Με το κυκλοφοριακό στην Αττική να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο και τα καθημερινά μποτιλιαρίσματα να ροκανίζουν τη ζωή των Αθηναίων, ο καθηγητής Νίκος Μπελαβίλας βάζει το δίλημμα: νέοι δρόμοι ή ανάπτυξη γραμμών Μετρό και Τραμ; “Οι καλοθελητές των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών μας εξηγούν ότι χρειαζόμαστε δεύτερη λεωφόρο Κηφισού, δεύτερη Αττική Οδό, υποθαλάσσιες και flyover παντού”, λέει και αναλύει έναν άλλο δρόμο για τις μετακινήσεις.
Είναι άλλο ένα Σαββατοκύριακο που τη νύχτα κινήθηκα με τα μέσα σταθερής τροχιάς: το Μετρό και το Τραμ και χαίρομαι όσο δεν φαντάζεστε, καθώς βλέπω και τα δύο να κινούνται γεμάτα, από και προς τον Πειραιά. Για το Μετρό δεν το αμφισβητεί κανείς· οι κεντρικοί σταθμοί της Αθήνας θυμίζουν πλέον τους μεγάλους μητροπολιτικούς κόμβους που βλέπουμε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Χθες το βράδυ —και λόγω του Μαραθωνίου— το Μοναστηράκι και το Σύνταγμα ήταν αδιάβατα από τον κόσμο. Επομένως, ναι: θέλουμε Μετρό, κι άλλες γραμμές Μετρό.
Όμως και το χιλιοσυκοφαντημένο Τραμ καλύπτει καθημερινά δεκάδες χιλιάδες επιβάτες, έχοντας φτάσει, κατά πώς φαίνεται, στους αρχικούς στόχους όταν σχεδιάστηκε. Η γραμμή, παρότι ημιτελής, κουτσουρεμένη, με προβλήματα, με δημάρχους, ακτιβιστές διαφόρων επιπέδων και οδηγούς Ι.Χ. να τη μισούν, απέκτησε τον ρόλο της. Θυμάμαι πριν από είκοσι χρόνια «οικολόγους» στον Πειραιά να καταγγέλουν ότι το Τραμ καίει λιγνίτη και ότι θα πέσουν οι πολυκατοικίες και η γέφυρα Λαμπράκη από τους κραδασμούς. Μέχρι και η «Χρυσή Αυγή» (ναι, αυτή!) έριχνε προκηρύξεις «Όχι Τραμ στον Πειραιά – Χρυσή Αυγή». Αυτοδιοικητικοί στο Φάληρο ισχυρίζονταν ότι το Τραμ θα καταστρέψει το θαλάσσιο μέτωπο. Αλλά και αρχαιολόγοι εμπόδισαν τη γραμμή να ανέβει τη Συγγρού, όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός, γιατί θα κινδύνευε, λέει, η Πύλη του Αδριανού από τις δονήσεις. Τελικά το έστειλαν να φρακάρει στην Αρδηττού. Τόση γνώση!
Σκεφτείτε και τους μελετητές του, που το σταμάτησαν εκατό μέτρα πριν από τον σταθμό του Μετρό στο λιμάνι, αλλά και άλλα εκατό μέτρα μακριά από την πύλη του Ασκληπιείου Βούλας, για να μην διαταραχθεί το πάρκινγκ νυχτερινού κέντρου — το οποίο πια ούτε καν λειτουργεί. Η «συμμαχία κατά του Τραμ» —κίνημα πόλης, δυστυχώς, και αυτή— υπήρξε μάλλον μία από τις πιο ετερόκλητες αλλά και μαζικές συμμαχίες που έχουμε συναντήσει στην Αθήνα σε θέματα χώρου.
Βλέποντας τη σύγχρονη αντίδραση στις αναπλάσεις —γιατί «εξυπηρετούν τον τουρισμό»— σκέφτομαι ότι τελικά υπάρχει ένα εξαιρετικά ισχυρό κίνητρο που συσπειρώνει χιλιάδες ανθρώπους εναντίον, άλλοτε του Τραμ, σήμερα των πεζοδρομήσεων: ο περιορισμός της κίνησης των Ι.Χ. αυτοκινήτων και η κατάργηση θέσεων στάθμευσης.
Το Τραμ, όμως, εξυπηρέτησε το περασμένο έτος 14 εκατομμύρια επιβάτες — 40 χιλιάδες την ημέρα! Κάλυψε ολόκληρες γειτονιές, από το Δουργούτι και τη Νέα Σμύρνη ως την Ευαγγελίστρια, την Αγορά του Πειραιά και τη Βούλα. Επιτρέπει σε νέους και ηλικιωμένους, σε γονείς με καρότσια, σε ανήμπορους με μπαστούνι, να κινηθούν προς τις ακτές, προς το λιμάνι του Πειραιά, προς το κέντρο της Αθήνας, προς τους λίγους σταθμούς του Μετρό που συναντά. Η επέκτασή του καθίσταται όλο και πιο αναγκαία: προς τα δύο νοσοκομεία του Πειραιά, προς την Πειραϊκή των 45.000 κατοίκων και προς τις δυτικές συνοικίες.
Το Μετρό καλύπτει πολύ περισσότερους —πάνω από 700 χιλιάδες την ημέρα στις τρεις γραμμές— όμως ο κραυγαλέος πολιτικός αποκλεισμός από την κεντρική εξουσία έχει αφήσει το Κερατσίνι, τη Δραπετσώνα και το Πέραμα χωρίς μέσο σταθερής τροχιάς. Φτάσαμε να σχεδιάζεται (καλώς) η επέκταση προς το «Νιάρχος», να κατασκευάζεται η πολύ σημαντική Γραμμή 4, αλλά και ένας δεύτερος (μάλλον άχρηστος για πολύ καιρό) σταθμός στο Ελληνικό, χωρίς να σχεδιάζεται η επέκταση ενός από τα δύο μέσα προς τον δυτικό Πειραιά: των εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων, των ναυπηγείων και του εμπορικού λιμανιού, του πορθμείου Περάματος, του Ναυστάθμου και όλης της Σαλαμίνας, με τα εκατομμύρια επιβάτες κατ’ έτος.
Σας ομολογώ ότι δεν το έχω μετανοιώσει καθόλου, που τότε, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν ακούσαμε τους γκρινιάρηδες ή τους εντεταλμένους και επιμείναμε. Και τώρα, που πάλι πνιγήκαμε στα Ι.Χ. και που οι καλοθελητές των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών μας εξηγούν ότι χρειαζόμαστε δεύτερη λεωφόρο Κηφισού, δεύτερη Αττική Οδό, υποθαλάσσιες και flyover παντού, ε, λοιπόν, και τώρα το ίδιο επιχείρημα ισχύει: Γραμμές μέσων σταθερής τροχιάς — κοστίζουν λιγότερο, εξυπηρετούν περισσότερο, δεν ρυπαίνουν και δεν σκοτώνουν αθώους!
