόρους Τούρκους, με οποιοδήποτε τρόπο να σωθούν. Συγκλονιστικό το σενάριο αλλά και εξαίρετες οι ερμηνείες, αυτής της δημοτικής θεατρικής ομάδας. Το κοινό συμμετείχε με τη σκέψη του και την αγωνία του στην εξέλιξη του έργου. Αρκετοί δάκρυσαν την ώρα της παράστασης, αφού πολλές παρόμοιες ιστορίες άκουσαν πολλά χρόνια πριν από τους παππούδες τους. Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσαν ορισμένες σκηνές που δείχνουν πως τα ανθρώπινα συναισθήματα μπορούν να νικήσουν  το μίσος των εθνών.  Η ανταμοιβή όλων των συντελεστών της παράστασης ήταν ένα χειροκρότημα που διήρκησε αρκετά λεπτά.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα που εξέδωσε ο εθνικοτοπικός μας σύλλογος,  η παράσταση ήταν αφιερωμένη σε όσους πιστεύουν ότι οι πατρίδες δεν είναι «χαμένες», εφόσον υπάρχουν άνθρωποι που τις τιμούν.

Αληθινό σενάριο  

Στο κλείσιμο, ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Νεοφωκααίων Νίκος Παναγιωτάτος μετέφερε  τις εμπειρίες του όταν διατέλεσε πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου μας. Από την πλευρά τους ο σκηνοθέτης και όλα τα μέλη του θιάσου αφιέρωσαν στον συγγραφέα τη συγκεκριμένη παράσταση. Εξήγησε στο κοινό τι σημαίνει ερασιτεχνικό θέατρο. Πολλοί άνθρωποι μαζί. Πολλές διαφορετικές ηλικίες. Πολλά τα ενδιαφέροντα και οι απόψεις. Αλλά ένα είναι το σημείο αναφοράς, το θέατρο. Αυτό που έχουν όλοι οι ερασιτέχνες στο σύνολο τους, είναι κάτι το ξεχωριστό. Έχουν μια τρέλα αλλιώτικη από εκείνη που θα δεις σε έναν επαγγελματία. «Μα δεν είναι τρελό να δίνεις την ψυχή σου, το χρόνο σου, την ενέργεια   και να μην υπάρχει καμία υλική ανταμοιβή;», αναρωτήθηκε. Και πρόσθεσε «Το κάνει κάποιος για ένα κοινό, για ένα χειροκρότημα, για μια χειραψία. Συγχαρητήρια στο σκηνοθέτη και σε όλους τους εραστές της τέχνης». Όταν ανέβηκε στη σκηνή ο κ. Συριανόγλου ανέφερε πως αισθάνεται Χαΐδαριώτης,  γιατί στη συγκεκριμένη αίθουσα τον έχουν τιμήσει αρκετές φορές. Πρόσθεσε πως όλες οι σελίδες του βιβλίου του προέρχονται από υπαρκτά γεγονότα.

«Ας κρατήσουμε τα μηνύματα του έργου»

Ο πρόεδρος του τοπικού συλλόγου Γιάννης Βελέντζας εξέφρασε τη συγκίνηση που ένιωσε όταν παρακολούθησε την παράσταση. «Πέρασαν όλα κυριολεκτικά από την ψυχή μου», είπε χαρακτηριστικά και συνεχάρη όλους τους συντελεστές.

Τέλος ο δήμαρχος Μιχάλης Σελέκος αισθάνθηκε μέσα από αυτό που παρακολούθησε, ευχαριστημένος αλλά και συγκινημένος. Θεώρησε πως όλοι πρέπει να κρατήσουν τα μηνύματα που πέρασαν μέσα από το σενάριο. Τόνισε ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε τις αιτίες που οδηγούν στην προσφυγιά και τον ξεριζωμό, ιδιαίτερα σήμερα που οι εξελίξεις γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες, φέρνοντας τον πόλεμο όλο και πιο κοντά. Κλείνοντας συνεχάρη τον τοπικό σύλλογο για το πολιτιστικό και κοινωνικό έργο που παράγει. Με τις δεκάδες και ποικίλες δραστηριότητες που πραγματοποιεί, συμβάλλει στην πολιτιστική αφύπνιση όχι μόνο των μελών του, αλλά στο σύνολο της πόλης.

