Κίμων Ε. Φουντούλης
Υποθέσεις, Απορίες, Ερωτήματα και Διαπιστώσεις Περί Κύπρου και Αιγαίου
Α. Τι θα είχε γίνει αν;
Αν η Κύπρος είχε ενωθεί με την Ελλάδα, οι Έλληνες της νήσου, οι Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι και Λατίνοι Κύπριοι θα ήταν ευρωπαίοι πολίτες από το 1981.
Η κοινότητα των Τουρκοκυπρίων, 18% του πληθυσμού το 1974, θα απολάμβανε την ασφάλεια που απολαμβάνει η μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη ανεξαρτήτως καταγωγής (Τουρκογενείς, Πομάκοι, Ρομά).
Ενδεχομένως η χώρα μας, Ελλάδα – Κύπρος, να είχε αποφύγει τη δικτατορία, η οποία κατά πολλούς ιστορικούς ερευνητές θεωρείται ως μοχλός προς την σημερινή πορεία υποδούλωσης του νησιού στην Τουρκία (κατοχή σχεδόν στο 40% του εδάφους).
Μια δημοκρατική Ελλάδα – Κύπρος στη δεκαετία του ’60 θα είχε γρηγορότερη εξέλιξη προς την τότε ΕΟΚ. Άρα και τα οφέλη τη ένταξης θα είχαν φτάσει και στους Τουρκοκύπριους πολύ νωρίτερα.
Στην Ιστορία δεν υπάρχουν αν. Στη πολιτική είναι υποχρεωτικό να αναρωτιόμαστε. Τα ερωτήματα και οι υποθέσεις είναι χρήσιμα εργαλεία στο διάλογο, στην επικοινωνία, στη διπλωματία.
Έχουμε θυμίσει τις παραπάνω χαμένες ευκαιρίες προς τους γείτονες του εν Κύπρω Ελληνισμού; Χρειάζεται να το κάνουμε;
Η Ελλάδα – Κύπρος θα ήταν μέλος του ΝΑΤΟ, ήδη από το 1960 με αμερικανικές νατοϊκές βάσεις όπως και στην Ελλάδα, τον πιστότερο, τον πλέον δεδομένο σύμμαχο στη Δύση, ιδίως σε σχέση με το κόστος που καταβάλει. Θα είχε και πόσο ρόλο η τότε Σοβιετική Ένωση και η σημερινή Ρωσία; Μάλλον οι δυνατότητες παρέμβασης του πάγιου γεωπολιτικού αντιπάλου της Δύσης θα ήταν περιορισμένες στα ζεστά νερά του ’60, του ’70, του ’80.
Το έχουμε εξηγήσει στη Δύση, ιδίως την υπερατλαντική, ΗΠΑ και Καναδά (με παρουσία και ως «ειρηνευτικής» δύναμης στην περίπτωση του δεύτερου); Χρειάζεται να το πράξουμε;
Ήταν οι εξελίξεις στην Κύπρο υπέρ της Δύσης ή μαρτυρούν αδυναμίες προβλεπτικότητας ανάλογες με την εμπλοκή στο Ιράκ, όπου η αναρχία που ακολούθησε την πτώση του Σαντάμ ενισχύει το Ιράν.
Οι παρεμβάσεις της Δύσης που επέφεραν εξελίξεις αντίθετες από τις διακηρυχθείσες επιδιώξεις, συνιστούν μακρύ κατάλογο. Θα βοηθούσε τα συμφέροντά μας η τακτική υπενθύμιση των παραπάνω;
Για την Ελλάδα και τους Έλληνες της Κύπρου, πριν την εισβολή και κατοχή από την Τουρκία, ευκταία ήταν η Ένωση. Υποστηρίχθηκε παραπάνω πώς θα ωφελούσε το σύνολο των κατοίκων.
Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, τόσο για την Ελληνική Δημοκρατία όσο και την Κυπριακή Δημοκρατία, η βέλτιστη λύση ήταν και είναι το ενιαίο κράτος Κυπριακή Δημοκρατία με ίσα δικαιώματα για κάθε πολίτη, ίση αξία ψήφου για κάθε ψηφοφόρο και όλες τις εγγυήσεις που διασφαλίζει το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο σε μια ελεύθερη χώρα δίχως παρεμβάσεις με επίκληση εγγυήσεων.
Κυπριακή Δημοκρατία (και Ελλάδα «στοιχιζόμενη») συμβιβάστηκαν στην «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία» (ΔΔΟ) το 1977. Με δεδομένο πως ο ορισμός ΔΔΟ δεν είναι κλειδωμένος στο διεθνές δίκαιο, γίνονταν διαπραγματεύσεις για τον προσδιορισμό του.
