ANIMALSLIFESTYLEΠΡΩΤΗ ΣΕΛΙΔΑ
Pet therapy – Τοπική Αυτοδιοίκηση και Θεραπευτική Συντροφιά των Ζώων
γράφει ο Γιώργος Τερζάκης *
Δεν αποκτούμε τα κατοικίδια γιατί αυτά μας έχουν ανάγκη. Εμείς τα έχουμε ανάγκη για να μπορούμε να επιβιώσουμε μέσα στις υδροκεφαλικές πόλεις που δημιουργήσαμε, αποκόπτοντας τόσο εμάς όσο και τα παιδιά μας από τη Φύση.
Δεν αποκτούμε τα κατοικίδια γιατί αυτά μας έχουν ανάγκη. Εμείς τα έχουμε ανάγκη για να μπορούμε να επιβιώσουμε μέσα στις υδροκεφαλικές πόλεις που δημιουργήσαμε, αποκόπτοντας τόσο εμάς όσο και τα παιδιά μας από τη Φύση.
Απρόσωπες εξουσίες
Οι Δημοτικές αρχές κάθε τόπου δεν δραστηριοποιούνται ή πιο σωστά δεν θα πρέπει να δραστηριοποιούνται στη σφαίρα του απρόσωπου, του μακρινού, του πολύπλοκου. Αυτό ας το αφήσουν στο επίπεδο της κεντρικής εξουσίας.
Οφείλουν να είναι παντού και να παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο σε αυτό που ονομάζουμε ευζωία του πολίτη. Δηλαδή στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του κατοίκου μιας πόλης. Η καθημερινότητα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση όλοι γνωρίζουμε ότι είναι έννοιες αλληλένδετες.
Μήπως ένας πρόγραμμα pet therapy για την τρίτη ηλικία μπορεί να γίνει μια νέα δραστηριότητα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση;
Παράλληλα ένα σημαντικό ρόλο οφείλει να παίξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση στη φροντίδα και καλή ποιότητα ζωής (δηλαδή στην ευζωία) των ζώων ενός τόπου. Ας μη λησμονούμε ότι και τα ζώα συντροφιάς “καταγράφονται” ως κάτοικοι ενός Δήμου.
Στεγασμένοι και άστεγοι φίλοι
Τα ζώα συντροφιάς στις πόλεις τα συναντάμε χωρισμένα σε δυο κατηγορίες: Τα έχοντα ιδιοκτήτη, δηλαδή δεσποζόμενα και μάλλον τυχερά, μιας και οι ιδιοκτήτες τους φροντίζουν για την ευζωία τους. Η άλλη κατηγορία είναι τα αδέσποτα, τα άτυχα. Βρίσκονται στους δρόμους είτε επειδή γεννήθηκαν εκεί είτε επειδή η ανωριμότητα και η ασυνειδησία των ανθρώπων τα εξανάγκασε να βρεθούν εκεί. Για αυτή την κατηγορία ζώων οι Δημοτικές αρχές μιας πολιτισμένης κοινωνίας αναλαμβάνουν έργο ζωής.
Η περισυλλογή, η στείρωση η προσπάθεια αποασυλοποίησης και υιοθεσίας αδέσποτων ζώων είναι θέματα που αφορούν τους Δήμους. Ίσως από το πλέον δύσκολα υλοποιήσιμο είναι η προσπάθεια για υιοθεσία τους. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό δεν γίνεται εύκολα. Και πολλές φορές οι χώροι περισυλλογής εμφανίζουν πληρότητα, δυσκολεύοντας έτσι τη συνέχεια ενός αξιόλογου έργου.
