Η “άλλη”, απρόσμενη συνεισφορά του AntiNero στην προστασία του δάσους – Συμπεράσματα από τον Διομήδειο Κήπο
Οι παρεμβάσεις του προγράμματος AntiNero στα ελληνικά δάση για την προάσπισή τους από τη λαίλαπα των πυρκαγιών έχουν προκαλέσει σε αρκετές περιπτώσεις αντιδράσεις ειδικών και μη, που επισημαίνουν ότι η ίδια η εκτεταμένη απομάκρυνση βιομάζας (κλαδιών, θάμνων) αποτελεί καταστροφή.
Σημαντική συνεισφορά στον διάλογο αυτό αποτελούν τα συμπεράσματα της εμπειρίας από την εκτέλεση έργου AntiNero στον Βοτανικό Κήπο Διομήδους. Συνοπτικά, διαπιστώθηκε μεγαλύτερη αντοχή στις ξηράνσεις της ακραίας ξηροθερμικής χρονιάς 2024 και επιβίωση των δέντρων στις περιοχές στις οποίες εκτελέστηκε το πρόγραμμα, ενώ αντίθετα η πλειοψηφία των ξηράνσεων βρίσκεται σε περιοχές εκτός προγράμματος. Οι πρόσφατες φωτογραφίες είναι αποκαλυπτικές:
Πάνω τμήμα του δάσους που έχει γίνει διαχείριση του χαμηλού ορόφου του. Δεν υπάρχουν ξηράνσεις. Κάτω δασικό κομμάτι χωρίς διαχείριση. Οι ξηράνσεις δέντρων είναι πολλές.
Έκθεση Goldammer
Η απόφαση να γίνει προσπάθεια διαχείρισης μεγάλων δασικών εκτάσεων στη χώρας μας προέκυψε από την έκθεση του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών (Global Fire Monitoring Center – GFMC), με διευθυντή τον καθηγητή Dr. Johann Georg Goldammer, μετά την ολέθρια πυρκαγιά στο Μάτι. Από την τότε πολιτική ηγεσία αποφασίστηκε η σύσταση μιας Ανεξάρτητης Επιτροπής με σκοπό να αναλυθούν τα βαθύτερα αίτια του διαρκώς εντεινόμενου προβλήματος των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου που πλήττουν τον φυσικό πλούτο της χώρας και οδηγούν σε πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας με έντονη συμπεριφορά και τραγικά αποτελέσματα. Μετά την καταστροφική πυρκαγιά στη βόρεια Εύβοια, η παρούσα κυβέρνηση ξεκίνησε την υλοποίηση του προγράμματος διαχείρισης του δάσους που ονομάστηκε “AntiΝero” και χρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Στην Έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής, σημειώνεται:
Η δασική καύσιμη ύλη είναι ο μοναδικός παράγοντας του οποίου η διαχείριση μπορεί να επηρεάσει προκειμένου να μετριαστεί η συμπεριφορά της πυρκαγιάς και να μπορέσει ο μηχανισμός αντιμετώπισης να την ελέγξει (…) Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις που καίγονται βρίσκονται κατά κανόνα σε χαμηλά υψόμετρα και είναι εκτός διαχείρισης επειδή δεν είναι παραγωγικά. Παρόλα αυτά η διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης με καθαρισμούς, κλαδεύσεις, απομάκρυνση της βιομάζας ακόμη και καύση των υπολειμμάτων υλοτομιών είναι απαραίτητη για να αποφεύγεται υπερσυγκέντρωση βιομάζας και να διασπάται η συνέχεια του στρώματος του δασικού καυσίμου.
Παρέμβαση “AntiΝero” στον Διομήδειο Κήπο
Στο ανωτέρω πλαίσιο, η διοίκηση του Βοτανικό Κήπου Διομήδους επιχειρεί μια αποτύπωση της εμπειρίας από την εκτέλεση έργου AntiNero σε συνολική έκταση 360 στρεμμάτων, ένα χρόνο μετά την υλοποίησή του.
Η εκτέλεση του έργου, όπως και μεγάλου μέρους ανάλογων παρεμβάσεων σε πολλές δασικές περιοχές της νότιας Ελλάδας, συνέπεσε με τις εξαιρετικά ακραίες ξηροθερμικές συνθήκες της θερινής περιόδου του 2024, που είχαν ως αποτέλεσμα εκτεταμένες ξηράνσεις δασικής βλάστησης.
Όπως αναφέρει στο “Χαϊδάρι Σήμερα” ο διευθυντής του Κήπου, κ. Στέλιος Σούλιος, τα πρώτα συμπεράσματα υποδηλώνουν μεγαλύτερη επιβίωση των περιοχών στις οποίες εκτελέστηκε το πρόγραμμα AntiNero, ενώ η πλειοψηφία των ξηράνσεων βρίσκεται σε περιοχές εκτός προγράμματος, όπου ο υπόροφος παρέμεινε άθικτος.
Δείτε επιπλέον σχετικό φωτογραφικό υλικό:
Μια πρώτη “ανάγνωση” είναι ότι η αποκλάδωση χαμηλά στα δέντρα τους επέτρεψε να αμυνθούν καλύτερα στην έλλειψη υγρασίας σε μια χρονιά με ελάχιστες βροχές. Ο κ. Σούλιος τονίζει πάντως ότι, επειδή είναι κρίσιμο να στοιχειοθετηθεί περισσότερο το αν η καλλιέργεια των συστάδων (ιδιαίτερα της χαλεπίου πεύκης) σύμφωνα με τις αρχές της δασικής διαχειριστικής, απέφερε τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα, όπως μέχρι τώρα φαίνεται από επισταμένη παρατήρηση, η συλλογή στοιχείων και μετρήσεων θα συνεχιστεί.
Σημειώνουμε ότι η επίβλεψη του έργου έγινε από επιστημονικό προσωπικό του Βοτανικού Κήπου και ότι είναι μια ήπια παρέμβαση στον υπόροφο του δάσους. Η εργασία αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα για αντίστοιχα έργα σε άλλες περιοχές, καθώς η σημασία έχει μόνο η εργασία, αλλά και ο τρόπος που γίνεται αυτή.
