Αυτή την περίοδο διαβάζουμε με μεγάλο ενδιαφέρον για τις σχεδιαζόμενες έρευνες για εξορύξεις υδρογονανθράκων, κυρίως φυσικού αερίου, νοτίως της Κρήτης, από τη Chevron. Θα μπορέσουν οι έρευνες αυτές να βοηθήσουν την Ελλάδα μέσα από την αξιοποίηση των εμπορικά εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων και των μισθώσεων οικοπέδων και να αποφέρουν σημαντικά έσοδα στα κρατικά ταμεία;
Αν και είναι ακόμη πρώιμο να συζητούμε για έσοδα, θεωρείται δεδομένο ότι θα πρέπει να δίνεται ένα σημαντικό μέρος της παραγωγής της κοινοπραξίας στο ελληνικό Δημόσιο. Αυτό θα είναι σημαντική γεωπολιτική και οικονομική επιτυχία. Ας εξετάσουμε όμως τις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια χώρα που αποφασίζει να μπει στο κλαμπ των χωρών που εξορύσσουν υδρογονάνθρακες, είτε πρόκειται για πετρέλαιο είτε για φυσικό αέριο.
Χωρίς να μεμψιμοιρούμε, θα αναφέρουμε εδώ μερικά ρίσκα από την έρευνα για νέους ενεργειακούς πόρους, όπως τη λεγόμενη κατάρα του πετρελαίου, η οποία μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και όταν το κύριο εύρημα από μια έρευνα για νέους πόρους μπορεί να είναι φυσικό αέριο.
Η ανεύρεση και εξόρυξη σημαντικών ποσοτήτων υδρογονανθράκων μπορεί να οδηγήσει σε πληθωρισμό, το φαινόμενο της «ολλανδικής ασθένειας» που εμφανίζεται όταν σημαντικοί νέοι πόροι σε ανάπτυξη ενισχύουν το εθνικό νόμισμα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο νομισματικός έλεγχος ασκείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα· επομένως, η ισοτιμία του ευρώ δεν θα επηρεαζόταν άμεσα όπως στο σενάριο που η αύξηση του εισερχόμενου συναλλάγματος ενίσχυε το εθνικό νόμισμα. Ωστόσο, μια πιθανή έκρηξη ανάπτυξης από την εξεύρεση υδρογονανθράκων στην Κρήτη θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά προς άλλους τομείς της οικονομίας και πιθανόν να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της συνεργασίας της HELLENiQ Energy με τη Chevron, η κατάρα του πετρελαίου είναι ένα ρίσκο που μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν μια χώρα βασίζεται πάνω από το θεμιτό όριο στα έσοδα από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, οδηγώντας σε κακοδιαχείριση των δημόσιων οικονομικών και διαφθορά και παραμέληση άλλων σημαντικών τομέων της εθνικής οικονομίας, όπως η βιομηχανία και η μεταποίηση.
Οσο ισχυρότεροι είναι οι κυβερνητικοί θεσμοί μιας χώρας στο να διαχειρίζονται με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα τα απροσδόκητα έσοδα, τα οποία μπορεί να ανέρχονται σε αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, και παράλληλα δεν παραμελείται η ανάπτυξη σε άλλους κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας, τόσο ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι από την ανεύρεση νέων ενεργειακών πόρων.
Αν υπάρχει ανησυχία ότι τα έσοδα από την εμπορική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου θα κατευθύνονται στην εξυπηρέτηση των ετήσιων τόκων του δημοσίου χρέους, η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να καθησυχάσει τους πολίτες. Χρειάζονται ρεαλιστικές εκτιμήσεις και μια σαφής στρατηγική ανάλυση για το πώς θα γίνει η διαχείριση των εσόδων, ώστε να συνεχιστούν οι ευρύτερες μεταρρυθμίσεις για τη συνολική ανάπτυξη της οικονομίας, αντί τα έσοδα να να απορροφούνται εξ ολοκλήρου από τους πιστωτές της χώρας.