– Μήπως μπορούν να υπάρξουν και άλλες λύσεις;
– Μήπως μπορεί να “αξιοποιηθούν” και με άλλους τρόπους τα αδέσποτα ζώα;
– Μήπως μπορεί να “αξιοποιηθούν” και με άλλους τρόπους τα αδέσποτα ζώα;
Pet therapy
Tι είναι το Pet therapy, δηλαδή η εναλλακτική συμπληρωματική μέθοδος θεραπείας με την βοήθεια των ζώων;
Ίσως κάποιοι κάτι θα έχουν ακούσει. Ίσως σας βοηθήσει το παρακάτω παράδειγμα. Στη διάρκεια μιας έρευνας ειδικοί ψυχολόγοι ρώτησαν την Άννα, ηλικίας 5 χρονών, τι είναι ευτυχία και πώς μπορείς να περιγράψεις την αγάπη. Η Άννα ντροπαλά – ντροπαλά είπε: …”Όταν γυρνάω στο σπίτι από τον Παιδικό σταθμό αργά το απόγευμα και το σκυλάκι μας η Νταίζη, έρχεται αμέσως χοροπηδά και θέλει να με φιλήσει, παρόλο που την αφήσαμε μονή της όλη την ημέρα. Είμαι ευτυχισμένη και αυτό είναι αγάπη.“
Η μικρή Άννα μπόρεσε να εκφράσει με πολύ απλά λόγια ποιος είναι ο δεσμός ανθρώπου και ζώου και τι σημαίνει η επαφή με ένα ζώο.
Από τα προϊστορικά χρόνια έχουν αναπτυχθεί δεσμοί χρηστικοί και συναισθηματικοί του ανθρώπου με τα κατοικίδια ζώα.
Το 1940 για πρώτη φορά σε Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης, ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός και οι Υγιεινομικές Υπηρεσίες του Στρατού έφεραν μια σημαντική εξέλιξη. Έθεσαν σε εφαρμογή πρόγραμμα επανένταξης και κοινωνικοποίησης των βετεράνων στρατιωτών, που στηριζόταν σε ζώα.
Το πρώτο αυτό καταγεγραμμένο πρόγραμμα pet therapy πραγματοποιήθηκε σε ειδικό χώρο που διέθεσε ο στρατός. Καταγράφονται επίσης πολύ καλά αποτελέσματα και έχουμε βελτίωση τόσο των συναισθηματικών όσο και των φυσιολογικών παραμέτρων διάφορων περιπτώσεων: Ανθρώπων τρίτης ηλικίας, ασθενών με αλτσχάιμερ, ασθενών με aids, ασθενών με κατάθλιψη, ακόμη και φυλακισμένων.
Γίνεται θεσμός
Όμως η δραστηριοποίηση σχετικά με την συμμετοχή των ζωών για την βελτίωση της υγείας των ανθρώπων, αλλά και της δυνατότητας που κάποιες κατηγορίες ζώων έχουν και μπορούν να προσφέρουν ειδικές υπηρεσίες σε ανθρώπους, γίνεται θεσμός σε πολλές χώρες.
Δραστηριοποιούνται πλέον πολλές οργανώσεις κυβερνητικές και μη κυβερνητικές ως αρωγοί σε προγράμματα pet therapy διαφόρων φορέων στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά την Αυστραλία και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος των προγραμμάτων είναι να βοηθήσουν τους ανθρώπους αλλά ταυτόχρονα τα ζώα να έχουν καλή ποιότητα ζωής.
Pet Therapy, πού αλήθεια;Η επιστημονική βιβλιογραφία μας δίνει ιδέες.– Στα ΚΑΠΗ– Στο πρόγραμμα Βοηθείας στο Σπίτι– Στους Παιδικούς σταθμούς– Στα Δημοτικά σχολεία– Στα Ειδικά σχολεία
Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ότι τα ζώα συντροφιάς συμμετέχουν ως “εθελοντές”. Η “εργασία” τους δεν είναι παρά ένα παιχνίδι, που το απολαμβάνουν και οφείλουμε να τα προστατεύουμε από τυχόν στρεσσογόνες γι’ αυτά καταστάσεις.
Η ενασχόληση των ζώων σε προγράμματα βοήθειας, ανάλογα με το είδος της υπηρεσίας που προσφέρουν, τα κατατάσσει σε δύο κατηγορίες:
Πρώτη κατηγορία
Είναι τα ζώα που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε συγκεκριμένες δραστηριότητες Animal Assisted Activities (AAA). Αυτά είναι κατοικίδια κυρίως σκύλοι, που χρησιμοποιούν Υπηρεσίες Διάσωσης (για την εύρεση ανθρώπων μετά από σεισμό, μετά από χιονοστιβάδες, μετά από ένα ναυάγιο). Σκύλοι (AAA) χρησιμοποιούνται για ανίχνευση βομβών και ναρκωτικών.
