Αυτή είναι η πολυβραβευμένη κατοικία μέσα στον ελαιώνα των Μεγάρων που συζητήθηκε πολύ
Περιγραφή doma
Μέσα σε 300 ελιές και ανάμεσα στη θέα του κάμπου των Μεγάρων και τα Γεράνεια όρη, η κατοικία έπρεπε να διαλέξει: Παρ’ όλο που ο ορεινός όγκος στέκεται στο βορρά, η κατοικία στρέφεται προς αυτόν, αποφεύγοντας τον μακρινό κάμπο.
Τριγωνικής κάτοψης, λειτουργεί ως χωνί προς το μαγνητικό βουνό. Δύο προστατευμένες, μεσογειακές αυλές, μια στην είσοδο και μια ανάμεσα στον χώρο διημέρευσης και τους χώρους ύπνου, οργανώνουν ένα υπαίθριο, έγκλειστο αντιπερισπασμό στην αγριότητα της περιβάλλουσας ερημιάς.
Η κατοικία αντιπαραβάλλεται στο τοπίο αλλά και είναι ανοικτό σε αυτό: ένα πρωτογενές, γαιώδες πρίσμα, του οποίου οι δύο πλευρές παραμένουν σχετικά κλειστές, προστατευτικές, ενώ η δεκτική τρίτη ανοίγεται με τρόπο απόλυτο στο περιβάλλον. Το ύψος του πρίσματος κλιμακώνεται ανερχόμενο από την χαμηλή είσοδο, προς το μεγάλο, διάφανο άνοιγμα του χώρου διημέρευσης.
Ένας στεγασμένος χώρος σε όλο το μήκος του υποδέχεται την καλοκαιρινή ζωή, σε οπτική επαφή με το βουνό και τις ελιές. Η υπαίθρια ζωή μοιράζεται ανάμεσα σε αυτή την ιδιότυπη στοά και τις εσωτερικές αυλές.
Το κεκλιμένο δώμα της κατοικίας είναι και αυτό πράσινο: ελίχρυσα, ρυγχόσπερμο, δροσάνθεμα, δεντρολίβανο, γκάουρες, θυμάρι. Η φύτευση προοδευτικά θα διαρρεύσει κατακόρυφα προς το κέλυφος από εμφανές ανεπίχριστο σκυρόδεμα – το οποίο έχει πάρει το χρώμα της θερμής, περιβάλλουσας γης.
Σκυρόδεμα και φυτά θα διαπλακούν, η μονολιθικότητα της κατοικίας θα αμβλυνθεί.
Ο χώρος διημέρευσης αναπτύσσεται σε τρεις περιοχές: καθιστικό, χώρος φαγητού, χώρος προετοιμασίας του. Ένας κεντρικός πάγκος- τραπέζι από μασίφ μαόνι καταλήγει στην εστία – η μεταλλική καμινάδα της οποίας λειτουργεί ταυτόχρονα ως ανάρτηση. Το διακριτικό αυτό τζάκι είναι ενεργειακό, σχισμές σε κατάλληλο ύψος επανακυκλοφορούν τον θερμό αέρα μέσα στο χώρο.
Ένας διάφανος διάδρομος οδηγεί στους χώρους ύπνου, οι οποίοι επικοινωνούν με τους χώρους διημέρευσης μέσω της αυλής. Μία διαγώνια πέργκολα από ανοξείδωτα συρματόσχοινα θα υποδεχθεί την ανάπτυξη φυτών από την κεκλιμένη πράσινη στέγη -και επομένως και την απαραίτητη καλοκαιρινή σκίαση.
Η περίκλειστη αυλή είναι μέσω της καμπύλης διαγωνίου ταυτόχρονα φυτεμένη και δαπεδοστρωμένη. Μία ημιδιάφανη, επίσης καμπύλη κουρτίνα ελίσσεται ανάμεσα στις τρεις περιοχές του κυρίως χώρου, απορροφώντας με πληθωρικό τρόπο το φως –ηλιακό ή ηλεκτρικό. Οι κατακόρυφες σχισμές στους εξωτερικούς τοίχους επιτρέπουν επιλεκτικές θεάσεις της υπαίθρου και βάζουν στοχευμένα τον ανατολικό ή τον δυτικό ήλιο μέσα. Όσο βραδιάζει, οι γλυπτικές αυτές σχισμές λειτουργούν στο σκοτάδι μαγνητικά -όσο και η ορεινή κορυφογραμμή κατά τη διάρκεια της μέρας.
Μία δωρική κατοικία χωρίς κίονες και κιονόκρανα
Ο επίκουρος καθηγητής Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, αρχιτέκτονας της οικίας, μίλησε γι’ αυτήν στο lifo.gr:
«Η ιδιαιτερότητα αυτών των βραβείων είναι ότι η κριτική επιτροπή επισκέπτεται τα έργα που κρίνει. Θα έλεγα, για την ακρίβεια, ότι επιδίδεται σε ενός είδους safari, με το δεδομένο ότι αυτό συμβαίνει συνήθως μέσα στον καυτό Ιούλιο, όπου οφείλουν να επισκεφτούν τουλάχιστον 20 έργα ανά την Ελλάδα –και με το ενδεχόμενο κάποια από αυτά να βρίσκονται σε σχετικά δυσπρόσιτα σημεία.
