Κοπεγχάγη – Χαϊδάρι – Κέρκυρα, μια άνιση σύγκριση 

Δεν είναι λίγες οι φορές, που ακούμε κάποιον να σχολιάζει μια άθλια κατάσταση στη χώρα μας, αναφέροντας ότι αν πας στην Ευρώπη, εκεί έχουν κάνει αυτό και εκείνο και ότι όλα είναι στην εντέλεια, ενώ εμείς ακόμα είμαστε πίσω. Πολλές φορές βλέπουμε το ίδιο άτομο που τα λέει αυτά, να συμπεριφέρεται αντίθετα με την αρμονία που μόλις περιέγραψε, λες και υπάρχει το κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ όλων μας, ότι εδώ στην Ελλάδα θα είμαστε πίσω, άσχετα αν ξέρουμε όλοι τι είναι αυτό που μας κρατάει εκεί. Ακόμα και αν συγκέντρωνες τους μεγαλύτερους κοινωνιολόγους, ιστορικούς, ψυχολόγους και οικονομολόγους, για να βρουν απαντήσεις για το που οφείλεται αυτή η συμπεριφορά, θα είχαν να αναλάβουν ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο.

γράφει ο Θοδωρής Μιχαλάς

Η κατάσταση στην οποία έφτασε η χώρα μας, έκανε πολλούς να αφήσουν τα δεδομένα της γειτονιάς τους και να μετακομίσουν σε μια άλλη γειτονιά της Ευρώπης. Οι λεγόμενοι Έλληνες του Εξωτερικού, για τους οποίους γίνεται συνεχής αναφορά τα τελευταία χρόνια, είναι κάθε λογής, νέοι κυρίως άνθρωποι, που αναζήτησαν μια άλλη ζωή από αυτήν που είχαν στην Ελλάδα. Το θλιβερό ,κατά μια προσέγγιση, αυτό γεγονός, έχει δημιουργήσει ευκολότερη πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν τη λειτουργία των διαφόρων κοινωνιών της Ευρώπης, σε σύγκριση με την ελληνική κοινωνία. Πάνω στη βάση αυτού λοιπόν, θα ήθελα να μοιραστώ τη δική μου άποψη, βάσει του βαθμού εμπειρίας και γνώσης μου, πάνω στο θέμα της καθαριότητας, της τάξης και της αρμονίας σε μια κοινωνία, σε επίπεδο Δημοτικής αρχής. Πράγμα που χαζεύουμε στις ‘καλές’ χώρες γιατί δεν το βρίσκουμε στην ‘κακιά’ Ελλάδα. Τα τελευταία 5 χρόνια σπούδασα, ζω και εργάζομαι στην Κοπεγχάγη. Μεγάλωσα στο Αιγάλεω και το Χαϊδάρι και κατάγομαι από την Κέρκυρα. Εδώ τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά ως προς τον τρόπο ζωής, ίσως προς το καλύτερο, αλλά και με κάποιο κόστος, το οποίο δεν το αναφέρουν οι άνθρωποι όταν μιλάνε για τα ωραία των χωρών αυτών.

Προφίλ Κράτος-Δήμος

Πρώτη προτεραιότητα της δημόσιας διοίκησης αποτελεί η επίτευξη της καλύτερης δυνατής επίδοσης σε οργάνωση-αυστηρότητα-επιτήρηση, με στόχο την όσο το δυνατόν λιγότερη ταλαιπωρία για το σύνολο των πολιτών. Προσοχή στο σημείο αυτό. Για το ΣΥΝΟΛΟ των πολιτών. Αυτό σημαίνει πως αν η αυστηρή εφαρμογή ενός κανόνα εξυπηρετεί το 51% των κατοίκων μιας πόλης, το υπόλοιπο 49% θα πρέπει να ξεβολευτεί. Διαφορετικά, αν οι διοικούντες δημιουργήσουν κανόνες με βάση τις ανάγκες μιας μικρής ομάδας πολιτών, ενδέχεται να έχουμε ταλαιπωρία για το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας. Για να γίνει εφικτή η σωστή επιλογή ενός κανόνα λοιπόν, θα πρέπει καταρχάς η διοικητική αρχή να έχει στην κατοχή της τον όγκο δεδομένων που χρειάζεται, προκειμένου να έχει καθαρή εικόνα των προβλημάτων. Είναι πραγματικά άξιο σεβασμού, το πόσο εύκολα στη Δανία, με τη χρήση του ΑΜΚΑ σου (CPR number), επικοινωνείς με οποιαδήποτε υπηρεσία, μέσω οποιασδήποτε υπηρεσίας, ακόμα και από το σπίτι σου. Πληροφοριακά συστήματα λοιπόν, τα οποία δεν αφήνουν καμία υπόνοια αναξιοκρατίας στη λήψη αποφάσεων και τη θέσπιση κανόνων, αφού υπάρχεις σε ένα σύστημα μαζί με όλους, και κρίνεστε από έναν αλγόριθμο. Γνωρίζοντας λοιπόν το παραπάνω, θεωρείς ότι η όποια απόφαση λήφθηκε, πρέπει να ακολουθηθεί, είτε τυγχάνει να μας βολεύει είτε όχι.

