Στρατόπεδο Χαϊδαρίου: Τα συρματοπλέγματα, η ιστορία των προσφύγων και τα “οικοπεδάκια” του Δημοσίου
Η ιστορία του Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, με επίκεντρο το παλιό ιδιοκτησιακό καθεστώς στην έκτασή του, αποτέλεσε βασικό αντικείμενο σχολιασμού στο άρθρο μας Χαϊδάρι: Συρματοπλέματα και “πόλεμος” τα Σαββατοκύριακα, αντί για αθλητισμό – ψυχαγωγία – περιπάτους. Εν συντομία, μπήκε το θέμα αν το Χαϊδάρι και ευρύτερα η ολόκληρη η Αθήνα και η κοινωνία των πολιτών δικαιούνται να έχουν λόγο πάνω στην έκταση αυτή. Για την ιστορία του Στρατοπέδου, λοιπόν, αναγνώστρια μέλος του Συλλόγου Νεοφωκαέων Χαϊδαρίου μας έδωσε σημαντικό υλικό που δημοσιεύουμε πιο κάτω.
Συνοψίζοντας για το Στρατόπεδο, η θέση της εφημερίδας μας είναι ότι ο στρατιωτικός σκοπός του, δηλαδή η φιλοξενία μίας μονάδας διαβιβάσεων και άλλων μικρότερων στρατιωτικών υπηρεσιών (Στρατονομία) δεν δικαιολογεί την διατήρηση 3.500 συρματοπλεγμένων στρεμμάτων. Η έκταση αυτή, ο τελευταίος μεγάλος ελεύθερος χώρος της Αθήνας, μπορεί να αποτελέσει, αν υπάρχει η κατάλληλη πολιτική βούληση, καίριο περιβαλλοντικό αντίβαρο στην οικτρή αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο (λιγότερο από 1 στρέμμα ανά κάτοικο, η χειρότερη “επίδοση” σε όλη την Ευρώπη!), σε συνδυασμό με το πρασίνισμα του υπερκείμενου Ποικίλου και των Πεδίων Βολής. Επίσης, ενδιαφέρουσα είναι η πρόθεση της κυβέρνησης για την αξιοποίηση τμήματός του “για κοινωνική κατοικία”.
Αρκετοί αντέδρασαν στην “απαίτηση” να έχουμε λόγο πάνω στον χώρο αυτό ως τοπική κοινωνία, με επιχειρήματα όπως “κάτω τα χέρια από τα στρατόπεδα”, “τι λόγος σας πέφτει εσάς, είναι οικοπεδάκι του ΤΕΘΑ”, “το Στρατόπεδο υπήρχε εκεί 100 χρόνια και μετά φτιάχτηκε δίπλα του η πόλη”.
Μία καλή απάντηση στα παραπάνω δίνει η εν εξελίξει πρωτοβουλία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας για κλείσιμο Στρατοπέδων ειδικά σε αστικά κέντρα μακριά από τα σύνορα, που έχει ήδη αποδώσει καρπούς στην εξοικονόμηση πόρων και προσωπικού. Υπάρχει επίσης και το σημαντικό παράδειγμα του Στρατοπέδου Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, στο οποίο έχουν προγραμματιστεί μεγάλα έργα ανάπλασης και επίσης υπάρχει και η ιδέα δημιουργίας μουσείου για την περίοδο της Κατοχής. Ακριβώς δηλαδή ό,τι ζητάμε και για το μέλλον του Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, το οποίο είναι το Άουσβιτς της νότιας Ευρώπης (βλέπε Άουσβιτς – Μπλοκ 15: Το στρατόπεδο μουσείο στην Πολωνία και η πρόταση για το εμβληματικό Στρατόπεδο Χαϊδαρίου)! Ουσιαστικά, λοιπόν, το αίτημα που διατυπώνουμε για το Στρατόπεδο δεν είναι εκτός πραγματικότητας και εννοείται ότι δεν αφορά μόνο το Χαϊδάρι ούτε τον εδώ Δήμο.