Τους περίμενα λοιπόν με την μοτοσυκλέτα εκείνο το ζεστό απόγευμα σε ένα σταυροδρόμι, τουλάχιστον 5-6 χιλιόμετρα μακριά από την κατοικία –προκειμένου να τους οδηγήσω μέσα από ένα δαιδαλώδες πλέγμα από χωματόδρομους σε αυτήν. Κάποια στιγμή, και έχοντας μόλις περάσει ανάμεσα –αυτοκίνητο και μοτοσυκλέτα- από ένα κοπάδι πανικόβλητα πρόβατα, έχασα τη στροφή…. Ευτυχώς ήμασταν πλέον κοντά, βλέπαμε το σπίτι.
Αυτή ήταν η δεύτερη φορά που πήγαινα εκεί σχετικά πρόσφατα –έχοντας πλέον εγκαταλείψει τον επίσημο ρόλο του επιβλέποντα αρχιτέκτονα: Η πρώτη ήταν το ίδιο καλοκαίρι, στις αρχές του, όπου πήγαμε με μεγάλη περιέργεια –σύσσωμο το γραφείο- προκειμένου να παρακολουθήσουμε μία φωτογράφηση μόδας του βρετανικού περιοδικού Wallpaper.
10 τουλάχιστον άτομα συνεργείο, το οποίο προφανώς πέρασε μέσα από το ίδιο πλέγμα χωματόδρομων και ίσως και από τα ίδια πανικόβλητα πρόβατα –φορτωμένο με κοσμήματα και ρούχα υψηλής ραπτικής. Πέραν από το ‘εξωτικόν’ της κατάστασης, όταν φτάσαμε αντιλήφθηκα πόσο ωραίος ήταν ο μικρός υπόγειος χώρος της κουζίνας –τίγκα εκείνη την ημέρα σε Dior και Gucci- ανάμεσα στις τομάτες και τα κολοκύθια της Πέπης. Ανάμεσα…
Επανέρχομαι στην προηγούμενη επίσκεψη, της κριτικής επιτροπής. Αφού την ξεπροβοδίσαμε, επιστρέψαμε με τους ιδιοκτήτες προκειμένου να κάνουμε μια χαλαρή κουβέντα στο καθιστικό. Ο ήλιος είχε ήδη αρχίσει να πέφτει, ένα μοναδικό αεράκι φυσούσε από αυτό που συνήθως στα κείμενα περιγράφω ως ‘μαγνητικό βουνό’: είχαμε ανοίξει όλα τα υαλοστάσια της βορινής πλευράς, σε μήκος 22 μέτρων. Εκεί σκέφτηκα για πρώτη φορά –και αυτό αποτελεί σχεδόν μια εξομολόγηση- ότι αυτή η κατοικία από όσες έχουμε σχεδιάσει και κατασκευάσει, είναι εκείνη που θα ήθελα να μου ανήκει. Και αυτό, προφανώς όχι λόγω της αρχιτεκτονικής της, αλλά λόγω της σχέσης της αρχιτεκτονικής της με το συγκεκριμένο τοπίο: Κάτι που δυστυχώς ή ευτυχώς δεν μεταφέρεται από τις φωτογραφίες.
Μετά την υποψηφιότητα της για το βραβείο Mies van der Rohe πριν 4 χρόνια, ήρθε το ευρωπαϊκό βραβείο Häuser και τώρα αυτή η διάκριση: θα ήθελα για όλα αυτά να ευχαριστήσω τον ιδιοκτήτη, ο οποίος στην πρώτη μας συνάντηση μου είχε ζητήσει απλώς και μόνον –αυτή ήταν η ακριβής του φράση: ‘Θα ήθελα κάτι δωρικό.’ Και είμαι πλέον σε θέση να αντιληφθώ, μετά από μερικά χρόνια εκπληκτικής συνεργασίας μαζί του –και λέω συνεργασίας γιατί όντως τα περισσότερα σε αυτό το σπίτι πέρασαν από τα ικανά του χέρια- ότι όταν το έλεγε αυτό δεν είχε στο μυαλό του ούτε κίονες, ούτε κιονόκρανα.
Οφείλω επίσης πολλά στον πολιτικό μηχανικό του έργου Θανάση Κοντιζά –πολιτικό μηχανικό και των υπόλοιπων έργων μας, και θέλω να ελπίζω και των μελλοντικών: η συμβολή του και σε αυτήν την κατοικία και σε ό,τι άλλο έχουμε κάνει, είναι απολύτως αδιαχώριστη από τη δική μας. Απολύτως. Τίποτε από όσα έχουμε κάνει δεν θα είχε την ίδια δύναμη χωρίς εκείνον. Ο τρόπος με τον οποίο φέρεται η οροφή του κυρίως χώρου διημέρευσης, τα τρία αφανή της φατνώματα, η αντεστραμμένη δοκός ακριβώς στο σημείο όπου η οροφή αλλάζει απότομα κλίση προκειμένου η κατοικία να ανοιχτεί στο βουνό –έχουν να κάνουν προφανώς με το ότι εκείνο το απόγευμα της επίσκεψης της κριτικής επιτροπής δεν ήθελα να σηκωθώ από τον καναπέ…»
Φωτό: Γιώργος Περράκης
ΔΙΑΒΑΣΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ:
Κατοικία – παρουσίαση: “Κουτί που πετάει” – Το σωστό πανωσήκωμα στο Χαϊδάρι
