Έξυπνοι μετρητές ρεύματος: Πώς λειτουργούν, τι “έξυπνο” φέρνουν στην καθημερινότητα του ελληνικού νοικοκυριού
Ειδικά τιμολόγια ρεύματος για θέρμανση, δυνατότητα προαγοράς ενέργειας από τους καταναλωτές με έκπτωση και αυτόματη διαχείριση βλαβών είναι ορισμένες από τις νέες δυνατότητες που θα παρέχουν στους καταναλωτές οι έξυπνοι μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας που εγκαθίστανται σταδιακά στο δίκτυο.
Πιο συγκεκριμένα, το mega project ύψους 1,2 δισ. ευρώ του ΔΕΔΔΗΕ με ορίζοντα αποπεράτωσης το 2030, περιλαμβάνει την προμήθεια και εγκατάσταση 7,3 εκατ. «έξυπνων» μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες χαμηλής τάσης σε όλη την Ελλάδα (5.200.000 μονοφασικοί και 2.100.000 τριφασικοί), καθώς και την ένταξή τους σε σύστημα τηλεμέτρησης δυναμικότητας 8 εκ. μετρητικών σημείων. Ταυτόχρονα, θα αποξηλωθούν ισάριθμοι υφιστάμενοι μετρητές σε πελάτες χαμηλής τάσης του ΔΕΔΔΗΕ.
Το project “έξυπνοι μετρητές” είναι βαλτωμένο πάνω από μία δεκαετία. Ο τελευταίος διαγωνισμός, του 2014, ναυάγησε μέσα σε ένα μπαράζ προσφυγών καταγγελιών και αναβολών. Το έργο επανεκκίνησε στις 14 Δεκεμβρίου 2021, όταν προκηρύχθηκε ο νέος διαγωνισμός, και αφορά την αντικατάσταση των σημερινών απαρχαιωμένων ρολογιών με 7,5 εκατομμύρια.
Οι έξυπνοι μετρητές κρίνονται αναγκαίοι, αφού τα οφέλη για τους καταναλωτές είναι πολλαπλά και σχετίζονται ακόμη και με πιο οικονομική ενέργεια. Οι έξυπνοι μετρητές έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τη χρήση ενέργειας σε πραγματικό χρόνο, με στόχο την εξοικονόμηση πόρων, ενώ οι καταναλωτές θα μπορούν να προγραμματίζουν καλύτερα τις δραστηριότητές τους, να συμμετέχουν σε οικονομικά επωφελή προγράμματα της αγοράς και να έχουν ακριβέστατη τιμολόγηση.
Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο ΔΕΔΔΗΕ στο σχέδιο ανάπτυξης του δικτύου το έργο της τηλεμέτρησης είναι ύψιστης σημασίας για την ψηφιοποίηση του δικτύου. Θα επιτρέψει, μεταξύ άλλων, την δυναμική τιμολόγηση της ενέργειας, την αύξηση της διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, βελτιωμένη γνώση της κατάστασης του δικτύου και μείωση μη-τεχνικών απωλειών.
Έξυπνοι μετρητές: Τα οφέλη και οι διαφορές με τους παλιούς μετρητές
Μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει να έχουμε στο σπίτι μας τον γνωστό αναλογικό μετρητή. Στην καλύτερη περίπτωση, μια φορά το μήνα γίνεται η καταμέτρηση και με βάση τα μεγέθη που βγάζει χρεωνόμαστε και εκδίδεται ο λογαριασμός μας. Οι έξυπνοι μετρητές θα είναι σε θέση να παρέχουν στους καταναλωτές και στους παρόχους διαρκή ροή στοιχείων για την κατανάλωση ρεύματος. Επίσης, θα διευκολυνθούν και οι επικείμενες αλλαγές στην τιμολόγηση, αφού όπου καταγράφεται υψηλή κατανάλωση θα ακολουθεί και υψηλότερη τιμολόγηση. Παράλληλα, οι πάροχοι θα μειώσουν τα κόστη τους, αφού δεν θα χρειάζονται πλέον τις υπηρεσίες των υπαλλήλων-καταμετρητών που περνούν από τα ρολόγια και καταγράφουν τις καταναλώσεις.
