Ο Μάνος Βουλαρίνος εξηγεί γιατί οι επιστήμονες είναι οι μόνοι που πρέπει να ακούμε με προσοχή, ακόμα και όταν αλλάζουν τις οδηγίες ή τις συμβουλές τους.
Με αφορμή τη σταδιακή κόλασ… άρση των περιοριστικών μέτρων (την επίσημη, αυτή που ανακοινώθηκε, όχι αυτή που αποφασίσαμε μόνοι μας) και την οδηγία για τη χρήση των προστατευτικών μασκών ένα νέο τόσο δα κινηματάκι μοιάζει να σχηματίζεται στην ελληνική κοινωνία. Το κίνημα «επιστήμονες, σου λέει ο άλλος…» το οποίο είτε ευθέως είτε πλαγίως προσπαθεί να πει πως η εμπιστοσύνη στις οδηγίες των ειδικών μάλλον είναι υπερεκτιμημένη και ίσως καλύτερα να ακολουθήσουμε το ένστικτό μας αφού και οι επιστήμονες «τη μια τα λένε έτσι και την άλλη τα λένε αλλιώς».
Επειδή θύματα αυτής της, τραμπικού επιπέδου, επιχειρηματολογίας πέφτουν και ευφυείς άνθρωποι (κυρίως όχι βεβαια) επιτρέψτε μου να εξηγήσω γιατί, ακόμα και όταν αλλάζουν τις οδηγίες ή τις συμβουλές τους, οι επιστήμονες είναι οι μόνοι που πρέπει να ακούμε με προσοχή.
Για αρχή θέλω να ξαναπώ το ήδη πολύ γνωστό που κάποιοι συμπολίτες φαίνεται να μην μπορούν να καταλάβουν: Ο ΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ. ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ, ΛΕΜΕ. Πριν από λίγους μήνες κανείς δεν ήξερε την ύπαρξή του και αν οι φίλοι Κινέζοι πρόσεχαν τι βάζουν στο στόμα τους θα παραμέναμε με την άγνοια. Το ότι ο ιός είναι καινούργιος σημαίνει ότι κανείς με τα σωστά του δεν μπορεί να απαιτεί από τους επιστήμονες να δώσουν τις καταλληλότερες οδηγίες με το που τον βλέπουν για πρώτη φορά στο μικροσκόπιο. Στην πραγματικότητα και οι επιστήμονες τώρα τον ανακαλύπτουν. Τώρα τον μελετούν και τώρα αρχίζουν σιγά-σιγά να υποψιάζονται πώς μπορεί να συμπεριφέρεται, πράγμα που σημαίνει πως είναι αδύνατον τώρα να είναι σίγουροι για όλα.
Και που ΔΕΝ σημαίνει ότι οι οδηγίες τους είναι ίσης αξίας με του κυρίου Γιώργου του φούρναρη ή οποιουδήποτε άλλου μη ειδικού.
Γιατί οι επιστήμονες μπορεί να μην ξέρουν τον συγκεκριμένο ιό, αλλά ξέρουν κάτι για το οποίο ο κυριος Γιώργος ο φούρναρης ή οποιοσδήποτε άλλος μη ειδικός έχει μαύρα μεσάνυχτα: τους ήδη γνωστούς ιούς. Κι αυτή η γνώση εξασφαλίζει ότι ακόμα και οι αρχικές τους εικασίες θα είναι σίγουρα πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα από οποιουδήποτε άλλου. Γιατί είναι ειδικοί και μάλιστα ειδικοί σε ένα θέμα στο οποίο όλοι οι υπόλοιποι είμαστε εντελώς άσχετοι. Γιατί εκεί που εμείς θα κάναμε λάθος 99 στις 100 φορές, εκείνοι θα κάνουν 5.
Για να το πω με ένα παράδειγμα: στην περίπτωση του νέου κορωνοϊού οι επιστήμονες είναι ο επαγγελματίας οδηγός στο τιμόνι ενός αυτοκινήτου που μέσα στη νύχτα προσπαθεί να βγει από μια κακοφωτισμένη και άγνωστη περιοχή χωρίς GPS κι εμείς είμαστε ο επιβάτης που δεν έχει ξαναπιάσει τιμόνι στα χέρια του. Προφανώς ο οδηγός θα στρίψει σε στενά που δεν πρέπει και θα πρέπει να κάνει πίσω, προφανώς θα πάρει κάποιες φορές λάθος κατεύθυνση, αλλά ακόμα κι έτσι είναι ο μόνος που μπορεί να μας οδηγήσει στον προορισμό μας.
Στην πραγματικότητα, ακόμα και οι αλλαγές στις οδηγίες και τις συμβουλές είναι ένας επιπλέον λόγος να εμπιστευτούμε τους ειδικούς. Γιατί οι αλλαγές αυτές δείχνουν ότι οι επιστήμονες όχι μόνο ψάχνουν και ανακαλύπτουν τα λάθη που μπορεί να έχουν κάνει, αλλά και ότι δεν κωλώνουν να τα παραδεχτούν. Κι επειδή τα λάθη είναι αναπόφευκτα είναι πολύ προτιμότερο αυτός που τα κάνει να είναι κάποιος που τα ψάχνει και όταν τα ανακαλύπτει μας ενημερώνει, παρά κάποιος που επιμένει σε μια πορεία ακόμα κι όταν καταλαβαίνει πως αυτή οδηγεί στον γκρεμό.
Γι’ αυτό άλλωστε η επιστήμη είναι ανώτερη από κάθε πολιτική ιδεολογία και κάθε θρησκευτική πίστη. Γι’ αυτό πρέπει να εμπιστευόμαστε περισσότερο έναν επιστήμονα από έναν παπά ή από έναν ιδεολόγο αγωνιστή.
Γιατί ενώ η πολιτική ιδεολογία και η θρησκευτική πίστη ορίζουν αυθαίρετα την αλήθεια και ψάχνουν να βρουν πώς θα προσαρμόσουν την πραγματικότητα στην (χωρίς καμία απόδειξη) αλήθεια τους, η επιστήμη ψάχνει την αλήθεια. Δεν τη βρίσκει πάντα και δεν τη βρίσκει αμέσως, αλλά την ψάχνει συνεχώς. Και όταν τα στοιχεία (η πραγματικότητα δηλαδή) το επιβάλλουν είναι πάντα έτοιμη να αναθεωρήσει και να πάει άλλο ένα βήμα μπροστά. Και να μας πάει άλλο ένα βήμα μπροστά. Και μπράβο της.
