Ο λαϊκός Σκαραμαγκάς του μέλλοντός μας και το Ναυπηγείο
Σκαραμαγκάς. ΠΡΟΣΒΑΣΗ στη θάλασσα – Ποιοι, πώς, πού, πότε
Η πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής και η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για ανάκτηση παλαιού αιγιαλού, καθώς και της προβλήτας Νο 4 στο Δήμο Χαϊδαρίου, είναι καθυστερημένη, πλην όμως ευχάριστη, παρά τις προβληματικές διατυπώσεις που περιλαμβάνει. Μπορεί να λειτουργήσει ως δημιουργική πρόκληση για ανακούφιση λαϊκών αναγκών και δικαιωμάτων που λεηλατήθηκαν άγρια.
Η διαδρομή των τελευταίων 10 χρόνων
Όταν την περίοδο 2007-2008 η υπερ-Νομαρχία Αθηνών και ο Δήμος Χαϊδαρίου έκαναν «αντίσταση» δια μουσικών εκδηλώσεων κατά του «λιμανιού» που ήθελαν οι τότε αρχές να δημιουργήσουν στα μέρη μας, κάποιοι ελάχιστοι αποδείξαμε πως το «λιμάνι» στον Σκαραμαγκά ήταν μια καραμπινάτη παρανομία. Έτσι το θέμα έληξε, τουλάχιστον έως τώρα, παρότι ο Οργανισμός Λιμένα Ελευσίνας αυτοδιαφημίζεται ως αρμόδιος για την λιμενική ζώνη Σκαραμαγκά.
γράφει ο ΚΙΜΩΝ Ε. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ
Εκείνο τον καιρό, ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Σουφλιάς προετοίμαζε, δια των υπηρεσιών και μελετητών του Υπουργείου του, τα χωροταξικά πολλών δραστηριοτήτων, μεταξύ των οποίων και τα λιμάνια. Μέχρι να κατασταλάξει το τελικό κείμενο και να διαπιστώσουμε πως ο Σκαραμαγκάς δεν ήταν στα (φανερά) σχέδια, τα ξενύχτια και το άγχος για το συλλογικό αγαθό που διακυβευόταν ήταν καθημερινό. Επίσημη τοποθέτηση για λιμάνι Σκαραμαγκά θα σήμαινε απώλεια και του μικρού φυσικού υπολείμματος ακτής. Δεν πέρασε όμως.
Η σκέψη μας ήταν πώς θα οχυρωθεί το υπάρχον και πώς θα βρεθεί διέξοδος προς τη θάλασσα για όλους όσους την έχουν ανάγκη.
Η δημιουργική κινητοποίηση του πολιτικού μηχανικού κ. Γιώργου Τερζάκη λειτούργησε πολλαπλασιαστικά. Νομική, τεχνική, περιβαλλοντική προσέγγιση με στόχο τον «τετραγωνισμό του κύκλου». Τέτοιας δυσκολίας εγχείρημα είναι ο Σκαραμαγκάς.
Τι μπορεί να γίνει σήμερα
Μια μπαζωμένη και σκυροδετημένη θάλασσα (προβλήτα νο 4, 120 στρέμματα) είναι ακραία, ακρότατη περιβαλλοντική ζημιά.
Ο ρυπαίνων, το Ελληνικό Δημόσιο, δηλαδή εμείς που ανεχτήκαμε πολιτικές σπατάλης σε βάρος της ζωής μας, πρέπει να πληρώσουμε, δηλαδή να απομακρύνουμε τη ζημιά. Αν λοιπόν προχωρήσουμε στο ξήλωμα της προβλήτας θα μας κοστίσει «ο κούκος αηδόνι» και δεν θα ξέρουμε τι να κάνουμε τα μπάζα.
Εδώ η τρικλοποδιά της Πολιτείας στους πολίτες είναι γιγάντια, ίσως όμως και προσομοιάζουσα στο αυγό του Κολόμβου (αβγό το γράφουν τώρα…). Άλλωστε με τη θάλασσα τυραννιόταν κι αυτός!
Έτσι, ενώ η τεκμηρίωση για την παρανομία (πρόσχωση στα θάλασσα) και τη βάρβαρη μεταβολή της ακτογραμμής είναι θετική στην αποτροπή περαιτέρω όχλησης, την ίδια ώρα η παρανομία αποτρέπει και την αξιοποίηση της μπαζωμένης έκτασης, καθότι δεν επιτρέπει αδειοδότηση (και σωστά) πάνω στη θάλασσα!!!