Σύμφωνα με τη μελέτη κόστους – οφέλους για την εγκατάσταση των μετρητών που εκπόνησε ο ΔΕΔΔΗΕ, οι έξυπνοι μετρητές επιτρέπουν την παροχή υπηρεσιών διαφοροποιημένων χρεώσεων π.χ. για θέρμανση ή / και για ηλεκτρικά οχήματα. Έτσι εκτός από τα πολυζωνικά τιμολόγια (δηλαδή διαφορετικές χρεώσεις στη διάρκεια του 24ώρου, υψηλότερες τις ώρες αιχμής και χαμηλότερες σε ώρες χαμηλής ζήτησης) οι έξυπνοι μετρητές θα μπορούν την ίδια στιγμή να εφαρμόζουν διαφορετικά τιμολόγια ανάλογα με τη χρήση, εφόσον η συσκευή φόρτισης ή θέρμανσης είναι συνδεδεμένη σε ξεχωριστή γραμμή παροχής. Έτσι ο καταναλωτής θα μπορεί να αμείβεται αν κλείνει τις ενεργοβόρες συσκευές σε περιόδους υψηλής ζήτησης, συμμετέχοντας στην λεγόμενη αγορά απόκρισης ζήτησης.
Σχετική με τη θέρμανση είναι και η υπηρεσία του “έξυπνου boiler”: τις ώρες που η ζήτηση είναι περιορισμένη και οι τιμές είναι χαμηλές (έως και μηδενικές ή αρνητικές, όπως έχει συμβεί σε αγορές της ΕΕ) ο έξυπνος μετρητής μπορεί να δίνει αυτόματα εντολή να τεθεί σε λειτουργία το boiler προκειμένου να ζεσταθεί το νερό με χαμηλό ή ακόμη και αρνητικό κόστος. Δηλαδή σε ακραίες περιπτώσεις ο καταναλωτής θα πληρώνεται από την αγορά για να καταναλώσει ενέργεια – η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχε απορριφθεί από το δίκτυο – και αντίστοιχα να περιορίσει την κατανάλωση ρεύματος για θέρμανση νερού τις ώρες που η ζήτηση είναι υψηλή.
Μια άλλη δυνατότητα που παρέχουν οι έξυπνοι μετρητές είναι η προαγορά ενέργειας: ο καταναλωτής θα μπορεί να προαγοράζει π.χ. 1000 κιλοβατώρες με έκπτωση από τον προμηθευτή του (όπως κατ’ αναλογία οι χρήστες κινητής τηλεφωνίας προαγοράζουν χρόνο και δεδομένα με τα καρτοκινητά). Προϋπόθεση φυσικά είναι να αναπτυχθούν στην Ελλάδα τέτοια εμπορικά προγράμματα που εφαρμόζονται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Επίσης σε περίπτωση διακοπής ο έξυπνος μετρητής πριν “σβήσει” θα στέλνει ένα σήμα (το λεγόμενο last gasp) στο δίκτυο ενημερώνοντας αυτόματα το Διαχειριστή για τη βλάβη. Αν υπάρχουν πολλά σήματα από την ίδια περιοχή ο Διαχειριστής θα γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο αν το συμβάν είναι τοπικό ή γενικότερο καθώς και την ακριβή έκταση της βλάβης για να δρομολογήσει την αποκατάσταση. Όταν η ηλεκτροδότηση επανέλθει, ο μετρητής θα στέλνει επίσης ένα σήμα (“first breath”) ότι η βλάβη αποκαταστάθηκε.
Οι υπηρεσίες αυτές προστίθενται στα χαρακτηριστικά των έξυπνων μετρητών που συμβάλουν στον εντοπισμό και μείωση των ρευματοκλοπών καθώς και στη δυνατότητα εφαρμογής του πολυζωνικού τιμολογίου το οποίο επίσης μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων από τους καταναλωτές εφόσον περιορίζουν την κατανάλωση ρεύματος τις ώρες αιχμής που η ενέργεια είναι ακριβότερη. Για παράδειγμα τις απογευματινές ώρες όταν εκλείπει η παραγωγή των φωτοβολταϊκών ενώ η ζήτηση π.χ. για θέρμανση ή κλιματισμό είμαι υψηλή.