Μια σημαντική λύση θα ήταν να δημιουργηθεί ένα επενδυτικό ταμείο αντίστοιχο με αυτό της Νορβηγίας, στο οποίο θα τοποθετούνται τα έσοδα από την εξόρυξη των κοιτασμάτων και θα επενδύονται, επιστρέφοντας σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη για το κράτος και τους πολίτες.
Στην παρούσα χρονική στιγμή, με το δημόσιο χρέος να βρίσκεται περίπου στο 150% του ΑΕΠ, οι ετήσιοι τόκοι εξυπηρέτησής του ισοφαρίζουν τις προβλέψεις για τα αναμενόμενα έσοδα από τα κοιτάσματα της Κρήτης. Μια σωστή στρατηγική στη διαχείριση των εσόδων θα αποφέρει πραγματική ανάπτυξη στην ελληνική οικονομία και θα ενισχύσει σημαντικούς τομείς, όπως η βιομηχανία.
Οι τρέχουσες εκτιμήσεις για τα ετήσια έσοδα από φόρους, τις μισθώσεις των οικοπέδων στη Chevron, παραμένουν αισιόδοξες, χωρίς να γνωρίζουμε με ακρίβεια τα επίπεδα παραγωγής ή τις συνθήκες της αγοράς που θα επικρατούν. Συνήθως, ένα ποσοστό της τάξης του 10%-20% καταλήγει στο κράτος στις συμφωνίες παραγωγής. Η οικονομική και γεωπολιτική επιτυχία θα εξαρτηθεί τελικά από τις παγκόσμιες τιμές ενέργειας, τις υποδομές και πάνω από όλα την πολιτική βούληση για μεταρρυθμίσεις και δίκαιη κατανομή των εσόδων.
Η ευτυχία τού να διαθέτει μια χώρα πλούσια κοιτάσματα, η «κατάρα του πετρελαίου» και η «ολλανδική ασθένεια».
Ενα ισχυρό πολιτικό επιχείρημα είναι το γεγονός πως οι εξορύξεις και η παραγωγή φυσικού αερίου θα συμβάλουν στη μείωση της εξάρτησης της χώρας από εισαγόμενα καύσιμα. Αυτό θα μειώσει επιπλέον την επιβάρυνση για το Δημόσιο, βελτιώνοντας ταυτόχρονα το εμπορικό ισοζύγιο. Θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να μεταμορφωθεί η Ελλάδα σε Νορβηγία του ευρωπαϊκού Νότου, αφού θα πρέπει να φτάσουμε τους ισχυρούς κυβερνητικούς θεσμούς της, να συνεχίσουμε να μειώνουμε το δημόσιο χρέος και να διευθετήσουμε διάφορες μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις προς τους δανειστές μας.
Βραχυπρόθεσμα, όμως, αυτό που μπορεί άμεσα να εξυπηρετήσει η τοποθέτηση της Chevron νοτίως της Κρήτης είναι η γεωπολιτική ισχυροποίηση της χώρας σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον και απέναντι στις τουρκικές αξιώσεις στην περιοχή.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο και μπορεί να αναδείξει την Ελλάδα όχι μόνον ως ενεργειακό παίκτη στη θάλασσα της Μεσογείου, αλλά και να αναβαθμίσει τον ρόλο της απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στις διεθνείς αγορές. Συνοψίζοντας, η «κατάρα του πετρελαίου» ή η «ολλανδική ασθένεια» είναι ένα ρίσκο και όχι βεβαιότητα. Η απορρόφηση των προβλεπόμενων εσόδων από τους νέους ενεργειακούς πόρους θα εξαρτηθεί από την ορθολογική διαχείριση και τις προτεραιότητες της κυβέρνησης στις δαπάνες απέναντι στην εξυπηρέτηση του κρατικού χρέους.
Για να πετύχει η Ελλάδα θα χρειαστεί σταθερή διακυβέρνηση, η οποία θα δώσει σημαντική ώθηση στις επενδύσεις, στους θεσμούς και στις υποδομές ώστε να αντεπεξέλθει στους κινδύνους και να αξιοποιήσει αυτήν την ιστορική ευκαιρία.
Πηγή: Καθημερινή