Το σημείο αυτό θα απαιτήσει νομική επεξεργασία και προσέγγιση πρωτόγνωρη. Πρέπει να βρεθεί τρόπος διατύπωσης και ορισμού χρήσης της έκτασης, όπου το στοιχείο προσβολής της νομιμότητας θα μετατρέπεται σε στοιχείο υπηρέτησης της προστασίας του περιβάλλοντος και υποκατάσταση του απωλεσθέντος αγαθού, της ψυχαγωγίας και επαφής με το θαλάσσιο στοιχείο. Η δημιουργική (και μη καταχρηστική!!!) συνεργασία μεταξύ Υπουργείου Περιβάλλοντος και Συμβουλίου της Επικρατείας, ώστε να βρεθεί συνταγματική άπαξ και κατ’ ουσίαν λύση περιβαλλοντικής ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, είναι κρίσιμη και αναντικατάστατη!!!
Στην πρόταση Τερζάκη του 2009, επιλέχθηκε η ενδεικτική διάταξη ορισμένων φιλικών λειτουργιών πολύ μικρής κλίμακας, δίχως εντυπωσιασμούς επί της «προβλήτας Νο 4». Εξαίρεση το κατοπτρικό τεχνητό λιμανάκι στη βορειοδυτική της πλευρά, απέναντι από το «φυσικό».
Υπήρχε όμως και μια πρόκληση: Νεροτσουλήθρες ανατολικά του παλαιού αιγιαλού, δίπλα στον οικιστικό ιστό (είχε προταθεί από τον γράφοντα στις 2 Μαρτίου 2006, στην σχετική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αντί των άχαρων εμπορευματοκιβωτίων που τότε έκρυβαν τον ορίζοντα).
Περιορισμοί
Παρότι ζητάμε διακόσια είκοσι στρέμματα στην ακτή Σκαραμαγκά, γνωρίζουμε από τότε πως αναψυχή στη θάλασσα και αμμοβολή στα ναυπηγεία δεν μπορούν να συνυπάρχουν!
Εμείς δεν επιδιώκουμε το κλείσιμο των ναυπηγείων, αλλά την συνύπαρξη. Πρόκληση δύσκολη, αλλά όχι ακατόρθωτη.
Γνωρίζαμε πως η προβλήτα νο 4, κατά κύριο λόγο, θα αξιοποιηθεί ως «ουδέτερη ζώνη» (buffer zone) ανάμεσα σε δύο χρήσεις. Γι’ αυτό και ο ενδεικτικός χαρακτήρας των προτεινόμενων χρήσεων.
Αποκτώντας την προβλήτα, διασφαλίζεις το κρίσιμο «ελεύθερο φυσικό τμήμα» και όσο καλύτερα «μονώσεις» τη ναυπηγοεπισκευαστική δραστηριότητα, τόσο περισσότερο δύνασαι να ονειρευτείς.
Εδώ η πρόκληση για τον μελετητή θα είναι ο σεβασμός και η πλήρης συμμόρφωση με αποστάσεις και μέτρα ασφαλείας σε συνδυασμό με αρχιτεκτονική προσέγγιση κάλυψης ή/και συναρμογής του (ή/και με το) βιομηχανικού περιβάλλοντος. Δεν θα είναι εύκολο. Πρέπει να είναι ασφαλές και γόνιμο. Ίσως από τα 220 στρ. να μείνουν λιγότερα από 100.
Το πλοίο που θα δένει στη δεξαμενή σαφώς και θα δεσπόζει προς νότο. Μένει ελεύθερη η δύση, το ηλιοβασίλεμα του Σκαραμαγκά που λόγω σκέδασης του φωτός στα αιωρούμενα σωματίδια είναι εντυπωσιακό! Ελεύθερος ο βορράς και η ανατολή. Αυτά τα χαρακτηριστικά επιβάλλουν σχεδιασμό περιβαλλοντικό, τεχνικό, αρχιτεκτονικό, λιμενικό κ.ά. από λευκό χαρτί. Δεν έχουμε ανάλογο προηγούμενο στην Ελλάδα!
Συμβίωση με ναυπηγείο
Γυρίζοντας στα Ναυπηγεία, ας θυμηθούμε πως στη δεκαετία του ’80 (δημοτικές εκλογές 1986 αν θυμάμαι καλά) είχε προταθεί, από τον τότε νεοδημοκράτη υποψήφιο δήμαρχο κ. Αδρακτά, η δημιουργία μαρίνας στον Σκαραμαγκά. Το θυμήθηκε και ο δήμαρχος κ. Σελέκος στο Δ.Σ. (26/9/17). Τότε, στο Ηνωμένο Βασίλειο της κας Θάτσερ έκλειναν τα «ανεπίδεκτα εκσυγχρονισμού» ναυπηγεία και τα διαδέχονταν μαρίνες. Σε κάποιες περιπτώσεις, κάποια παραμένουν φαντάσματα! Δεν είναι αυτή η προσέγγισή μας ούτε σχετίζεται με την πρόθεση του πρώην δημάρχου κ. Μαραβέλια για «θερμοκοιτίδες επιχειρηματικότητας/καινοτομίας», δηλαδή περαιτέρω δόμηση για κτίρια και βιοτεχνικό / βιομηχανικό πάρκο.