Κατά δεύτερο λόγο, για να σχεδιαστεί ένα τέτοιο σύστημα, απαιτούνται γνώση, εμπειρία, τεχνογνωσία και πόροι. Η δημόσια διοίκηση έχει ανάγκη από επιστήμονες στον πυρήνα της και όχι μόνο από ηγέτες. Η αρχιτεκτονική του συστήματος απαιτεί επιστήμονες για να λειτουργήσει και να συνεχιστεί σωστά. Η λύση του κάθε προβλήματος απαιτεί επιστημονική υποστήριξη για να καταστεί αποτελεσματική. Το γραφείο τουρισμού του Δήμου Κέρκυρας δε νοείται να μην απασχολεί άτομα με άριστη γνώση και εμπειρία πάνω στον τουρισμό. Αναφέρω την Κέρκυρα λόγω καταγωγής, αλλά και της διπλωματικής μου εργασίας πάνω στη διαχείριση του τουρισμού του νησιού. Ένα από τα συμπεράσματα της εργασίας είναι η υποστελέχωση του Δήμου ή η στελέχωση με λάθος άτομα σε λάθος θέσεις.

Οι δύο παρατηρήσεις μου εν τέλει, όσον αφορά τη σύγκριση ως προς τη δημόσια διοίκηση, είναι η συστηματική συλλογή πληροφοριών και η άρτια στελέχωση μιας διοικητικής υπηρεσίας. Πλέον δε ζούμε στην εποχή που ο καλός Δήμαρχος κάνει βόλτα στη γειτονιά και φτιάχνει το πεζοδρόμιο την άλλη βδομάδα. Ο Δήμαρχος είναι για να παίρνει αποφάσεις με τη βοήθεια επιστημόνων, βλέποντας την παρουσίαση στοιχείων από επιστήμονες. Και όταν λέμε επιστήμονες δεν εννοούμε λευκή ρόμπα και δοκιμαστικό σωλήνα. Εννοούμε ανθρώπους που αποδεδειγμένα κατέχουν γνώσεις πάνω στο εκάστοτε πεδίο ή αντικείμενο.

Προφίλ Πολίτες

Στην άλλη πλευρά του διπόλου, έχουμε τον πολίτη. Για να μπορούμε να μιλάμε για πληροφοριακά συστήματα, διακυβέρνηση βάσει συλλογής δεδομένων και αποτελεσματικής διοίκησης προς όφελος του συνόλου, θα πρέπει να υπάρχει κοινή αντίληψη αυτών και από τις 2 πλευρές. Ο πολίτης πρέπει να επιβλέπει τη δημόσια αρχή συνεχώς. Για να είναι σε θέση να την κρίνει σωστά όμως, θα πρέπει να μιλάνε μεταφορικά την ίδια γλώσσα. Αυτό δεν επιτυγχάνεται ξαφνικά αλλά αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανατροφής των πολιτών μέσα στο θεσμικό πλαίσιο της χώρας. Το σχολείο είναι η πρώτη μας επαφή με το Κράτος. Εκεί, δημιουργούμε την πρώτη εντύπωση για τη θεσμική μας ζωή αργότερα στη χώρα. Η συζήτηση εδώ είναι ατελείωτη και γι αυτό θα έρθω στο αποτέλεσμα, προσπερνώντας την αιτία. Οι πολίτες λοιπόν θα πρέπει να έχουν πηγαία, την αντίληψη ότι κάθε τι, έχει δύο πλευρές. Την αντίληψη ότι κρίνουμε με βάση τη γνώση και όχι το συναίσθημα, ότι κρίνουμε βάσει αποτελέσματος. Η κρίση αυτή, πρέπει επίσης να ορίζεται με φόντο το κοινωνικό όφελος και όχι το προσωπικό. Παιδεία και Εκπαίδευση τα κρατούμενα εδώ.

Τέλος, προκειμένου μια κοινωνία να είναι αποτελεσματική ως προς την τάξη, την καθαριότητα και την αρμονία, χρειάζεται υπακοή. Η υπακοή, παίρνει πολλές φορές αρνητικό πρόσημο ως αξία στην Ελλάδα. Εδώ ίσως ένας ιστορικός να έχει να δώσει ενδιαφέρουσες απαντήσεις. Προσωπικά θα εστιάσω στην υπακοή, προερχόμενη από την οικογένεια. Ίσως να πρέπει να κοιτάξουμε αν πραγματικά η ελληνική οικογένεια είναι η καλύτερη ή μήπως όχι. Ίσως να πρέπει να ανοίξουμε πιο πολύ τα αυτιά μας στους ψυχολόγους, οι οποίοι φωνάζουν ότι η ελληνική οικογένεια έγινε μηχανή παραγωγής ανεύθυνων πολιτών. 

Όταν λοιπόν περπατάς στο Χαϊδάρι και βλέπεις ένα τουμπαρισμένο κάδο με τα σκουπίδια στο δρόμο ή στην Κέρκυρα και βλέπεις πεταμένα στρώματα μπροστά από το Βενετσιάνικο φρούριο, σκέφτεσαι τους ωραίους δρόμους της Κοπεγχάγης. Δε σκέφτεσαι όμως ότι εδώ τα σκουπίδια μαζεύονται μια φορά τη βδομάδα από το δήμο, μέσα από ειδικό χώρο για σκουπίδια σε κάθε πολυκατοικία, τον οποίο πληρώνουν όλοι, και μάλιστα πολύ. Δε σκέφτεσαι το γεγονός ότι αν δεν έχεις έτοιμα τα σκουπίδια σου, μέσα στον κάδο σου, έξω από τη μονοκατοικία σου, Τρίτη πρωί, θα μείνεις με τα σκουπίδια στην αυλή σου για μια βδομάδα. Και τη βδομάδα που έρχεται πρέπει να παράγεις λιγότερα σκουπίδια για να χωρέσουν στον ίδιο κάδο, αλλιώς θα πρέπει παραγγείλεις δεύτερο κάδο (μόνο από το δήμο), τον οποίο θα πληρώσεις χρυσό με το λογαριασμό του νερού.

Όταν έρχεσαι και βλέπεις τα αυτοκίνητα παρκαρισμένα στην εντέλεια στις γειτονιές, με 10 μέτρα απόσταση από τις οικοδομικές γραμμές, δεν είναι επειδή είναι όλοι μορφωμένοι εδώ. Είναι γιατί η κλήση κοστίζει από 70 μέχρι 110 ευρώ και ο υπάλληλος του δήμου κρύβεται κυριολεκτικά πίσω από το θάμνο. Όταν θα δεις την κλήση στο τζάμι, διαβάζεις το λόγο και αν νομίζεις ότι είναι άδικος, κάνεις ένσταση. Δέχεσαι μία απάντηση ανάλογα με το πόσο αποδεικνύεις το λάθος του υπαλλήλου, το οποίο είναι σπάνιο καθώς είναι η δουλειά του, και τέλος. Τρως 2, 3, 5, 10 κλήσεις και μετά μαθαίνεις. Έτσι είναι και με την καθαριότητα, και με τους δρόμους, και με τους φόρους και με όλα αυτά που θαυμάζουμε όταν ερχόμαστε σε μια πόλη σαν την Κοπεγχάγη.

Για να χτιστεί κάτι τέτοιο, πρέπει ο πολίτης να αφιερώνει καθημερινά χρόνο στις υποχρεώσεις του απέναντι στην κοινωνία. Από το διαχωρισμό των σκουπιδιών στην κουζίνα του, μέχρι τα 2 παραπάνω χιλιόμετρα οδήγησης για να βρει νόμιμη θέση πάρκινγκ. Από το ότι δεν μπορείς να βάψεις το μπαλκόνι σου ότι χρώμα θέλεις, μέχρι το ότι για να έχεις σκύλο, θα είναι σαν να έχεις παιδί. Η ανάληψη των ευθυνών από τους πολίτες είναι βασικό συστατικό της αρμονικής συμβίωσης σε μια κοινωνία. Δημιουργώντας υπεύθυνους, υπάκουους και αυστηρούς πολίτες, δημιουργείς υπεύθυνες, υπάκουες και αυστηρές διοικήσεις. Για να συμβαδίζουν πολίτες και Κράτος, πρέπει να μιλάνε την ίδια γλώσσα (μεταφορικά), να υπάρχει εθνική υπερηφάνεια ως κίνητρο, να υπάρχει πηγαία εμπιστοσύνη αλλά και υπακοή.