Β. Η λύση «Ζαμάν-Ζαμάν»!
Σήμερα, η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία ζητούν λύση δύο ισότιμων κρατών. Θέλουν όμως και υδρογονάνθρακες! Το κατεχόμενο από την Τουρκία βόρειο τμήμα του νησιού να πάρει μερίδιο από κέρδη στον υποθαλάσσιο πιθανό πλούτο του νότιου τμήματος του νησιού, της ελεύθερης Κύπρου. Προβάλλεται επίσης η άποψη περί «επικαθήσεως» της Κύπρου επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Δηλαδή σαν να ζητά η Μαλαισία (βόρεια) μερίδιο από την ΑΟΖ της Ινδονησίας (νότια) στο νησί Βόρνεο που μοιράζονται μαζί και με το Μπρουνέι. Ίσως και η Ινδονησιακή Παπούα σκεφτεί να διεκδικήσει την ΑΟΖ της Παπούα – Νέα Γουινέα; Οι ζούγκλες στην περιοχή αυτή φιλοξενούν ανθρώπους με ασύμβατες προς τις δικές μας απόψεις περί κανιβαλισμού… Μήπως να προτείναμε στους καλούς μας γείτονες να αναπτύξουν τις θεωρίες τους στο φιλόξενο περιβάλλον του τροπικού δάσους;
Ας σκεφτούμε αντιστοίχως το Ηνωμένο Βασίλειο να παραχωρεί μερίδιο από την ΑΟΖ, που συνεισφέρει η Βόρειος Ιρλανδία στο Βασίλειο, προς την ομόαιμη μα αλλόθρησκη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. ¨Η μήπως να διεκδικεί το Ηνωμένο Βασίλειο ΑΟΖ από την Δημοκρατία της Ιρλανδίας αλλά και αντίστροφα;
Η Τουρκία χρησιμοποιεί νομικές θεωρήσεις επιχειρηματολογώντας με γεωλογικούς όρους. Τι θα γινόταν εάν η Ινδία χρησιμοποιούσε καινοτόμα δημιουργική νομική σκέψη σε σχέση με τη Σρι Λάνκα, ή οι ΗΠΑ σε σχέση με την Κούβα; Γιατί η Κίνα να μην θεωρήσει την ηφαιστειότητα που εκδηλώνεται στην Ιαπωνία ως απειλή για τα ηπειρωτικά της εδάφη και να διεκδικήσει τη διαχείριση των ηφαιστείων της Ιαπωνίας; Αντιστοίχως προς τη Ινδονησία όπου τα ηφαίστειά της μπορεί να καταστούν πλανητικός παράγων διαμόρφωσης κλίματος (βλέπε και έκρηξη Κρακατόα το 1883).
Θα αναρωτηθεί κάποιος: μα στέκουν τέτοιες παράλογες απαιτήσεις; Η προφανής απάντηση είναι όχι.
Το διεθνές δίκαιο είναι πρόσφατο, εξελίσσεται και συχνά είναι δίκαιο το ισχυρού. Όταν όμως ξεφεύγουμε από τους νομικούς ορισμούς και χρησιμοποιούμε κατά το δοκούν ορολογία άλλων επιστημών, τότε ο ασκός ανοίγει και οι άνεμοι δεν μαζεύονται! Πες-πες και πίεσε – πίεσε κάτι μπορεί να αλλάξει.
Τα σύνορα στην Ευρώπη θεωρούνταν απαραβίαστα. Όμως για το Κοσσυφοπέδιο έγινε μία εξαίρεση. Ειπώθηκε πως θα είναι άπαξ. Μήπως όμως καταστεί απαιτητή ανάλογη ρύθμιση π.χ. για την Ανατολική Ουκρανία; Ποιος μπορεί να προδικάσει τα μελλούμενα;
Έχουμε προβάλει επαρκώς τον παραπάνω προβληματισμό σε όλο το διεθνές περιβάλλον, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας, πολιτικού συστήματος;
Γ. Το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια ή και στους αλιείς;
Στον Τύπο πυκνώνουν οι φωνές που ζητούν Ελλάδα και Κύπρος να προσέρχονται με ευελιξία και μετριοπάθεια στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Αναπτύσσεται η άποψη πως η γειτονιά μας είναι γεωγραφική εξαίρεση επί του πλανήτη Γη. Κι ότι με υπαναχώρηση ή έστω μερική εφαρμογή των 12 μιλίων χωρικών υδάτων, των 200 μιλίων ΑΟΖ κ.ά., η «στραγγαλιζόμενη» Τουρκία θα νιώσει ασφάλεια, και η απόσυρση της «ελληνικής απειλής» (Ελλάδα – Κύπρος) θα επιτρέψει στη Τουρκία να συμβληθεί έντιμα και εγκάρδια σε μια νέα συνθήκη – σύμφωνο συμβίωσης.