Σκύλοι χρησιμοποιούνται ως οδηγοί για τυφλούς και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Τα ζώα αυτά συνήθως επιλέγονται από συγκεκριμένες ράτσες, που έχουν ανεπτυγμένες κάποιες ιδιότητες. Χρειάζονται ειδική εκπαίδευση και φυσικά ανήκουν είτε σε ιδιώτες είτε σε οργανισμούς. Έχουν την υποχρέωση να τα συντηρούν, να τα εκπαιδεύουν, να καλύπτουν την κτηνιατρική τους φροντίδα. Και να τα φροντίζουν όταν γεράσουν και δεν μπορούν πλέον να προσφέρουν υπηρεσίες.
Δεύτερη κατηγορία
Είναι τα ζώα που χρησιμοποιούνται για θεραπευτική συντροφιά, (Animal Assisted Therapy, AAT). Τα ζώα αυτά μπορεί να είναι άλογα, σκύλοι, γατούλες, κουνελάκια, ινδικά χοιρίδια, ψαράκια, χελωνίτσες, ωδικά πουλιά, ακόμη και μικρά pet γουρουνάκια. Τώρα τελευταία άρχισαν να χρησιμοποιούνται δελφίνια, αλλά και αγροτικά ζώα. Δεν είναι απαραίτητο να ανήκουν σε μια συγκεκριμένη ράτσα. Θα πρέπει όμως να έχουν κάποια αναγνωρίσιμα στοιχεία ιδιοσυγκρασίας. Πρέπει έχουν φιλική προς τον άνθρωπο συμπεριφορά και να τους δίνεται μια στοιχειώδης εκπαίδευση. Η επιλογή στηρίζεται επίσης στην ορθή κοινωνικοποίηση και στην άριστη ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικά περιβάλλοντα και συνθήκες.
Τοπική Αυτοδιοίκηση
“Τι σχέση μπορεί να έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση με όλα τα παραπάνω;”, θα τεθεί εύλογο το ερώτημα.
Όσον αφορά τα ζώα για συγκεκριμένες δραστηριότητες Animal Assisted Activities (ΑΑΑ), η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει πρωτίστως να βοηθήσει τη διακίνηση των ζώων αυτών. Πιθανόν να διευκολύνει ενημερώνοντας για το πώς και από πού θα μπορέσει κάποιος να τα προμηθευτεί. Αλλά ταυτόχρονα να φροντίσει να επιδοτούνται οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες έτσι ώστε, αφενός να μπορέσουν να αποκτήσουν ένα τέτοιο ζώο και αφετέρου να το συντηρήσουν. Ίσως είμαστε από τις λίγες χώρες όπου ζώα τα οποία συνοδεύουν τυφλούς και αναπήρους δεν μπορούν να εισέρχονται σε όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς! Αλλά και να μπαίνουν σε χώρους εστίασης και διασκέδασης ή σε Δημόσιες Υπηρεσίες.
Έχει δυνατότητα ο κάθε Δήμος να δημιουργήσει προγράμματα Pet Therapy;
Πού αλήθεια;
Η επιστημονική βιβλιογραφία μας δίνει ιδέες.
– Στα ΚΑΠΗ
– Στο πρόγραμμα Βοηθείας στο Σπίτι
– Στους Παιδικούς σταθμούς
– Στα Δημοτικά σχολεία
– Στα Ειδικά σχολεία
Με ποια ζώα;
Τα προγράμματα αδέσποτων μπορούν να προμηθεύσουν “υλικό”. Γατάκια, κουτάβια, αλλά και ενήλικα ζώα θα μπορούσαν να επιλεγούν. Και να χρησιμοποιηθούν σε προγράμματα υιοθεσίας από ΚΑΠΗ, Παιδικούς Σταθμούς, Δημοτικά Σχολεία και από Ειδικά Σχολεία. Στο πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι οι Δημοτικές Υπηρεσίες θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν
τους γέροντες να υιοθετήσουν ζώα που είναι βέβαιο ότι θα τους βοηθήσουν συναισθηματικά. Ας μην λησμονούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι μόνοι τους και χρειάζονται συντροφιά. Επίσης η υιοθέτηση ενός ζώου θα προσφέρει και στον τομέα της βελτίωση των σωματικών προβλημάτων. Γατούλες, κουνελάκια, ωδικά πουλιά ή μικρόσωμα σκυλάκια θα μπορούσαν να επιλεγούν γι’ αυτούς.