Την επόμενη φορά που θα συγκρίνουμε μια κατάσταση στην Ελλάδα με μια αντίστοιχη του Εξωτερικού, θα έχει ενδιαφέρον να φανταστούμε το επίπεδο προσωπικής ευθύνης που απαιτήθηκε, αλλά και το επίπεδο τεχνογνωσίας που κρύβεται από πίσω, και στις δύο περιπτώσεις. Αυτό ίσως αποτελεί αντικειμενική σύγκριση και όχι δύο φωτογραφίες η μία δίπλα στην άλλη.

Αυτό που πρέπει να κοιτάξουμε πραγματικά, είναι η σημασία της λέξης ‘ελευθερία’. Ένας κοντόφθαλμος πολίτης βλέπει ως ελευθερία να παρκάρει πάνω στο πεζοδρόμιο, καθώς θα φτάσει στον προορισμό του πιο γρήγορα, πιο κοντά και χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες. Το ίδιο με την υπερβολική ταχύτητα, το αλκοόλ και τη ζώνη. Ένας υπεύθυνος πολίτης, συμμερίζεται το μέλλον, τις υπαρκτές συνέπειες αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Πολίτης δε γεννιέσαι αλλά γίνεσαι. Η διαδικασία δημιουργίας πολιτών είναι μεγάλη και επίπονη και διαμορφώνει αυτό που ονομάζουμε νοοτροπία μιας κοινωνίας.

Στην Ελλάδα, χρειαζόμαστε μια διοίκηση, η οποία θα εξασφαλίσει την πλήρη και σαφή καταγραφή των προβλημάτων, αλλά και την αξιοκρατική εφαρμογή αυστηρών κανόνων για όλους, με συνέπειες για όσους δε συμμορφώνονται. Αυτό για πολλούς είναι δικτατορία, συμβαίνει όμως σε μία από τις πιο σοσιαλιστικές γειτονιές της Ευρώπης, και δημιουργεί τους πιο ικανοποιημένους πολίτες του κόσμου βάση παγκόσμιας στατιστικής. Ας κάτσουμε λοιπόν και ας σκεφτούμε τι είναι πραγματικά ελευθερία των πολιτών και τι είναι πραγματικά ωφέλιμο.

Τα παραπάνω αποτελούν μια προσωπική άποψη. Αποτελούν μια σύντομη αναφορά σε ένα θέμα που απασχολεί την κοινωνία μας, από την προσωπική μου οπτική και με βάση τις προσωπικές μου εμπειρίες και γνώσεις. Τέλος, μιας και μου δίνεται η ευκαιρία, θα ήθελα να μοιραστώ μια ακόμη σκέψη, ότι οι Έλληνες του Εξωτερικού δε θα πρέπει να θεωρούνται ούτε ήρωες αλλά ούτε και προδότες. Δε θα πρέπει να χωρίζονται οι Έλληνες σε μέσα και έξω. Αφού έχουμε την ευκαιρία να έχουμε αυτιά και μάτια παντού, ας φιλτράρουμε τις καλύτερες πρακτικές και ας φτιάξουμε την καλύτερη συνταγή για τη χώρα μας. Ας ξεκινήσουμε με το να γίνουμε υπεύθυνοι πολίτες.

---

Ο Θοδωρής Μιχαλάς (facebook) γεννήθηκε στο Αιγάλεω και μεγάλωσε εκεί αλλά και στο Χαϊδάρι (Δάσος Χαϊδαρίου). Σπούδασε Λογιστική & Χρηματοοικονομική στο Τ.Ε.Ι Κεντρικής Μακεδονίας. Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην καινοτομία και επιχειρηματικότητα με minor στην ψυχολογία, τη νευροεπιστήμη και την καταναλωτική συμπεριφορά, στο CBS (Copenhagen Business School). Εκπόνησε τη διπλωματική του εργασία με θέμα ‘Καινοτομία στον Ελληνικό Τουρισμό’. Εργάστηκε σε τμήματα πωλήσεων και μαρκετινγκ των εταιρειών (NorthQ, PassnFly, Airtame) και πλέον εργάζεται ως υπεύθυνος διοίκησης στην πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Δανία. Πρόσφατα επιλέχθηκε για τη στελέχωση τμήματος στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Βασικότερα ενδιαφέροντά του αποτελούν ο τουρισμός, η τοπική αυτοδιοίκηση και η νεοφυής επιχειρηματικότητα.