Έξυπνοι μετρητές, ειδικότερα το έργο περιλαμβάνει:
Προμήθεια και εγκατάσταση Συστήματος Τηλεμέτρησης AMI (Automated Meter Infrastracture) για την πανελλαδική συλλογή μετρήσεων κατανάλωσης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από 8εκ. έξυπνους ηλεκτρονικούς μετρητές χαμηλής τάσης, που θα υποστηρίζει τις παρακάτω τεχνολογίες επικοινωνίας μετρητών:
Προμήθεια 7,3 εκ. έξυπνων μετρητών Χαμηλής Τάσης
Προμήθεια 2,92 εκ. κιβωτίων τοποθέτησης έξυπνων μετρητών Χαμηλής Τάσης
Εργασίες που περιλαμβάνουν:
-αντικατάσταση υφιστάμενων κιβωτίων
– Έξυπνοι μετρητές θα αντικαταστήσουν τους υφιστάμενους
– Οι έξυπνοι μετρητές θα ενταχθούν σε Κέντρο Τηλεμέτρησης
Σύμφωνα πάντα με τον ΔΕΔΔΗΕ τα πιο σημαντικά αναμενόμενα οφέλη από την υλοποίηση του έργου είναι τα ακόλουθα:
Για τους Πελάτες του ΔΕΔΔΗΕ
1. Καταναλωτές /Καταναλωτές με δυνατότητα παραγωγής
Δυνατότητα συμμετοχής στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ΦΟΣΕ (Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης) για αυτούς που έχουν στις εγκαταστάσεις τους είτε μονάδες παραγωγής ΑΠΕ μέσω ειδικών προγραμμάτων (Net metering κλπ.), είτε μονάδες αποθήκευσης
Δυνατότητα παρακολούθησης της κατανάλωσής τους, μέσω home device ή web application, και μετατόπισης της κατανάλωσής τους σε ώρες χαμηλού κόστους σύμφωνα με το σήμα που θα τους δοθεί από τον Προμηθευτή τους.
Παροχή επικυρωμένων δεδομένων ιστορικής κατανάλωσης είτε από το ΔΕΔΔΗΕ, είτε μέσω τρίτων μερών (π.χ. προμηθευτές) Μείωση των χρόνων διακοπών ηλεκτροδότησης, λόγω καλύτερης εποπτείας του δικτύου.
Προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας
Κατάρτιση τιμολογίων με σκοπό την μετατόπιση ζήτησης από τους πελάτες τους από ώρες υψηλού κόστους σε ώρες χαμηλού κόστους και συνεπώς μείωση του κόστους προμήθειάς του ανταγωνιστικού σκέλους της ενέργειας.
Κατάρτιση τιμολογίων ανάλογα με προφίλ κατανάλωσης των πελατών τους σε συνδυασμό με την προηγούμενη δυνατότητα
Επιτάχυνση της διαδικασίας αλλαγής προμηθευτή
Άλλα μέρη της αγοράς
Δυνατότητα σε Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών να δομήσουν καλύτερες προτάσεις προς τους πελάτες τους
Οφέλη θα υπάρξουν και για τον ΔΕΔΔΗΕ, καθώς θα βελτιωθεί ο έλεγχος και η εποπτεία του δικτύου, θα μειωθεί το κόστος λόγω αυτοματοποίησης διαδικασιών κατανάλωσης και αλλαγής προμηθευτή, θα καταστεί ευκολότερος ο εντοπισμός σφαλμάτων/δικτύου και ρευματοκλοπών. Σημαντική θεωρείται και η πιστοποίηση των στοιχείων για την ποιότητα της ενέργειας, καθώς και η βελτίωση του σχεδιασμού των επενδύσεων δικτύου μέσω ακριβέστερης πρόβλεψης μελλοντικών φορτίων και αιχμών.
Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με τον ΔΕΔΔΗΕ, για το έργο το 2023 δαπανήθηκαν 24,61 εκατ. ευρώ, το 2024 προβλέπεται να διατεθούν 40,42 εκατ. ευρώ, ενώ για τη συνέχεια προβλέπεται σημαντική αύξηση των επενδύσεων με τη διάθεση 113,39 εκατ. ευρώ το 2025, από 195 εκατ. ευρώ το 2026 και το 2027 και σχεδόν 190 εκατ. ευρώ το 2028.
Έτσι συνολικά προβλεπόμενες χρηματο