Τα ονόματα των συντελεστών

Η διανομή των ρόλων έγινε ως εξής:

Νενέ-Γιαγιά(μάνα του Δημητρού); Αναστασία Βαλάχη

Δημητρός: Βασίλης Χρονόπουλος

Κυριακή: Πέρσα Κουκουνάρη

Μαρίτσα(κόρη): Άννα Δούκα

Γιωργής (γιος): Δημήτρης Αβραμίδης

Κωνσταντής(γιος): Θοδωρής Ζιώγκας

Μυρσίνη(παρακόρη): Δήμητρα Καστριώτη

Αΐσε: Μαρία Ζαφειροπούλου

Νουρή: Νίκος Παπαδόπουλος

Ζαχρά: Κρίνα Αναγνωστοπούλου

Έλληνας φαντάρος: Πέτρος Τρίχας

Αλή: Δημήτρης Αβραμίδης

Τσανταρμάς-Φωνή τελάλη: Λιοντής Χατζαρουσέας

Μανώλης: Αριστοτέλης Παπαδόπουλος

Μαρία: Ιωάννα Μακροδημήτρη

Γειτόνισσα:  Κρίνα Αναγνωστοπούλου

Γέρος: Νίκος Θεοδωρίδης

Σκηνοθεσία-Σκηνογραφία: Γιώργος Πετρινόλης

Κουστούμια: Αναστασία Βαλαχή, Αναστασία Παπουτσή

Επερξεργασία οπτικοακυστικού υλικού: Μιχάλης Μαυρομιχάλης

Μουσική επιμέλεια: Μαρία Βελισσαρίου

Ήχος και Φως: Βασίλης Γιαννόπουλος

Κατασκευή σκηνικών: Χρήστος Κόλλιας-Ηλίας Αβραμίδης

Αφίσα Ζωγραφική: Γιώργος Λούκας

Επιμέλεια Αφίσας και προγράμματος: Μαρία Ανδρουλάκη

Μιλούν οι πρωταγωνιστές της παράστασης στο “Χαϊδάρι Σήμερα”

Γιώργος Πετρινόλης (Σκηνοθέτης – Υπεύθυνος Θεατρικού εργαστηρίου Παλαιάς Φώκαιας –  Αναβύσσου – Σαρωνίδας)

– Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου;

Προηγήθηκε μια γνωριμία με τον Παρασκευά Συριανόγλου σε μια παρουσίαση του βιβλίου του. Μου δημιουργήθηκε αμέσως η ιδέα να το κάνω θεατρικό έργο. Έβαλα τον κ. Συριανόγλου να κάνει μια σπονδυλική στήλη, για να το μετατρέψουμε σε θεατρικές πράξεις. Το ετοίμασε στο μεγαλύτερο μέρος του. Κατέθεσα και εγώ τις δικές μου απόψεις. Έτσι καταφέραμε να το κάνουμε θεατρικό έργο.

– Μιλήστε μας για τον αποψινό θίασο.

Όλοι τους είναι εθελοντές, εραστές της τέχνης. Αγαπάνε το θέατρο. Οι περισσότεροι είναι πρόσφυγες δεύτερης και τρίτης γενιάς. Όλο αυτό το θεατρικό κείμενο τους ενθουσίασε, γιατί έπιασε τον παλμό της ψυχής τους. Το πώς αισθάνθηκαν την ώρα που έπαιζαν, πιστεύω ότι το αντιλήφθηκε το κοινό. Και εκείνοι συγκινήθηκαν και εκείνοι φορτίστηκαν. Αυτό δεν γίνεται,  αν δεν έχει ακούσει ή δεν έχεις βιώσει τέτοιες καταστάσεις.

Βασίλης Χρονόπουλος (ερασιτέχνης ηθοποιός)

– Πόσα χρόνια ασχολείστε με το ερασιτεχνικό θέατρο;

Περίπου δέκα.

– Ποια ήταν τα συναισθήματα σας όταν ο σκηνοθέτης αποφάσισε να διασκευάσει θεατρικά το συγκεκριμένο βιβλίο του Παρασκευά Συριανόγλου;

Ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Ήξερα  την υπόθεση ιστορικά. Συμπτωματικά όμως δεν με είχε αγγίξει από τόσο κοντά. Το θεώρησα σαν πρόκληση. Είχα ελάχιστο χρόνο για τις πρόβες και έπρεπε να ανταποκριθώ στον πρωταγωνιστικό ρόλο που μου εμπιστεύτηκαν.

– Έχετε Μικρασιατική καταγωγή;

Καμία. Ο παππούς μου όμως είχε πολεμήσει εκεί.

– Τι αισθανθήκατε όταν υποδυθήκατε τον κατατρεγμένο πατέρα;

Τον κατατρεγμένο πατέρα. Το αισθάνθηκα σήμερα από αυτό το κοινό. Ένα κοινό που ήξερε…Ο ηθοποιός έχει μια κουφή συνομιλία με το κοινό. Όπως τον καταλαβαίνουμε, μας καταλαβαίνει. Χωρίς να πούνε λόγια. Αυτό συνέβη απόψε εδώ. Ήταν άνθρωποι που είχαν αυτές τις εμπειρίες. Υπήρχε μια επικοινωνία. Σκηνή-Πλατεία. Για αυτό και αισθάνθηκα,  αυτό που έπαιζα. Τόσο απλά…

Αναστασία Βαλαχή-Πετρινόλη (ερασιτέχνης ηθοποιός)

– Τι αισθανθήκατε μέσα από το ρόλο που υποδυθήκατε;

Και τι δεν αισθάνθηκα. Έχανα τα λόγια μου. Με κυρίευε το συναίσθημα και δεν μπορούσα να λειτουργήσω πλέον καλά. Ο παππούς μου και η γιαγιά μου ήρθαν το 1922 από τη Μικρά Ασία. Θυμάμαι πως όταν ήμουν μικρή,  η γιαγιά μου μας έλεγε τις ιστορίες τους από την Πόλη. Όλα αυτά πέρασαν στο πετσί μου. Θεωρώ ότι ο κ. Συριανόγλου μας έδωσε ένα κείμενο με πραγματικές ιστορίες. Ο σύζυγος μου Γιώργος Πετρινόλης το πήρε και του έδωσε αυτή τη μορφή. Για το πόσο έχουμε ανταπεξέλθει σε αυτό που ο κόσμος ποθούσε, δεν ξέρω…Έπαιξα  το ρόλο της γιαγιάς που τους έβαζε όλους σε τάξη για το πώς θα κινηθούνε και τι θα κάνουνε. Το φινάλε ήταν πως η γιαγιά πέθανε εκεί, αρνούμενη να εγκαταλείψει την εστία της.

– Πόσα χρόνια ασχολείστε με το ερασιτεχνικό θέατρο;

 

Περίπου 30 χρόνια.

– Θα συνιστούσατε στα νέα παιδιά να ασχοληθούν με το θέατρο;

Φυσικά. Όχι μόνο στα νέα παιδιά αλλά και στους μεγάλους. Είναι ψυχοθεραπεία. Ανοίγει το πνεύμα τους. Μαθαίνουν  πολλά πράγματα, κοινωνικοποιούνται  και ανοίγουν οι ορίζοντες τους. Είναι πολιτισμός και άλλα 1002 πράγματα.

Αθανάσιος Παπουτσής (Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Παλαιάς Φώκαιας στο Δήμο Σαρωνικού)

– Πόσο «βαρύ» είναι το όνομα της Δημοτικής Κοινότητας που εκπροσωπείτε;

Είναι μεγάλη η ευθύνη. Ειδικά σε μένα που η γιαγιά μου και ο παππούς μου ήταν από τη Φώκαια της Μικράς Ασίας. Αυτοί οι άνθρωποι έφυγαν κυνηγημένοι με αυτούς τους μπόγους, όπως είδαμε στην παράσταση. Εγκαταστάθηκαν σε μια άγονη γη, στην Ανάβυσσο. Εκεί κατάφεραν να τον κάνουν μια οργανωμένη πολιτεία. Αισθανόμαστε απέναντι τους μεγάλη ευγνωμοσύνη, σε εμάς που τη βρήκαμε αναπτυγμένη περιοχή.

– Η αποψινή παράσταση σας ικανοποίησε;

Την έχω δει τρεις φορές, με τους ίδιους συντελεστές. Με συγκινεί κάθε φορά που τη βλέπω. Μου θυμίζει αυτά που μου εξιστορούσαν ο παππούς και η γιαγιά μου. Τα μέλη του θιάσου δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τους επαγγελματίες ηθοποιούς. Ήταν όλοι τους καταπληκτικοί.