Εμείς σεβόμαστε τη βιομηχανία, την θέλουμε, χρειαζόμαστε μεταποίηση και απασχόληση κι έχουμε πολλά αδρανή κτίρια και γήπεδα στην Αττική, στην Ελλάδα, να φιλοξενήσουν νέες ιδέες.
Εμείς ψάχνουμε την κάλυψη της ζωτικής ανάγκης για παραθαλάσσια ανάσα δίπλα στην πόλη μας, χωρίς να ξοδεύουμε εισαγόμενα καύσιμα και αυτοκίνητα στην προσπάθειά μας για παραθαλάσσια απόδραση.
Αυτό θα είναι (πρέπει να είναι) ο λαϊκός Σκαραμαγκάς: αποτελεσματικός διαχωρισμός με ναυπηγείο, μέσω π.χ. φυτεύσεων επί λοφοσειράς, άθληση σε ανοιχτά γήπεδα, beach volley δίπλα στη θάλασσα, λύσεις για φαγητό και ξεδίψασμα, περίπατος και ποδηλασία, ίσως καλοκαιρινός κινηματογράφος κ.ά. Όλα αυτά με ασφάλεια συγκοινωνίας, πρόσβασης και στάθμευσης.
Δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη;
Να πούμε και τι δεν χωρά στον Σκαραμαγκά: αμαξοστάσιο ΜΕΤΡΟ. Προτάσεις όπως του κ. Β. Ντηνιακού και του κ. Θ. Σπηλιόπουλου για ΜΕΤΡΟ στον Σκαραμαγκά συνεπάγονται αξιοποίηση της προβλήτας (ή τμήματός της) ως τερματικό σταθμό ή αμαξοστάσιο. Κι αυτό θα ήταν καταστροφικό. Δεν χωράνε όλα, όσο και αν θες να ικανοποιήσεις προσδοκίες ψηφοφόρων. (Κι όποιος πει το ΜΕΤΡΟ να φτάνει παραθαλάσσια έως Ασπρόπυργο – Ελευσίνα, ας μας πει πώς θα αντιμετωπίσει Λίμνη Κουμουνδούρου, Διυλιστήρια και αγωγούς υγρών και αερίων καυσίμων κ.ά.).
Αντί επιλόγου
Θα χρειαστεί πρωτότυπη σκέψη και σκληρή δουλειά σε βάθος χρόνου για να “πατήσουμε πόδι” στον Σκαραμαγκά. Τα ξαναγράψαμε, αλλά η αντιγραφή πάει σύννεφο, η δεοντολογία είναι άγνωστη, η εικονική πραγματικότητα περισσεύει, τα πειθαρχικά δεν καταργήθηκαν, τα γεγονότα και δεδομένα παραμένουν πεισματάρικα! (Εδώ αντιγράφουμε κι εμείς… Συγγνώμη αείμνηστε Βλαδίμηρε!).
Ως ύστερη γραφή καταγράφουμε την απροκάλυπτη πρόθεση ορισμένων να βρούνε θέση παραθαλάσσιου περιβαλλοντικού διαχειριστή. Σημειώνεται πως η πλεύση απαιτεί γνώση, ηθικό, έρμα. Η επίπλευση επιτυγχάνεται και με τη κενότητα. Από την άλλη σκέφτεσαι, κάποιοι διαχρονικοί και ανιδιοτελείς κ.κ. καθηγηταί προσφέρουν κάτι περισσότερο; Μπα, μονίμως “ντύνουν” τις επιβουλές που θέτουν σε τροχιά εκάστοτε εξυπηρετικές ηγεσίες. Ας βρουν απάγκιο και οι πολυσχιδείς. Ομολογουμένως δεν διακρίθηκαν εις την κολύμβησιν. Γνωρίζουν όμως από πινέλον!
ΚΙΜΩΝ Ε. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ
Γεωλογικές και Περιβαλλοντικές Μελέτες, Μέλος Δημ. Κίνησης «Διάφανος Δήμος» και Μέλος Οικολογικής Ομάδας Δάσους Χαϊδαρίου
ΣΧΕΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