Για να το δούμε στο Αιγαίο: Εάν η Ελλάδα συνομολογήσει δικαιώματα και συμφέροντα της Τουρκίας δυτικά των ακτών των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου (από Σαμοθράκη έως Καστελόριζο), τότε αφενός οι Έλληνες κάτοικοι θα χάσουν το ηθικό τους αφετέρου θα αποστερηθούν κρίσιμο πόρο ανάπτυξης, τα αλιευτικά δικαιώματα. Κυρίως όμως η θέση – θεωρία της Τουρκίας περί «επικαθήσεως» των ελληνικών νήσων επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας της Ανατολίας θα έχει αποκτήσει υπόσταση. Κι αυτό ανεξαρτήτως διατυπώσεων. Ακόμη κι αν η Τουρκία στην συμφωνία την αποδεχτεί ως ανυπόστατη και λανθασμένη!
Κάθε συμφωνία για την Τουρκία σημαίνει κεφαλαιοποίηση των συμφερόντων γι’ αυτήν και επαναδιεκδίκηση από την επόμενη όλων των μη ικανοποιηθέντων στόχων της. Αυτό δείχνει η μη τήρηση της συνθήκης της Λωζάννης ήδη από το 1923, μετά την υπογραφή της.
Καταγράφηκε στην ιστορία κατά την «ελληνοτουρκική φιλία» του ’30 (άρνηση παραμονής σε χιλιάδες Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, μη απόδοση περιουσιών), τάγματα εργασίας και επαχθής φορολογία των απομεινάντων Ελλήνων το ’40, διωγμός Ίμβριων, Τενέδιων, Κωνσταντινουπολιτών το ’50, ’60, ’70, υπονόμευση λειτουργίας Κυπριακής Δημοκρατίας, υπόθαλψη και οργάνωση τρομοκρατίας σε βάρος των Ελληνοκύπριων, εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, διωγμοί, βιασμοί, κλοπές και φθορές περιουσιών και μνημείων, εποικισμός και αλλοίωση πληθυσμού της Κύπρου, επιθετικές ενέργειες σε βάρος των Ελληνικών νησιών και άλλα πιο πρόσφατα.
Όσοι δεν λαμβάνουν υπόψιν την χαρακτηριστική παράδοση της Τουρκίας στην μη τήρηση των συμφωνηθέντων, είτε πρόκειται για εκεχειρία τον Αύγουστο του 1974 ή για επιστροφή προσφύγων και μεταναστών από το 2015 έως σήμερα (αλλά και νωρίτερα), παραγνωρίζουν τον πυρήνα του προβλήματος: την αποδεδειγμένη και πολλάκις επιβεβαιωμένη αναξιοπιστία (με δυτικούς όρους) της Τουρκίας. Κι αυτό δεν είναι «έλλειψη αξιοπιστίας», όταν πρόκειται για κρατική πολιτική εκπαίδευσης πολλών γενεών ελίτ και λαού στην απόλαυση του κλεμμένου.
Υπάρχει κάποια απόδειξη, τεκμήριο, έστω ένδειξη αλλαγής συμπεριφοράς;
Μπορούν να υπάρξουν εγγυήσεις, ενέχυρα που να δένουν τον ανατολίτη γείτονα;
Μια χώρα, η Τουρκία, που αρνείται να δει την ιστορική αλήθεια, την μαζική εξόντωση Αρμενίων, Ελλήνων, Ασσυρίων, στα σύγχρονα χρόνια τους διωγμούς των Κούρδων, γιατί να τηρήσει την υπογραφή της και να περιοριστεί στο μετριοπαθές αντάλλαγμα που σκιαγραφείται από αρκετές ελληνικές γραφίδες; Μάλλον στην κακοήθη όρεξη της θα συμβάλει η «μετριοπάθεια».
Η ηττημένη Δυτική Γερμανία έφτασε στο ’70, στο ’80 για να κουβεντιάσει τον γερμανικό ναζισμό, κι αυτό δειλά, δίχως αποζημιώσεις, συνεχίζοντας την ιμπεριαλιστική διείσδυση με όπλο την οικονομία και το μέγεθος της ενωμένης πλέον Γερμανίας. Η αήττητη G-20 Τουρκία, που αποζητά ζωτικό χώρο, όπως και η Γερμανία το 1938, γιατί να αλλάξει απέναντι στη δοκιμαζόμενη Ελλάδα;