τους γέροντες να υιοθετήσουν ζώα που είναι βέβαιο ότι θα τους βοηθήσουν συναισθηματικά. Ας μην λησμονούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι μόνοι τους και χρειάζονται συντροφιά. Επίσης η υιοθέτηση ενός ζώου θα προσφέρει και στον τομέα της βελτίωση των σωματικών προβλημάτων. Γατούλες, κουνελάκια, ωδικά πουλιά ή μικρόσωμα σκυλάκια θα μπορούσαν να επιλεγούν γι’ αυτούς.
Πώς μπορούν να υλοποιηθούν;
Χρειάζεται σωστός και μακρόπνοος σχεδιασμός. Αλλαγή νοοτροπίας και…φαντασία!
Τα προγράμματα αυτά σχεδιάζονται και υλοποιούνται κάτω από οδηγίες και standards που τίθενται από ειδικούς: Κτηνιάτρους και εκπαιδευτές, που γνωρίζουν τα θέματα αυτά και μπορούν να δραστηριοποιηθούν.
Επίσης σχεδιάζεται και υλοποιείται πρόγραμμα ενημέρωσης και εκπαίδευσης κάποιων ανθρώπων που εργάζονται στους χώρους αυτούς. Ή εθελοντών επισκεπτών, που θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε τέτοια προγράμματα.
Η κτηνιατρική φροντίδα των ζώων αυτών θα μπορούσε να καλύπτεται από τους Δήμους, σε συνεργασία με εθελοντές κτηνιάτρους. Πάντοτε στα προγράμματα αυτού του είδους λαμβάνονται υπόψη τυχόν αλλεργικές ευαισθησίες των ατόμων που έρχονται σε επαφή με τα ζώα και τηρούνται απόλυτα οι κανόνες υγιεινής
Η καλή διαβίωση των ζώων, που θα συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα pet therapy, πρέπει να είναι δεδομένη.
Ας φανταστούμε τις εικόνες, έστω και αν μας φαίνονται ουτοπικές.
Φανταστείτε κάποια ζώα υιοθετημένα από τα ΚΑΠΗ της γειτονιάς. Φανταστείτε ένα πρώην αδέσποτο ζώο, υιοθετημένο από ένα Δημοτικό Σχολείο, να συμμετέχει σε πρόγραμμα βελτίωσης της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών. Φανταστείτε κάποια ζώα να επισκέπτονται σχολεία παιδιών με ειδικές ανάγκες. Σκεφτείτε μια ομάδα ζώων να επισκέπτεται ένα ογκολογικό τμήμα με σκοπό να προσφέρει στιγμές ξεγνοιασιάς στα παιδιά. Σκεφτείτε ένα ζώο με την κίνηση και την αγάπη που προσφέρει να εισχωρήσει στον κόσμο ενός αυτιστικού παιδιού…
Όνειρα θα πείτε… Και όμως μπορεί να γίνουν πραγματικότητα. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας, σωστός σχεδιασμός και υλοποίηση με μακρόχρονη προοπτική. Ας θυμηθούμε ότι κάποτε ένα πρόγραμμα περισυλλογής και περίθαλψης αδέσποτων ζώων ήταν μόνο πρωτοβουλία κάποιων εθελοντών, που διέθεταν χρόνο και χρήμα. Σταδιακά η Τοπική Αυτοδιοίκηση και στη χώρα μας άρχισε να θεωρεί ότι αυτό το θέμα την αφορά άμεσα και οφείλει να επέμβει ως επίσημος φορέας ενός πολιτισμένου κράτους.
* Με πληροφορίες από κείμενο της Κατερίνα Λουκάκη, Κτηνιάτρου, Γραμματέα ΔΣ της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας
