Για πάντα επιδόματα; Τι θα γινόταν αν η έδινε κυβέρνηση έκπτωση φόρου στο εισόδημα του ενοικιαστή
Με τα ενοίκια να καλπάζουν η κυβέρνηση ρίχνει ένα νέο μέτρο για την ανακούφιση των ενοικιαστών… και όχι μόνο. Έτσι, καταφεύγει στο μέτρο επιστροφής ενός ενοικίου κάθε χρόνο (από φέτος τον Νοέμβριο) προκειμένου να “γλυκάνει” τις αντιδράσεις των συνεχιζόμενων αυξήσεων τιμών στα ακίνητα που δημιουργούν επιπλέον προβλήματα στους ενοικιαστές ανά την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την εξειδίκευση των μέτρων το μέγιστο ποσό της επιστροφής ενοικίου θα είναι 800 ευρώ, αυξημένο κατά 50 ευρώ για κάθε παιδί. Το ποσό θα υπολογίζεται με βάση τη φορολογική δήλωση και θα αντιστοιχεί στο 1/12 του συνολικού ετήσιου μισθώματος.
Το μέτρο λειτουργεί επίσης προς όφελος των ιδιοκτητών οικιστικών ακινήτων, που επιδοτούνται εμμέσως, και ενδεχομένως να ενισχύει εκ νέου την άνοδο των τιμών ενοικίασης, όπως αναφέρουν οι παράγοντες της αγοράς.
Εισοδηματικά όρια και περιουσιακά στοιχεία
Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά πως επιλέξιμο θα είναι περίπου το 80% των νοικοκυριών με ενοίκιο, ήτοι περίπου 948.000, τα οποία αντιστοιχούν σε 1.280.000 φορολογούμενους, υποστηρίζοντας πως στόχο της ρύθμισης, ύψους 230 εκατ. ευρώ. Η ρύθμιση αφορά όσους δηλώνουν ενοίκιο για κύρια ή φοιτητική κατοικία και στοχεύει στην ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης απέναντι στις αυξημένες τιμές στέγασης. Τα εισοδηματικά κριτήρια θα είναι παρόμοια με το «Σπίτι μου 2»: Για τον άγαμο το εισόδημα δεν πρέπει να ξεπερνά τις 20.000 ευρώ και για τους έγγαμους τις 28.000 ευρώ.
Αναφορικά με τα περιουσιακά κριτήρια για την επιστροφή ενοικίου για κύρια κατοικία ορίζεται ότι το σύνολο της αξίας της οικογενειακής περιουσίας, όπως προσδιορίζεται κατά τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ του τρέχοντος έτους, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 120.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό προσαυξανόμενο κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού. Για την επιστροφή ενοικίου για φοιτητική κατοικία δεν ορίζεται περιουσιακό όριο.
Ο Γολγοθάς του νοικοκυριού που δεν διαθέτει δική του κατοικία και η φορολογική πολιτική
Είναι προφανές πως το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει διπλή στόχευση. Την ενίσχυση των ενοικιαστών αλλά και την πιθανή πάταξη φαινομένων φοροδιαφυγής, καθώς ο ενοικιαστής θα προτιμά να δηλώσει ολόκληρο το ποσό που έχει συμφωνηθεί, ώστε να πάρει στο ακέραιο την επιδότηση.
Σύμφωνα με τους επίσημους δείκτες της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) οι αυξήσεις σε σχέση με πέρυσι είναι διψήφιες την ώρα που οι απώλειες εισοδημάτων λόγω πληθωρισμού δεν έχουν απορροφηθεί από τις αυξήσεις μισθών-συντάξεων.
Δεν είναι όμως αυτό το μοναδικό στοιχείο των ευρημάτων της ΕΛΤΑΤ που προκαλεί ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία της επίσημης Στατιστικής Αρχής, το μέσο μηνιαίο ενοίκιο στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στα 440 ευρώ (Απρίλιος 2025). Αν όμως ανατρέξουμε και σε αναφορές σε στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) θα δούμε πως το μέσο μηνιαίο ενοίκιο που δηλώνεται στην Ελλάδα ανέρχεται σε 255 ευρώ.
Η απόκλιση μεταξύ των δηλωμένων (255 ευρώ) και των πραγματικών ενοικίων (440 ευρώ ή υψηλότερα σε αστικές περιοχές) υποδηλώνει πιθανόττα φοροδιαφυγή. Θα μπορούσε κανείς λοιπόν να πει πως το υποχρεωτικό ηλεκτρονικό μισθωτήριο, που υποβάλλεται στο Taxis, περιλαμβάνει μόνο ένα μέρος του πραγματικού μισθώματος: το φανερό. Το υπόλοιπο καταβάλλεται κάτω από τα ραντάρ της εφορίας με μετρητά και δεν δηλώνεται.
Η «πρακτική» αυτή φυσικά και δεν είναι άγνωστη στις φορολογικές αρχές που γνωρίζουν επιπλέον πως η δαπάνη ενοικίου δεν εκπίπτει από τον φόρο εισοδήματος με αποτέλεσμα ο ενοικιαστής να μην έχει ισχυρό κίνητρο να αρνηθεί συναλλαγές «κάτω από το τραπέζι».
Στο σημείο αυτό μπαίνει ο προβληματισμός για το αν η επιδοματική πολιτική είναι προτιμότερη από την φορολογική. Η κυβέρνηση ακολούθησε την συνηθισμένη ελληνική πρακτική του “επιδόματος”, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα όπως αναφέρθηκε, ενώ “στο τραπέζι” υπάρχει και η δυνατότητα της έκπτωσης της δαπάνη ενοικίου από τον φόρο εισοδήματος, που θα έφερνε δίκαιη, σοβαρή και διαρκή “ανάσα” στο εισόδημα των ενοικιαστών. Η αύξηση των δηλωμένων ποσών πρακτικά θα μηδένιζε την φοροδιαφυγή στον χώρο των ενοικίων και αυτό με τη σειρά του θα επέτρεπε τη μείωση του φόρου, ώστε να είναι ικανοποιημένοι και οι ιδιοκτήτες και τελικά να λειτουργήσει η αγορά.
Κάποτε σε αυτή τη χώρα πρέπει να δεχτούμε ότι τα επιδόματα δεν μπορούν να υποκαθιστούν την πραγματική οικονομική και φορολογική πολιτική.