“Εκεί ήταν οι περιουσίες των οικογενειών μας”
Είναι όμως ξένη η κοινωνία του Χαϊδαρίου από το μεγάλο Στρατόπεδο που φιλοξενεί; Η κ. Φιλιώ Χατζημπεκιάρη θύμισε στον θυελλώδη διάλογο που αναφέραμε πιο πάνω μια αλήθεια που πολλοί δεν γνωρίζουν. Ότι δηλαδή στον χώρο αυτό προϋπήρχαν χωράφια, σπίτια και μαγαζιά των παππούδων της σημερινής κοινότητας των Νεοφωκαέων προσφύγων, πρώτων οικιστών της πόλης.
Να τι έγραψε:
Για τη δημιουργία του νυν Στρατοπέδου, πριν τον πόλεμο, απαλλοτριώθηκαν οι καλλιεργημένες εκτάσεις που παραχωρήθηκαν, έναντι των αποζημιώσεων, που δικαιούνταν οι πρόσφυγες από τη Ν. Φώκαια και το Τσακμακλί, που εγκαταστάθηκαν στο Χαϊδάρι. Όχι δωρεάν, όπως πολλοί πιστεύουν. Οι πρόσφυγες πλήρωναν “δόσεις” για χρόνια και ορισμένοι πούλησαν τμήματα για να εξοφλήσουν. Οι παππούδες μου, εκεί στη μάντρα του είχαν αμπέλια και σιτοχώραφα. Οι οφειλόμενες αποζημιώσεις των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων καταβλήθηκαν -τα ψίχουλα δηλαδή- στους πρόσφυγες το 1955. Μετά το 2000 οι πρόσφυγες και οι κληρονόμοι τους, ζήτησαν την επιστροφή μιας έκτασης, όχι για εκμετάλλευση. Μάταιο! Συνεπώς όχι μόνο δεν χρειάζονται τα 3.500 στρ. αλλά είναι και ηθικά μεμπτό να γίνονται “πολυκατοικίες”
Ο νόμος “φωτογραφία”
Η κ. Χατζημπεκιάρη επανήλθε με περισσότερα στοιχεία. Έδωσε στο “Χαϊδάρι Σήμερα” έγγραφο που συνέταξαν οι απόγονοι των προσφύγων που έχασαν έναντι πινακίου φακής τα (πληρωμένα) κτήματα που τους “παραχώρησε” το ελληνικό κράτος.
Ήλπισαν ότι η κατάργηση της στρατιωτικής χρήσης του Στρατοπέδου (Κέντρο Εκπαίδευσης Βαρών Όπλων Πεζικού) θα οδηγούσε στην επιστροφή των περιουσιών, αλλά, φευ, ο νόμος άλλαξε και το γεγονός αυτό οι Νεοφωκαείς δεν το θεωρούν τυχαίο…
Δείτε το έγγραφο του 2008, που είναι μια κίνηση των μελών του Συνδέσμου Νεοφωκαέων Προσφύγων:
Ακολουθούν οι υπογραφές των δικαιούχων ανά οικογένεια. Τελικά η προσπάθεια σταμάτησε, μάλλον διότι κρίθηκε ότι το “να τα βάλουν” με το κράτος για νόμο ο οποίος ρυθμίζει την περιουσιακή κατάσταση με βάση τα συμφέροντα του ίδιου του κράτους, είναι μάταιο.
Ωστόσο, “αυτό που έχει σημασία είναι η ιστορία της έκτασης”, τονίζει η κ. Χατζημπεκιάρη. Συνηγορούμε και εκφράζουμε την αντίθεσή μας στην άποψη ότι το Δημόσιο μπορεί να έχει ιδιοκτησιακή αντίληψη και “οικοπεδάκια” σε βάρος του πραγματικού ιδιοκτήτη του κράτους. Ο νοών νοείτω…
Σημείωση: Το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου ιδρύθηκε το 1936 από τον Ιωάννη Μεταξά. Οι αποζημιώσεις στους πρόφυγες δόθηκαν το 1952. Ως στρατόπεδο συγκέντρωσης και μεταγωγής στη Γερμανία άρχισε να λειτουργεί στις 3 Σεπτεμβρίου του 1943 και σταμάτησε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1944.
