Μελέτη ελληνικών πανεπιστημίων “βάζει φωτιές” – Αβγά από το χωριό ή από το σούπερ μάρκετ;
Αίσθηση προκάλεσε μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου που πραγματοποιήθηκε σε τυχαία δείγματα αβγών από οικόσιτα κοτέτσια σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Ηλεία, Αττική, Βοιωτία, Μαγνησία και Σέρρες) και εντόπισε την υπέρβαση των νομοθετικών ορίων για επικίνδυνες χημικές ουσίες (υπερφθοριωμένες ενώσεις PFAS) σε 9 από τα 17 δείγματα. Παράλληλα, βρέθηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων και φαρμακευτικών ουσιών. Πόσο όμως πρέπει να ανησυχούν οι καταναλωτές;
Τα “παντοτινά χημικά”
Οι λεγόμενες υπερφθοριωμένες ενώσεις, χρησιμοποιούνται πάνω από 8 δεκαετίες. Ήταν συστατικά των τεφλόν, των αντικολλητικών τηγανιών, καθώς και πάρα πολλών προϊόντων καθημερινής χρήσης διότι είναι επιβραδυντές φλόγας και αντιδιαβρωτικά. Όταν καταλήγουν στο περιβάλλον δεν διασπώνται με καμια διεργασία -γι’ αυτό ονομάζονται “αιώνια χημικά”- και έχουν διασπαρεί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη.
Πάντως, συγκριτικά με τα δείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, η Ελλάδα παρουσιάζει τις μικρότερες συγκεντρώσεις.
“Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας
Ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νίκος Θωμαΐδης, σε συνέντευξή του στο Πρώτο Πρόγραμμα, διαβεβαίωσε τους καταναλωτές ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας σχετικά με τα συγκεκριμένα χημικά που ανιχνεύτηκαν σε αβγά.
«Ό,τι είναι στην αγορά θα πρέπει να ελέγχεται, οπότε γενικότερα υπάρχει κάποια πρόνοια και γίνονται δειγματοληψίες»
Στο ερώτημα αν συνδέονται αυτές οι ουσίες με σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος και οι διαταραχές του ανοσοποιητικού, ο καθηγητής δήλωσε ότι τα δεδομένα είναι ακόμη αποσπασματικά και απαιτούν περαιτέρω επιστημονική μελέτη και επιδημιολογικές έρευνες για να εξαχθούν τεκμηριωμένα συμπεράσματα. «Σίγουρα, έχουν συσχετιστεί με κάποιες άλλες διαταραχές που λέγονται ενδοκρινικές διαταραχές και έχουν συσχετιστεί με προβλήματα στην αναπαραγωγή ή στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ή στην παχυσαρκία, περισσότερο από ό,τι στην καρκινογένεση ή οτιδήποτε άλλο», είπε.
Ο κ. Θωμαΐδης τόνισε ότι η μελέτη αφορά τυχαία δείγματα, τα οποία δεν πωλούνται στην ανοιχτή αγορά. «Ό,τι κυκλοφορεί σε πιστοποιημένα σημεία πώλησης είναι ελεγμένο κατά πλειοψηφία, δειγματοληπτικά πάντα. Δηλαδή, εμείς πήραμε τυχαία δείγματα τα οποία δεν πωλούνται στην ανοιχτή αγορά. Επομένως, σε γενικές γραμμές αυτό το οποίο πρέπει να πούμε στους καταναλωτές είναι ότι δεν χρειάζεται κανένας λόγος ανησυχίας. Αυτές οι έρευνες θα συνεχίσουν να γίνονται και θα βλέπουν το φως της δημοσιότητας» τόνισε, σημειώνοντας πως όπως ισχύει για όλα τα τρόφιμα πρέπει ο καταναλωτής να προτιμά τα πιστοποιημένα προϊόντα.
Τι έδειξε η έρευνα
Ο κ. Θωμαΐδης, σημειώνει πως οι πιο υψηλές συγκεντρώσεις PFAS σε δείγματα προέρχονταν από τα κοτέτσια στην αγροτική περιοχή γύρω από τη Βοιωτία καθώς και στον νομό Ηλείας, ενώ υψηλά ήταν και τα νούμερα στις Σέρρες.
«Από τα συγκεκριμένα κοτέτσια δεν ενδείκνυται η κατανάλωση περισσότερων από 3-4 αβγών την εβδομάδα σε εφήβους και ενήλικες, καθώς έτσι θα υπήρχε υπέρβαση και της κατανάλωσης PFAS που συνιστάται», σημειώνει στην Καθημερινή.
Ποια είναι η πιο ασφαλής επιλογή;
Τα δείγματα της συγκεκριμένης έρευνας ελήφθησαν τυχαία από αβγά ελευθέρας βοσκής τοπικών παραγωγών, ωστόσο στην αγορά κυκλοφορούν προϊόντα πιστοποιημένων μεγάλων παραγωγών (κλωβοστοιχίας, αχυρώνα, ελευθέρας βοσκής και βιολογικά). Διαφέρουν μεταξύ τους κυρίως ως προς τον τρόπο εκτροφής, το βασικό όμως για τον καταναλωτή είναι ότι όλα υπόκεινται στους απαιτούμενους ελέγχους, τόσο των ίδιων των επιχειρήσεων όσο και του ΕΦΕΤ.
Γι’ αυτό και, σύμφωνα με τον κ. Θωμαΐδη, δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για τα αβγά που φτάνουν στον καταναλωτή μέσω μεγάλων παραγωγικών μονάδων και πιστοποιημένων εκτροφέων, καθώς αυτά περνούν από πολλαπλούς ελέγχους, τόσο των ίδιων των επιχειρήσεων όσο και του ΕΦΕΤ. Η πιο ασφαλής επιλογή για το κοινό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να αγοράζει μόνο από πηγές που υπόκεινται σε επίσημη εποπτεία, καθώς το θεσμικό πλαίσιο είναι αυστηρό και οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι διενεργούνται συστηματικά. Η πρόσφατη έρευνα, όπως διευκρινίζει, δεν καταδεικνύει ότι τα ελληνικά αβγά είναι επικίνδυνα συνολικά, αλλά αναδεικνύει την ανάγκη να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο οι μηχανισμοί ελέγχου, ειδικά για τα παντοτινά χημικά.
Οι έλεγχοι του ΕΦΕΤ σε μεγάλα πτηνοτροφεία
Σχολιάζοντας την έρευνα ο πρόεδρος του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων στην Ελλάδα, Αντώνιος Ζαμπέλας, σημειώνει στην Καθημερινή πως είναι αδύνατον να ελεγχθούν όλοι οι μεμονωμένοι αχυρώνες στην Ελλάδα. Αντίθετα διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι στις μεγάλες μονάδες εκτροφής ορνιθοειδών, οι οποίες προμηθεύουν την αγορά με τη συντριπτική πλειοψηφία προϊόντων ζωικής προέλευσης.
Επικαλούμενος λοιπόν τα στοιχεία από ελέγχους του ΕΦΕΤ σε 20 μεγάλα πτηνοτροφεία το 2024, τονίζει πως δεν βρέθηκαν ίχνη PFAS σε δείγματα αυγών, ενώ η μη συμμόρφωση ορίων σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων ήταν της τάξης του 1-2%, με επιτρεπτό όριο από την Ε.Ε. το 5%.
